Overleg categorie:Religie in de oudheid

Bijsluiter

Ontbrekende structuur aangepakt

Tot september 2017 ontbrak een goede categorieboomstructuur voor religie in de oudheid, en voor zover die bestond, was die onvoldoende uitgewerkt en benut. Onderwerpen stonden verspreid doorheen de Wikipediacategorieën. Via Categorie:Religie in de oudheid kwam men bijvoorbeeld niet uit bij bijvoorbeeld Gnosis en daaronder het Hermetisme en de Gnostiek. Ook artikelen over Egyptische, Mesopotamische en prehistorische religie stonden niet als zodanig gegroepeerd.

In samenwerking met Renevs is in augustus gewerkt aan een nieuwe categorieboom op mijn kladblok (zie hier, inclusief voorafgaande bewerkingen). Voor het omringende overleg met Renevs, zie mijn overlegpagina en de overlegpagina van Gnostiek. Voorafgaand aan de doorvoering ervan is in het Categoriecafé (hier) en Religie- en filosofiecafé (hier) een oproep tot overleg geplaatst op respectievelijk 24 augustus en 5 september. Reacties bleven uit. Op 7 en 8 september is de conceptversie van de boom doorgevoerd.

Opmerkingen

Voor de herindeling zijn nieuwe categorieën gemaakt: Categorie:Gnosis, Categorie:Religie in de klassieke oudheid, Categorie:Oud-Egyptische religie, Categorie:Mesopotamische religie, en Categorie:Religie in de prehistorie. Ook zijn oude verwijderd: bijvoorbeeld Categorie:Gnosticisme, Categorie:Gnostisch geschrift, Categorie:Hermetist en Categorie:Tempel in Egypte. Ook de artikelen Anatolische mythologie en Slangencultus moesten eraan geloven. Er is afgezien van een eclectische categorie Categorie:Religie in de Romeinse keizertijd wegens chronologische moeilijkheden met en dubbele plaatsing van de afzonderlijke artikelen. Bijgaand vond hercategorisering van diverse artikelen plaats. Renevs heeft alles onder de noemer Gnosis grondig herzien en sterk uitgebreid. Ook heeft hij alle teksten uit de Nag Hammadigeschriften van een eigen artikel voorzien. Er is een nieuwe zijbalk voor die categorie gemaakt (zie hier). Ook zijn diverse andere artikelen geschreven, zoals Middenplatonisme, Chaldeïsche orakelen en Esoterie in de klassieke oudheid.

Een al te rigide opdeling van categorieën en onderwerpen schept onterechte scheidslijnen. Dit geldt voor de relatie van religie met klassieke filosofie en westerse esoterie. Een strikte scheiding tussen bijvoorbeeld magie en religie is voor de klassieke oudheid niet mogelijk. Daarom hebben onder andere het pythagorisme, neoplatonisme en de Chaldeïsche orakelen een plaats gekregen in de nieuwe boomstructuur.

Mythologie is verbonden met religie, maar de categoriebomen van de Categorie:Romeinse mythologie en Categorie:Griekse mythologie zijn dusdanig uitgebreid dat ze onder de bijbehorende religies zijn blijven staan. Daarom staan ze niet direct onder Categorie:Mythologie in de oudheid. In een ideale encyclopedie staan de daaronder vermelde mythologieën natuurlijk ingekaderd binnen de respectievelijke religieuze cultuur: Categorie:Keltische religie, Categorie:Etruskische religie etc. Momenteel worden onderwerpen te snel als 'mythologie' aangeduid, terwijl zaken als Uraeuscobra en Scarabee beter onder het ruimere Oud-Egyptische religie passen. Het nadeel van de oude tendens op Wikipedia om van "mythologie" te spreken in plaats van "religie", maakt dat bijvoorbeeld Keltische religie nu een paragraaf heeft onder Keltische mythologie, en dat de Categorie:Egyptische mythologie sterk is uitgewerkt maar Egyptische tempels en rituelen niet samen met godheden onder dezelfde categorie stonden.

Er is gekozen voor het gebruik van religie in plaats van godsdienst. Godsdienst is concreter, maar dus ook beperkter. Zo is het orfisme een religieuze cultus, maar geen dienst ter ere van een god. Niet alle religieuze zaken hoeven gelijk met goden te maken te hebben. Bovendien werden voorheen religie en godsdienst door elkaar gebruikt, wat niet consequent was. Waar godsdienst werd gebruikt, zoals bij Romeinse godsdienst, is een naamswijziging aangevraagd op 8 september (zie hier).

Mogelijk nog te doen

• Verbeterde categorisering van Categorie:Esoterie: Categorie:Esoterie in de oudheid ontbreekt nog, maar wat daaronder valt, staat voor een aardig deel onder Esoterie, Romeinse religie en Oud-Griekse religie.
• Griekse, hellenistische en Romeinse Mysteriecultus groeperen onder een gezamenlijke Categorie:Greco-Romeinse mysteriecultus. De Eleusische mysteriën waren authentiek Grieks, maar vanaf de hellenistische tijd worden mysteriën een internationaal en intercultureel fenomeen (Mithras, Magna Mater, Isis etc.).
• Aanmaken van Categorie:Jodendom in de klassieke oudheid. Artikelen over religie in het jodendom staan nu verspreid tussen andere, geschiedkundige artikelen in verschillende categorieën, bijvoorbeeld onder de categorie Categorie:Israëlitische oudheid en Categorie:Joodse diaspora in Egypte. De huidige situatie is wat religieuze geschiedenis betreft inefficiënt, ook wat betreft post-klassieke zaken in het jodendom. Structurering zal echter veel uitzoekwerk vergen.

Groeten, Kiro Vermaas 8 sep 2017 15:55 (CEST).