Neuf-Brisach

	Neuf-Brisach
	Onderdeel van de werelderfgoedinschrijving:; Vestingwerken van Vauban
Land	Frankrijk
UNESCO-regio	Europa & Noord-Amerika
Criteria	i, ii, iv
	Inschrijvingsverloop
UNESCO-volgnr.	1283
Inschrijving	2008 (32e sessie)
	UNESCO-werelderfgoedlijst

**Neuf-Brisach**
Neubreisach
	Gemeente in Frankrijk
	;
	Situering
Regio	Grand Est
Departement	Haut-Rhin (68)
Arrondissement	Colmar-Ribeauvillé
Kanton	Ensisheim
Coördinaten	48° 1′ 0″ NB, 7° 32′ 0″ OL
	Algemeen
Oppervlakte	1,3 km²
Inwoners (2013)	1.973 ; (1.517,7 inw./km²)
Hoogte	194 - 198 m
	Overig
Postcode	68600
INSEE-code	68231
Portaal	Frankrijk

Plattegrond van Neuf-Brisach

Neuf-Brisach (Duits: Neubreisach) is een gemeente in het Franse departement Haut-Rhin (regio Grand Est) en telt 1973 inwoners (2013). De plaats maakt deel uit van het arrondissement Colmar-Ribeauvillé. De oppervlakte van Neuf-Brisach bedraagt 1,3 km², de bevolkingsdichtheid is 1518 inwoners per km².

Ligging en vorm[bewerken | brontekst bewerken]

Neuf-Brisach ligt nabij de oever van de Rijn en de stad Colmar, tegenover de Duitse stad Breisach (am Rhein) waarmee het door middel van een brug is verbonden.

De stad werd gebouwd naar een ontwerp van vestingbouwkundige Sébastien Le Prestre de Vauban en is, dankzij zijn ligging in een vlakte, een perfecte vestingstad uit de baroktijd. Het is in een roosterpatroon gebouwd, met een groot plein in het midden. Daarnaast werden voor de burgerbevolking ook huizen en een kerk gebouwd. Dit alles werd omgeven door een dubbele vestingwal en een reeks loopgraven. Het wordt beschouwd als een van Vaubans meesterwerken. Neuf-Brisach is een voorbeeld van de vele versterkte dorpen en steden die onder de heerschappij van Lodewijk XIV langs de Franse grenzen werden aangelegd.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

18e-eeuwse maquette van Neuf-Brisach

In de 17e eeuw was het gebruikelijk versterkte steden en forten langs de grenzen te hebben die als verdedigingswerken konden worden gebruikt indien de vijand binnenviel. Breisach was zo'n stad, echter bij de Vrede van Rijswijk werd Frankrijk verplicht Breisach aan Oostenrijk af te staan waardoor er een 'gat' in de verdediging kwam te zitten. Lodewijk XIV gaf daarom aan Vauban de opdracht een nieuwe vestiging te bouwen die het verlies van Breisach zou kunnen opvangen. Toen die nieuwe vesting, Neuf-Brisach (Nieuw Breisach), in de periode tussen 1699 en 1703 werd opgericht gold het als een van de grootste militaire versterkingswerken. In 1736 werd er aan het dorp een kerk toegevoegd en in 1758 ook een raadhuis, nadat het oude voorlopige gebouw afgebroken werd.

De stad weerstond een Oostenrijkse aanval in het jaar 1743. Tijdens de Frans-Pruisische oorlog in 1870 belegerden de Duitsers Neuf-Brisach, dat destijds zo'n 5500 soldaten huisvestte. Uiteindelijk werd het ingenomen en verwoest. Na de heropbouw speelde het geen belangrijke militaire rol meer.

Door de vestingwal, die vandaag de dag nog steeds compleet is (op een kleine opening voor een spoorlijn na), heeft de stad zich economisch nooit helemaal kunnen manifesteren. Neuf-Brisach is thans de hoofdplaats van een kanton met zowat 15.000 inwoners. Toch liggen de economische en dienstencentra, vanwege de eerder genoemde reden, in naburige dorpen zoals Biesheim en Volgelsheim. De laatste jaren trekt Neuf-Brisach wat toeristen aan, dit echter niet massaal.

Na de ontbinding van het plaatselijk garnizoen in 1992 is Neuf-Brisach vooral een woonstad van pendelaars geworden, die in Colmar of Duitsland werken. Neuf-Brisach en het Duitse Breisach, dat aan de overkant van de Rijn gelegen is, worden sedert 1961 door een brug met elkaar verbonden. Sinds 2000 hebben beide gemeenten ook een stedenband.

Stadsvorm[bewerken | brontekst bewerken]

De plattegrond van de stad is volgens militaire en geometrische beginselen gepland. Elk punt van de vesting wordt door ten minste één geschut gedekt. Het stervormig bolwerk, dat naar toenmalige militaire vereisten werd gebouwd, geeft aan Neuf-Brisach de kenmerkende achthoekvorm. In elke hoek is een wachttoren opgesteld.

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

Bezienswaardig zijn de verdedigingswal en de historische architectuur van de stad. In de Belfortpoort is er een museum gewijd aan de militaire architectuur van Vauban en de geschiedenis en architectuur van Neuf-Brisach.

Demografie[bewerken | brontekst bewerken]

Onderstaande figuur toont het verloop van het inwonertal (bron: INSEE-tellingen).

Galerij[bewerken | brontekst bewerken]

De Église Royale Saint-Louis
De rechte straten van Neuf-Brisach, op de achtergrond de Église Royale Saint-Louis
Gemeentehuis van Neuf-Brisach
Wandelgang tussen de verdedingswallen rond de stad