Nieuw-Zeelandse verkiezingen 2008

Nieuw-Zeelandse verkiezingen 2008
Datum	8 november 2008
Land	Nieuw-Zeeland
Te verdelen zetels	Alle zetels in het Nieuw-Zeelandse Huis van Afgevaardigden
Opkomst	79,46%
Nieuwe premier	John Key
Vorige premier	Helen Clark
Opvolging verkiezingen
Portaal	Politiek

De Nieuw-Zeelandse verkiezingen van 2008 zouden de samenstelling van het 49ste Nieuw-Zeelandse parlement bepalen. De verkiezingen werd op 8 november 2008 gehouden. De oppositiepartij National Party, sinds 27 november 2006 geleid door John Key, was volgens de peilingen de grootste kanshebber om de verkiezingen te winnen, en won de verkiezingen ook. De partij had in de peilingen een grote voorsprong op de huidige Labour Party-regering onder leiding van premier Helen Clark. De kleinere partijen zouden waarschijnlijk veel invloed hebben op de regeringsformatie, vanwege het gemixte proportionele kiessysteem in Nieuw-Zeeland. Op 3 februari 2008 hadden John Key en Helen Clark de campagnestrijd geopend met een speech, waarin ze allemaal de nadruk hebben gelegd op jongerenzaken.

Achtergrond[bewerken | brontekst bewerken]

Op 12 september schreef premier Helen Clark nieuwe verkiezingen uit. Haar centrumlinkse minderheidskabinet werd geplaagd door economische recessie en politieke schandalen. Op 29 augustus trad de minister van Buitenlandse Zaken Winston Peters af vanwege beschuldigingen van het aannemen van illegale gelddonaties. Er kwam een parlementair onderzoek tegen Peters. De coalitie was voor het regeren mede afhankelijk van de steun van de partij van ex-minister Peters. In de peilingen ging de centrumrechtse National Party ruim aan kop^[1].

De verkiezingscampagne werd gedomineerd door de mondiale financiële crisis die ook Nieuw-Zeeland in haar greep hield. Premier Clark gaf aan dat het in deze tijden niet verstandig zou zijn 'van paard te wisselen'. Key pochte dat hij als valutahandelaar in het buitenland de juiste ervaring had opgedaan om de crisis in toom te houden^[2]. De opkomst bij de verkiezingen was hoog. Nadat de verkiezingsuitslag bekend werd gemaakt, bleek dat de Labour-partij van Helen Clark de verkiezingen hadden verloren. Haar partij kreeg 34 procent van de stemmen. De Nationale Partij van oppositieleider John Key kwam als winnaar uit de bus met 45 procent van de stemmen. Key krijgt daardoor 58 zetels in het 122 zetels tellende parlement en heeft daardoor samen met de partijen die hem steunen een meerderheid^[3]. Door het uitblijven van een absolute meerderheid waren de conservatieven namelijk gedwongen een coalitieregering te vormen met kleine partijen. Mogelijk was daarbij een rol weggelegd voor de Maori-partij, die zo'n vijftien procent van de bevolking in Nieuw-Zeeland vertegenwoordigt^[4].

De politieke partijen[bewerken | brontekst bewerken]

Labour: een sociaaldemocratische partij met sociaal-liberale trekjes. Het is een van de twee grootste partijen in Nieuw-Zeeland sinds 1935. Het is op dit moment de grootste politieke partij, met 50 van de 121 zetels in het parlement. De partij wordt geleid door Phil Goff.
National Party: een centrum-rechtse liberaal-conservatieve partij, geleid door John Key. Qua zetelaantal in het parlement is het de grootste partij van het land.
New Zealand First: een anti-immigratie partij, met nationalistische en conservatieve trekjes. De partijleider is Winston Peters, de huidige minister van Buitenlandse Zaken.
Green Party of Aotearoa New Zealand: vooral gericht op groene politiek, samen met linkse politiek, bestaande uit progressieve sociale politiek, pacifisme en linkse economische politiek. De partij wordt geleid door Jeanette Fitzsimons en Russel Norman.
Māori Party: deze partij is gericht op Māori-zaken, en wordt geleid door Tariana Turia en Pita Sharples. De partij is op 7 juli 2004 opgericht door oud-Labourleden.
United Future New Zealand: is een centrumpartij die onderdeel uitmaakt van de coalitie. De partij wordt geleid door Peter Dunne, een minister uit het kabinet.
ACT New Zealand: een politieke partij die zich focust op een vrije markt. De huidige leider is Rodney Hide die opkomst voor "individuele vrijheid en persoonlijke verantwoordelijkheid". De ideologieën zijn het klassiek-liberalisme en het neoconservatisme.
New Zealand Progressive Party: een progressieve partij in Nieuw-Zeeland. Ze maakt deel uit van de regering, en is linkser dan de Labourpartij. De partij heeft een zetel in het parlement, en dat is partijleider Jim Anderton.

Helen Clark (Labour)
John Key (National Party)

Verkiezingen 2005[bewerken | brontekst bewerken]

Partij	Aantal stemmen	%	+/- stemmen	Zetels	+/- zetels
Labour Party	935.319	41,1%	-0,2%	50	-2
National Party	889.813	39,1%	+18,0%	48	+21
New Zealand First	130.115	5,7%	–4,7%	7	–6
Green Party of Aotearoa New Zealand	120.521	5,3%	-1,7%	6	+3
Māori Party	48.263	2,1%	+2,1%	4	+4
United Future New Zealand	60.860	2,7%	-4,0%	3	–5
ACT New Zealand	34.469	1,5%	-5,6%	2	-7
Progressive Party	26.441	1,2%	-0,5%	1	-1
Overige partijen	29.828	1,3%		0	0
Totaal	2.275.629	100,0%		121	+1
Ongeldige stemmen	10.561
Totaal aantal stemmen	2.286.190

Peilingen[bewerken | brontekst bewerken]

	Datum	Labour	National	NZ First	Māori Party	Greens	ACT	United Future	Progressive
Uitslag verkiezingen 2005	17 september 2005	41,1%	39,1%	5,7%	2,1%	5,3%	1,5%	2,7%	1,2%
Herald DigiPoll	28 oktober 2007	38,8%	51,2%	1,8%	1,8%	5,4%	0,2%	0,2%	-
Roy Morgan Research	28 oktober 2007	40,5%	45%	3,5%	1,5%	6,5%	1%	1,5%	-
Roy Morgan Research	11 november 2007	34%	48%	5,5%	2,5%	7,5%	1%	1%	-
Roy Morgan Research	17 november 2007	40%	45%	3%	3%	5%	1%	1%	0%
Fairfax Media Poll	25 november 2007	35%	48%	5%	2.5%	6,5%	1,5%	0,5%	0,5%
Herald DigiPoll	26 november 2007	38,1%	51,3%	2,1%	3%	3,5%	0,7%	0,4%	0,3%
Roy Morgan Research	9 december 2007	34,5%	47,5%	5%	2%	6%	1,5%	0,5%	0,5%
TV3-TNS	13 december 2007	36%	51%	2,2%	2,8%	4,8%	0,9%	0,7%	-
One News-Colmar Brunton	13 december 2007	35%	54%	2,2%	1,7%	4,6%	0,8%	0,5%	0,1%
Roy Morgan Research	20 januari 2008	33,5%	52%	3,5%	2%	6,5%	1%	0,5%	0,5%
TV3-TNS	30 januari 2008	35%	49%	3%	3%	7%	0,5%	0,5%	-
29 januari, 30 januari, 2008 - John Key en Helen Clark starten hun campagnejaar met toesprake over jongerenzaken.
Roy Morgan Research	3 februari 2008	36,5%	45,5%	4%	2%	9%	2%	0,5%	0,5%
One News-Colmar Brunton	14 februari 2008	34%	53%	1,7%	3,3%	6%	0,9%	0,2%	-
Roy Morgan Research	17 februari 2008	32,5%	51,5%	3%	3%	8%	0,5%	0,5%	0,5%
Fairfax Media-Nielsen	19 februari 2008	32%	55%	3%	2%	6%	1%	0%	0%
TV3-TNS	26 februari 2008	35%	51%	3%	2%	7%	1%	0,1%	0,1%
Herald DigiPoll	28 februari 2008	36,5%	54,5%	2,1%	1,5%	4,4%	0,4%	0,4%	0%
Roy Morgan Research	2 maart 2008	35%	49,5%	4%	2%	7%	1%	0,5%	0,5%
One News-Colmar Brunton	13 maart 2008	35%	50%	2,5%	3,3%	7%	0,9%	0,3%	0,1%
	Datum	Labour	National	NZ First	Māori Party	Greens	ACT	United Future	Progressive

Grafische weergave[bewerken | brontekst bewerken]

Grafische weergave van favoriete premier[bewerken | brontekst bewerken]

Uitslagen[bewerken | brontekst bewerken]

Partij	Stemmen	Percentage	Verschil	Zetels (kiesdistrict)	Zetels (lijst)	Zetels (totaal)	Zetelverschil
National Party	1.053.398	44,93%	+5,83%	41	17	58	+10
Labour	796,880	33,99%	-7,11%	21	22	43	-7
Green Party	157.613	6,72%	+1,42%	0	9	9	+3
ACT	85.496	3,65%	+2,14%	1	4	5	+3
Māori Party	55.980	2,39%	+0,27%	5	0	5	+1
Progressive Party	21.241	0,91%	-0,25%	1	0	1	0
United Future	20.497	0,87%	-1,80%	1	0	1	-2
Overige	153.461	6,55%	+5,23%	0	0	0	-7
Totaal	2.344.566	100,0%		70	52	122	+1

Ongeldige	31.914
Opkomst	2.376.480	79,46%	-1,46%