Operatie Amherst
| Operatie Amherst | ||||
|---|---|---|---|---|
| Conflict | Tweede Wereldoorlog in Nederland | |||
| Datum | 7 april - 8 april 1945 | |||
| Plaats | Drenthe | |||
| Resultaat | Geallieerde overwinning
| |||
| Strijdende partijen | ||||
| ||||
| Leiders | ||||
| ||||
| Troepensterkte | ||||
| ||||
| Verliezen | ||||
| ||||
| ||||
Herinneringsmonument te Assen
| ||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Operatie Amherst was de codenaam van de geallieerden voor een speciale commando-actie in de Tweede Wereldoorlog. De actie op 7 en 8 april 1945 was ter voorbereiding van de bevrijding van de stad Groningen door troepen van het 1e Canadese leger.
Franse parachutisten vormden een onderdeel van de SAS, de Britse, militaire Special Air Service. Zij moesten bij de Operatie Amherst verkeersknooppunten en bruggen in Drenthe en Groningen veilig stellen. Dit moest mogelijk maken dat Canadese troepen snel naar de stad Groningen door konden trekken.
Er werden 700 parachutisten neergelaten, waaronder vier Nederlanders en een Syriër. Ongeveer de helft van hen kwam door slecht weer tot enkele kilometers van hun doel terecht. Ook konden een aantal jeeps niet gedropt worden. In totaal werden er 47 groepen parachutisten in Drenthe actief. Ze namen het op tegen de naar schatting 12.000 verspreid gelegerde Duitse militairen en Nederlandse SS'ers in het gebied. De operatie was redelijk succesvol, al verliep zij niet geheel volgens plan. Er sneuvelden 33 parachutisten, zestig raakten er gewond en achtenzestig werden krijgsgevangen gemaakt. Bovendien raakten er achtentwintig vermist.
Een van de doelen van de Franse aanval was het Drentse hoofdkwartier van de Duitsers. Het werd bemand met 40 tot 50 militairen en bevond zich in het dorp Westerbork. Er vlakbij landden 15 Fransen die steun kregen van een plaatselijke knokploeg. Aan beide zijden werden verliezen geleden, de Duitsers verloren onder meer een generaal.
Het nabije Luftwaffe-vliegveld Fliegerhorst Havelte dat moest worden aangevallen bleek bij aankomst al door de verschillende bombardementen van de RAF en de USAAF onbruikbaar geworden. Vliegveld Norg (Duits: Fliegerhorst Norg / Engels: Aerodrome Norg) tussen Norg en Peest dat door parachutisten, die enkele kilometers er vandaan bij Huis ter Heide waren neergekomen, moest worden uitgeschakeld bleek al vrijwel verlaten. De Duitsers hadden zich reeds terug getrokken in de richting van Groningen. Ze bliezen vlak voor hun vertrek nog de aanwezige gebouwen op.
Enkele acties van Franse militairen en Nederlandse verzetslieden hebben tot represailles van de Duitsers geleid. Nadat te Diever de NSB-burgemeester was aangehouden door anti-Duitse Nederlanders kwam een groep SD'ers uit Steenwijk hem ontzetten en arresteerde elf mensen van wie zij er tien bij het kerkhof van Diever vermoordden. De elfde overleefde door zich dood te houden tussen de slachtoffers.
Of Operatie Amherst echt nodig was is een punt van discussie.
Herdenking[bewerken | brontekst bewerken]
Een daartoe opgerichte stichting wil aandacht aan de bevrijdingsactie besteden. In Assen is een monument voor de 33 gevallen Franse para's opgericht, waar jaarlijks een herdenking plaatsvindt. Het gedenkteken is op 4 mei 1985 onthuld.
Even buiten Hoogeveen staat aan de Wijsterse Weg een monument ter nagedachtenis aan 19 personen die op 9 en 10 april door de Duitsers zijn gefusilleerd omdat ze hulp boden aan de Franse parachutisten tijdens Operatie Amherst.
Op een huis aan de Koelenweg te Huis ter Heide, even ten noordwesten van Assen, is een gedenkteken aangebracht ter nagedachtenis aan zes parachutisten - vijf Fransen en een Syriër - die nabij deze plek zijn gesneuveld.
Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]
- Roger Flamand, Operatie Amherst: Franse para's vochten in Drenthe, april 1945 (vert. uit het Frans door J.H. Jansen), Amsterdam: Boom, 2002, ISBN 90-5352-770-2.
- Harold de Jong, Franse para's in Drenthe, 8-12 april 1945, Assen: Koninklijke Van Gorcum, 2020, ISBN 9789023257271
- G.J. Westhoff, De laatste sprong. De zuidflank van Operatie Amherst op de grens van Overijssel en Drenthe, Genemuiden: Westhoffboeken, 2020, ISBN 9789082623345
Externe link[bewerken | brontekst bewerken]
