Overleg:Leerbeek

Pagina-inhoud wordt niet ondersteund in andere talen.
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Bij de pijlers van Wikipedia wordt het volgende vermeld (cursiveringen van mij):

"Het is een vereiste op Wikipedia dat artikelen geschreven worden vanuit een neutraal standpunt (neutral point of view of NPOV). Dit wil zeggen door niet zelf een standpunt in te nemen maar door getrouw, in de juiste verhoudingen en zonder vertekening alle significante standpunten weer te geven die steun genieten in betrouwbare publicaties. Om vanuit een "neutraal standpunt" te schrijven, dient een onderwerp van enige afstand, feitelijk (objectief), beschreven te worden, waarbij ook het taalgebruik niet gekleurd mag zijn."

Het oordeel wat hier over de uitgevoerde reconstructiewerken aan het orgel wordt gegeven is m.i. niet met deze uitgangspunten te verenigen:

- Neutraal kan een scherpe en subjectieve veroordeling als deze niet genoemd worden.

- Mij zijn geen betrouwbare publicaties bekend waarin dit standpunt ingenomen wordt (er wordt niet voor niets naar geen enkele publicatie met deze inhoud verwezen).

- Taalgebruik als "De verlichte geesten welke dit plan hadden uitgewerkt", "de allesreddende oplossing", "een reconstructie ... van wat een Le Royer-lade zou moeten voorstellen" en "Na 3 registertjes" (cursivering van mij) is niet met de regel te verenigen, dat het taalgebruik niet gekleurd mag zijn.

- Men kan over intonatie en het belang van een 17e-eeuwse toestand discuteren, maar uitdrukkingen als "met een ondermaats resultaat qua intonatie en klankgeving" zijn in een encyclopedisch artikel niet op hun plaats, tenzij als citaat. Ook dan nog alleen als ook andere meningen geciteerd worden.

Ik heb eigenlijk nog te veel van de betreffende bijdrage laten staan. Hoewel dat voor de hand ligt en misschien inmiddels ook door vergelijking van materiaal of nieuw archiefonderzoek bevestigd is, ken ik geen publicatie waarin Smets als meer dan de vermoedelijke auteur van de overplaatsing en transformatie wordt vermeld. Ook resultaten van eigen (niet via de geëigende kanalen gepubliceerd) onderzoek zijn niet op hun plaats in Wikipedia.

Ook staan er enkele feitelijke onjuistheden in de bijdrage: de restauratie vond niet in 1993, maar in 1989-91 plaats en de tessituur na de 18e-eeuwse transformatie was niet C-f3, maar CD-d3.

Ik ben niet van plan om een bewerkingsoorlog in het artikel Leerbeek te ontketenen maar vind ook dat de door mij eerder verwijderde bijdrage niet kan blijven staan. Wikipedia is geen plaats om restauratie-opties die iemand persoonlijk niet bevallen, op een emotionele wijze in een slecht daglicht te stellen. Discussies daarover kunnen zinvol zijn, maar dienen op een andere plaats en in andere bewoordingen gevoerd te worden. Ik ben tevens van mening dat de inbreuken tegen de regels van Wikipedia in dit geval zo evident zijn, dat daarover geen lange discussies gevoerd behoeven te worden. Het gaat hier niet om het leeghalen van een artikel of het verwijderen van nuttige informatie, maar eenvoudig om het in acht nemen van de basisprincipes van Wikipedia (en overigens van elke serieuze encyclopedie).

Toch misschien nog iets inhoudelijks over het orgel:

Hoe goed of overtuigend de transformatie door Smets (of wie het ook geweest is) was, is nauwelijks nog te beoordelen. Het orgel was voor de restauratiewerken van 1989-91 reeds lang onbespeelbaar en voordien kennelijk al lange tijd in een slechte toestand (alleen al om die reden kan de anonieme auteur niet op eigen gezag schrijven dat het om een homogeen en goed klinkend instrument ging). Het enige wat in 1989 nog van Smets(?) aanwezig was, waren de gewraakte windladen, de (meubeltechnisch en qua materiaal zeer inferieure) uitbreiding van de kast en enkele pijpen, die ook niet van een indrukwekkende kwaliteit zijn. Een houten pijp was zelfs met omgekeerde breedte-diepte-proporties en daarmee met een verkeerde labiumbreedte uit een oud stuk windkanaal gemaakt. Eenvoudig knoeiwerk dus! Verder nog twee primitief gemaakte wellenborden met omgeplooide ijzeren wellen (die hoeven niet primitief te zijn, maar zijn in dit geval niet bijzonder goed gemaakt). De windladen zijn weliswaar technisch goed gemaakt, maar tonen door hun ongunstige indeling duidelijk dat de oude (uitsluitend in de diepte uitgebreide) kast eigenlijk te smal is voor de nieuwe klavieromvang. Diverse pijpen hadden daarop eigenlijk geen goede plaats en stonden behoorlijk scheef.

Meer objectief kan men dus over de transformatie zeggen, dat die het orgel wel wat groter maar niet beter gemaakt heeft. De muzikale mogelijkheden zijn er eerder door veranderd dan uitgebreid. Het verkort octaaf (zonder C#, D#, F# en G#) betekent niet alleen een beperking (de ontbrekende tonen) maar ook nieuwe mogelijkheden. Er zijn akkoorden mee mogelijk, die met een vol basoctaaf onmogelijk te grijpen zijn en in de muziek uit die tijd veelvuldig vereist worden. Afgezien van de kastuitbreiding zijn alle elementen van Smets nog altijd opgeslagen. Zoals het vaak gaat met transformaties uit een krappe beurs, maakt het orgel in 18e-eeuwse toestand een wat hybride indruk en heeft het een technisch te gedrongen en geïmproviseerde structuur. Banaal, gezegd heeft men geprobeerd er iets "in te proppen" war er eigenlijk niet in past. Meer objectief kan men daarom zeggen dat de transformatie van een bijzonder 17e-eeuws, een middelmatig 18e-eeuws orgel gemaakt heeft, waarvan afgezien van de windladen en de wellenborden vrijwel niets meer over is. Vrijwel al het belangrijke bewaarde historische materiaal stamt van Le Royer.

Gezien vanuit het patrimonium hebben we alleen al aan gerestaureerde orgels nog tientallen 18e-eeuwse instrumenten. Het aantal min of meer representatieve orgels uit de renaissance (die in de orgelbouw nog lang in de 17e eeuw heeft doorgewerkt) is in België daarentegen letterlijk op de vingers van één hand te tellen. Gedeeltelijk ligt dat ook aan het feit dat bij vele andere getransformeerde 17e-eeuwse orgels veel meer 18e-eeuws materiaal is bewaard, zodat deze transformaties daar veel verlies van historisch materiaal met zich mee zou brengen. Dat is in Leerbeek niet het geval. Daar moeten voor een reconstructie alleen twee windladen en enkele pijpjes in een museumdepot worden opgeslagen. Het ging dus niet om de allesreddende oplossing, maar om een tamelijk unieke kans een stukje 17e-eeuwse orgelcultuur terug tot leven te wekken. Door zijn zeldzaamheid is de cultuurhistorische waarde van de 17e-eeuwse toestand veel groter dan die van de 18e-eeuwse (waarvan afgezien van de windladen vrijwel niets meer over is!). Dat voor het herstel daarvan enige (niet veel) speculatie nodig is, wil ik niet ontkennen. Voor herstel van de 18e-eeuwse toestand is de situatie in dit geval echter niet beter.

Vanuit de orgelliteratuur gezien is de situatie zo, dat we in de 17e eeuw enkele belangrijke componisten van internationaal niveau hadden (Peeter Cornet, Abraham van den Kerkhoven) terwijl van de 18e-eeuwse muziek uit onze contreien niet meer gezegd kan worden dan dat deze aardig, maar niet opzienbarend was. Voor deze muziek hebben we meer dan genoeg instrumenten, voor de oudere zeer weinig. Ook om die reden was herstel van de 17e-eeuwse toestand in Leerbeek veel belangrijker.

Moet terwille van twee windladen de veel waardevollere 17e-eeuwse toestand werkelijk opgeofferd worden? Wie de illusie heeft dat het 18e-eeuwse concept zich goed zou lenen voor waardevolle 18e-eeuwse literatuur van buitenlandse componisten, moet ik teleurstellen. Bach of Buxtehude kan men ook in die toestand vergeten en met De Grgny en Couperin komt men in die toestand ook niet ver! Ik sta daarom nog altijd voor 100% achter hetgeen we in 1991 gedaan hebben (ja, ik ben een van die "verlichte geesten", daar kom ik open voor uit). Het primitieve standpunt "groter en moderner is beter" zal dit orgel zeker geen goed doen. De zeer mooi gemaakte en goed geproportioneerde kast, in 1991 hersteld, moet terug kapotgemaakt en op een amateuristische wijze terug uitgebreid worden. Nog niet herstelde doorgezaagde deuren moeten in die toestand blijven. Het herstelwerk aan de pijpen moet terug ongedaan gemaakt worden enz. Dit alles vanwege twee windladen...

Tenslotte wordt in de anonieme bijdrage (CORRECTIE: naar Bjelka meedeelt niet van hem!) gesuggereerd dat wij een half onbespeelbaar orgel achtergelaten hebben. Dit is niet juist. In plaats van geen enkel bespeelbaar register waren er nu 3 bespeelbaar. Dat was voor een kleine kerk als deze als voorlopige maatregel voldoende, er zijn in deze toestand zelfs concerten op gegeven.


De onbevooroordeelde lezer zal duidelijk zijn dat de door Bjelka teruggezette kritiek een vertekend en misleidend beeld van de veel gecompliceerdere werkelijkheid geeft. Dat hij als ervaren gebruiker de verwijdering van deze bijdrage als verwijdering van normale informatie en daarom als vandalisme heeft opgevat, toont m.i. hoe misleidend deze bijdrage voor niet-orgelspecialisten is.

Ik zou nu natuurlijk ook het bovenstaande als andere mening in het artikel over Leerbeek kunnen invoegen. Daarmee zou ik het kader van een encyclopedisch artikel over het dorp Leerbeek verre te buiten gaan. Zelfs voor een artikel over het orgel zelf zou deze niet op zijn plaats zijn: ook mijn informatie heb ik nog niet in een tijdschrift gepubliceerd en het geheel zou meer het karakter van een polemiek dan van zinvolle informatie over het orgel dragen. Dit alles is tegen de regels van wikipedia en tegen de regels van om het even welke encyclopedie. Het is ook geen goede zaak dat direct betrokkenen daarover in een encyclopedie zelf berichten. Gezien de tendentieuze en eerrovende wijze waarop de anonieme bijdrage geformuleerd is, stamt deze echter kennelijk ook van een direct betrokkene, die overigens zelfs nog geen elementaire poging tot neutraliteit gedaan heeft en kennelijk te laf was, dit onder zijn gebruikersnaam te doen. Ook om die reden moet deze bijdrage verwijderd worden. Over meningsverschillen rond de restauratie zullen anderen op een evenwichtige wijze moeten berichten. Nogmaals: in een encyclopedie gaat het om informatie en niet om polemieken. Die dienen in vaktijdschriften te worden uitgediscussieerd. Wikipedia is geen blog.


Niehoff54


Hoewel ik van mening ben dat de hele polemiek rond dit orgel voor een lezer die informatie over het dorp Leerbeek zoekt, niet van belang is, stel ik als neutraal compromis de volgende tekst voor: " … belandde in de Leerbeekse parochiekerk. Daarbij werd het naar de smaak van die tijd getransformeerd. Later werkten nog Pieter-Hubertus Anneessens en Théophile Boeckx aan het orgel. In 1989-91 werd door Stan Arnauts met Koos van de Linde als adviseur een begin van een reconstructie van de toestand van 1648 gemaakt, waarbij de kast in zijn oorspronkelijke proporties hersteld werd en 3 registers op het positief op een nieuwe, in de kast passende windlade naar historisch model terug speelbaar werden gemaakt. De waarde van de 18e-eeuwse transformatie en daarmee ook de in 1989 begonnen reconstructie van de toestand van 1648 zijn het voorwerp van een controverse, evenals de huidige plannen (2019) om het orgel in de laat 18e-eeuwse toestand terug te brengen." Daarmee wordt de lezer erover geïnformeerd dat er problemen rond dit orgel zijn zonder dat er een waardeoordeel wordt geveld en zonder dat voor een standpunt partij gekozen wordt. Afgezien van de mededeling dat de nieuwe windlade naar historische modellen (Roquemaure) is vervaardigd, is inside-informatie zo veel mogelijk vermeden. Alleen over de controverse is niets in publiek toegankelijke bronnen geschreven. Ze blijkt echter indirect uit een boek van Ghislain Potvlieghe. Bronverwijzingen zullen nog worden toegevoegd. Niehoff54 (overleg) 4 apr 2019 19:05 (CEST)[reageer]

Orgel Leerbeek[brontekst bewerken]

Voor de reden van het verwijderen van de bijdrage van Jef Braekmans moet ik mijn vorige commentaar niet in extenso herhalen. Wikipedia (en een encyclopedie is niet de plaats voor controverses en persoonlijke afrekeningen. De waarde van de "gegroeide" toestand is uiterst discutabel en het is een grove simplificatie hier van een juiste en onjuiste oplossing te spreken. Voor dit soort discussies is wikipedia geen platform.