Overleg gebruiker:Renevs/Gebreken Kroniek van Tibet
Verzoek verwijdering artikel Kroniek van Tibet[brontekst bewerken]
Toelichting bij een aantal fouten en onzorgvuldigheden in het artikel. Ik ben bij begin twintigste eeuw gestopt.
Tekstdeel : Periode Legendarische historie, Gebeurtenissen, chronologisch zonder datum
Het is een keus om gebeurtenissen die feitelijk nooit hebben plaatsgevonden in een historische kroniek op te nemen. Ik zou die keus nooit maken. Als dat echter wel gebeurt moet er ook enige verduidelijking komen, dat dit allemaal mythische verhalen zijn, waarvan veel pas vanaf de elfde eeuw geschreven zijn. In ieder geval moet het dan niet vermengd worden met wel historische begrippen.
Tekst artikel
De aapafstammelingen van Zodang Gongpori gingen in steentijd over naar een meer neolithische cultuur
Commentaar
Het neolithicum op het Tibetaanse plateau vangt ongeveer 8000 v Chr. aan. Hoe kunnen mythische wezens die nooit bestaan hebben overgaan naar een neolithische cultuur.
Tekst artikel
De macht van de niet menselijke heersers nam af, en mensen kregen de macht in 12 koninkrijken en 40 prinsdommen. Deze bestonden voor aanvang van de Yarlung-dynastie en sommige koninkrijken bleven lang bestaan, zoals Zhangzhung vanaf ca. de 30e eeuw v.Chr. tot de verovering door Songtsen Gampo in de 7e eeuw
Commentaar
Dat zou betekenen dat het koninkrijk Zhangzhung ruim 3500 jaar heeft bestaan. Dat is volstrekt uitgesloten. Het koninkrijk bestond hoogstens tweehonderd jaar voor het door Songtsen Gampo werd veroverd. Zie Zhangzhung
Tekstdeel:Periode Begin Yarlung-dynastie
Tekst artikel
1063 v.Chr. Tönpa Shenrab, de stichter van de bönreligie wordt geboren
Commentaar
Er bestaat consensus onder tibetologen dat Tönpa Shenrab een volstrekt mythisch figuur was. In de traditie van de bönreligie zelf werd hij ongeveer 18.000 jaar geleden geboren en werd hij 8000 jaar oud. Je moet dan dus wel een uitzonderlijk fantast en groot schrijver van sprookjes zijn ( in dit geval de bron Barraux) om een geboortejaar van Tönpa Shenrab te noemen van 1063 v Chr. Hier wreekt zich opnieuw het maar niet kunnen of willen hanteren van een vorm van hiërarchie in gebruik van bronnen door de auteur. In een van de weinige goede van de in totaal 32 bronnen van dit artikel, A Cultural History of Tibet, wordt een aantal malen betoogd dat Tönpa Shenrab nooit een historisch bestaand persoon kan zijn geweest. ( Onder meer; Pag. 99 His life is manifestly a fabrication modelled on the traditional Buddhist accounts of the life of Sakyamuni ) Zie Tönpa Shenrab
Tekst artikel
Over de koningen en de jaartallen en tijdvakken die daar genoemd worden.
Commentaar
Er bestaat een traditionele lijst van 42 koningen van de dynastie. De meeste tibelogen durven de 28e van die lijst Totori Nyantsen wel te benoemen als een historische persoon, maar gaan niet verder dan dat hij dan ergens in de vijfde eeuw geleefd moet hebben. Er zullen ongetwijfeld daarvoor ook clanleiders geweest zijn met mogelijk een koningstitel. Het is volstrekte speculatie of er voor Totori Nyantsen nu nog 17 , 27 , 37 dan wel ieder ander aantal van koningen is geweest. Er zijn enkele schrijvers die het leuk vinden een oefening te maken en van bijvoorbeeld Totori Nyantsen 26 generaties terug rekenen. Op die manier komen die schrijvers dan aan de jaartallen van die tijdvakken. Zeer speculatief om dat niemand het aantal koningen weet, niemand iets weet over bereikte leeftijden. Extreem speculatief ook, omdat alle tibetologen er ook van uitgaan dat in ieder geval de eerste zeven koningen van de lijst mythische, dus nooit bestaande personen zijn geweest.
Dat moet dus nooit op die wijze in een historische kroniek vermeld worden.
Vanaf nu alleen in jaartallen.
Tekst artikel
641 Songtsen Gampo trouwt met de Chinese prinses Wencheng en Nepalese prinses Bhrikuti
Commentaar
Tibetologisch onderzoek van de laatste decennia heeft aangetoond, dat Wencheng in 641 een van de vrouwen van Gungri Gungtsen werd.. Er is geen enkel document waaruit zou blijken dat Bhrikuti een van de vrouwen van Songtsen Gampo zou zijn. Het enige argument dat voor deze relatie wel eens aangevoerd wordt is de band die er in die tijd bestond tussen Tibet en Nepal. De naam van de prinses wordt pas voor het eerst in de twaalfde eeuw in de Tibetaanse literatuur genoemd. Zie Wencheng, Songtsen Gampo, Gungri Gungtsen
Tekst artikel
648/49: regering van koning Songtsen Gampo; hij verplaatste de hoofdstad van Tibet naar Lhasa
Commentaar
De regeringsperiode van Songtsen Gampo valt uiteen in twee delen. Van 617-641 en van 646-649. In de tijd van het Tibetaanse rijk en ook lang daarna had Tibet geen hoofdstad. Het spirituele en politieke centrum van het rijk was de verblijfplaats van de koning. Dat was een mobiel hof , een groot kamp ,dat meerdere malen per jaar verhuisde. Lhasa werd feitelijk pas in de zeventiende eeuw de hoofdstad van het land. Zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Tibetaanse_rijk#Het_hof_van_de_koning, Lhasa, Andere bron is Françoise Pommaret Lhasa in the seventeenth century, pag. 15-27,BRILL, 2003,
Tekst artikel
650-655: regering van Gungri Gungtsen
Commentaar
Gungri Gungtsen overleed in 646. Zijn regeringsperiode was van 641-646, een periode tussen twee periodes van Songtsen Gampo. Zie Gungri Gungtsen
Tekst artikel
670 Begin van meerdere oorlogen tegen de Chinese Tang-dynastie
Commentaar
De eerste oorlogen met de Tang-dynastie dateren vanaf 635.Zie Songtsen Gampo
Tekst artikel
710 Tride Tsungtsen trouwt met prinses Kim Shang
Commentaar
Dit wordt zeer terloops in de vermelde bron inderdaad gemeld. Het is een van de heel weinige zaken in deze bron die op nu verouderde kennis berust. Er is consensus bij hedendaagse tibetologen, dat gezien de nog jonge leeftijd van Tridé Tsungtsen op het moment dat de onderhandelingen over het huwelijk gestart moeten zijn, hij nooit de beoogde echtgenoot geweest kan zijn. De meest waarschijnlijke beoogde oorspronkelijke echtgenoot was Lha Bal-po een oudere halfbroer van Tridé Tsungtsen . Zie Jingcheng, Tridé Tsungtsen, Lha Bal-po,
Tekst artikel
755-97 Aankomst van Shantarakshita, Kamalashila, Padmasambhava. Ze zijn op uitnodiging van Trisong Detsen in Tibet
Commentaar
Van Shantarakshita staat volstrekt vast dat die niet op uitnodiging van de koning Trsisong Detsen is gekomen. Padmasambhava wordt door de meeste hedendaagse tibetologen als een niet historisch bestaand persoon beschouwd. Zie Shantarakshita, Padmasambhava.
Tekst artikel
780 Het boeddhisme wordt uitgeroepen tot staatsreligie van Tibet
Commentaar
De term staatsreligie kan hier uiteraard niet gehanteerd worden. De Tibetanen werd ook helemaal niet opgelegd dat alleen het boeddhisme mocht worden gevolgd. Boeddhisme was ook eind achtste eeuw in belangrijke mate nog een beweging met slechts enige aanhang onder de elite en het hof en slechts in geringe mate daarbuiten. Zie Trisong Detsen
Tekst artikel
783 Shantarakshita, de abt van de universiteit Nalanda overlijdt. Hij staat bekend als de eerste vertaler van de dharma naar het Tibetaans
Commentaar
Uit welke bron komt de mededeling dat Shantarikshita de eerste vertaler zou zijn. Dat is mij helemaal niet helder.
Tekst artikel
792-94 Het concilie van Lhasa vindt plaats in het klooster Samye. Door middel van een koninklijk decreet wordt het mahayanaboeddhisme ingevoerd.
Commentaar
De vraag of er inderdaad iets als een concilie van Lhasa of Groot Debat heeft plaatsgevonden is niet meer met zekerheid te beantwoorden. Hetzelfde geldt voor vragen waar het dan zou hebben plaatsgevonden (Samye of Lhasa) en in welke vorm dat dan zou hebben plaats gevonden. De meeste opvattingen gaan uit van een schriftelijke uitwisseling van standpunten of een meer rituele voorstelling die op een beleefde manier is afgelopen.
Er is in ieder geval geen enkel koninklijk decreet ten aanzien van de invoering van het mahayanaboeddhisme Zie concilie van Lhasa
Tekst artikel
800/840 De Tibetaanse annalen en de Oude Tibetaanse kroniek worden opgetekend en pas begin 20e eeuw teruggevonden tussen de manuscripten van Dunhuang door Paul Pelliot en Aurel Stein
Commentaar
De Tibetaanse annalen werden opgetekend vanaf ongeveer 645. De Oude Tibetaanse kroniek in ieder geval na 842. Zie Tibetaanse annalen , Oude Tibetaanse kroniek
Tekst artikel
842 Langdarma wordt vermoord In diverse geschriften wordt hij aangehaald als een bepleiter van de bönreligie
Commentaar
Er is geen enkele Tibetaanse bron , waarin Langdarma een aanhanger van de bön genoemd wordt. Zie Langdarma onder kopje Een in Europa ontstane mythe
Tekst artikel
Na 842 De opdeling van Tibet twee gebieden: U-Tsang (Centraal-Tibet) valt toe aan Yumtän, de zoon van Langdarma en zijn eerste vrouw, en Oost-Tibet aan Osung, de zoon van zijn tweede vrouw
Commentaar
Een groot aantal tibetologen gaan er van uit, dat Yumtän een later in de Tibetaanse geschiedschrijving verzonnen personage is. Er is in ieder geval en op zijn minst grote twijfel aan het historisch bestaan van Yumtän, Om die reden kan je dat dan ook niet zo formuleren. In een encyclopedie moet of het feit vermeld worden dat iets controversieel is, dan wel het controversiële feit worden weggelaten. Zie Yumtän , Osung
Tekst artikel
Na 842 Het Tibetaanse rijk valt uiteen in afzonderlijke vorstendommen, waarbij Tsongkha (ca. 900-1100) en de Westelijke Xia (ca. 990-1227) het boeddhisme in stand hielden in de noordoostelijke delen van Amdo en het aangrenzende Ningxia.
Commentaar
Zowel Tsongkha, de Westelijke Xia als Ningxia waren geen Tibetaanse vorstendommen. De laatste twee waren rijken van de Tangoeten; het eerste was Chinees of Oeigoers. Zie Tsongkha, Westelijke Xia
Het artikel beschrijft in dit tijdvak wel erg veel trivia , zoals
987- 1023 Er worden meerdere boeddhistische tempels in Tibet gebouwd
Verder richten personen nooit geestelijke tradities op, zoals in
Gampopa wordt een leerling van Milarepa; hij richt later de kagyütraditie op.
Bij het tot stand komen van tradities spelen heel andere mechanismes een veel belangrijke rol.
Tekst artikel
976 Clumes en Sumpa komen vanuit Oost- naar Centraal-Tibet
Commentaar
Ik heb geen idee waar het over gaat. Sumpa was een koninkrijk in de zevende en achtste eeuw. Verder kom ik niet, ook omdat ik het met de beste wil van de wereld niet in de aangegeven bron kan vinden.
Tekst artikel
1207 Een Tibetaanse delegatie brengt een bezoek, en onderwerpt zich aan Dzjengis Khan
Commentaar
Er waren aan het hof van Dzjengis Khan in Karakorum vertegenwoordigers van vele religies aanwezig, die daar een zekere patronage zochten. Daaronder ook aantallen Tibetaanse lama 's. Dat is echter heel iets anders dan de onderwerping van een Tibetaanse delegatie aan Dzjenghis Khan.
Tekst artikel
1244 Sakya Pandita wordt door de Mongolen tot vicekoning van Tibet benoemd
1247 Sakya Pandita wordt voor langere tijd afgezonden naar de Mongoolse vorst Godan Khan
1249 Sakya 1Pandita wordt door Godan Khan benoemd tot vertegenwoordiger van de Tienduizendschapen in Tibet
Commentaar
Alle drie onjuist.
In 1244 had Sakya Pandita bij wijze van spreken nog nooit een Mongool ontmoet. Laat staan dat hij tot vice-koning kon worden benoemd. Ook later is dat nooit gebeurd. Pas in dat jaar 1244 krijgt hij een uitnodiging om naar het hof van Godan Khan te komen. De eerste ontmoeting tussen hen beiden is begin 1247. Een functie als vice-koning heeft ook nooit bestaan in Tibet. Wie zou bijvoorbeeld dan de formele koning geweest moeten zijn?
De vorming van de tienduizendschappen dateert al van de periode vam Koeblai Khan en vangt aan vanaf ongeveer 1261. Sakya Pandita was toen al tien jaar overleden. Zie Sakya Pandita, Tibet tijdens de Mongoolse periode.
Tekst artikel
1253/54-1264 Phagspa volgt Sakya Pandita op; hij komt aan het hof van Koeblai Khan. Hij is een van de grondleggers van de patroon-priesterrelatie
Commentaar
Patroon-priester relaties waren er al in de tiende eeuw. Zie Tsongkha.patroon-priesterrelatie
Tekst artikel
1264 Koeblai Khan vaardigt het Pareledict uit
Commentaar
Er zal nauwelijks een lezer zijn, die zonder blauwe link of enige aanvullende verklaring de betekenis hiervan snapt.
Tekst artikel
1264 Mongolen veroveren Amdo
Commentaar
De Mongolen hadden Amdo al voor 1240 veroverd. Zie Tibet tijdens de Mongoolse periode.
Tekst artikel
1318 De derde karmapa, de belangrijkste spirituele leider van de karma kagyüorde ontvangt de Kalachakratantra in een visioen.
Commentaar
De lezer krijgt hier de indruk dat het moet gaan om de openbaring van een een dan nog onbekende tekst. De tekst van deze tantra was al eeuwen bekend. De gehanteerde zin is een religieuze vertaling van het feit, dat de karmapa – volgens hem – die al eeuwenoude tekst in Tibet introduceerde.
Tekst artikel
1324 Het vorstendom Sakya wordt verdeeld in vier bla-brangs (residenties)
Commentaar
Er bestond geen vorstendom Sakya. Waarschijnlijk wordt bedoeld, dat de familie Khon, die traditioneel de sakya trizin leverde gedwongen werd zich op te splitsen in vier te onderscheiden familietakkken. Zie Sakya Trizin
Tekst artikel
1357 Chökyi Gyaltsen wordt door de Mongoolse Yuan-keizer benoemd tot eerste tai situ
Commentaar
Chökyi Gyaltsen ontvangt die titel in 1407 van de Chinese keizer Yongle uit de Ming-dynastie. Zie Tai situ
Tekst artikel
1476 Gö Lotsawa tekent vanuit een oecumenische (Tibetaans: rimé) invalshoek de Blauwe annalen op
Commentaar
Het woord oecumene kan hier niet gebruikt worden, Er is geen sprake in de Blauwe annalen van een wens naar religieuze eenheid of naar elkaar toegroeien van religieuze tradities. Het begrip rimé is een notie, dat een verschillende betekenis heeft dan oecumene en dat bovendien van eind negentiende eeuw dateert en dan nog vooral in Kham en Amdo. Dat kan nooit zomaar op een tekst uit de vijftiende eeuw geplakt worden.
Tekst artikel
1544 Het Orakel van Nechung raakt in trance en doet daarbij voor het eerst voorspellingen
Commentaar
Geen bron. Kan ook niet, want er bestond tot ca. 1650 geen orakel van Nechung. Er bestond mogelijk al eind achtste eeuw een orakel in het klooster Samye als medium van Gyalpo Pehar. Dat orakel wordt ca. 1650 overgeplaatst naar het toen recent gebouwde klooster Nechung. Zie Samye Tekstdeel Orakel van Samye
Tekst artikel
1601 De vierde dalai lama breekt met een afdeling bereden ruiters door naar Lhasa en wordt daar door de gelugpa in een pronkvolle ceremonie als vierde dalai lama ingezet, waardoor voor de eerste keer een Mongool het hoge ambt van heerser van Tibet uitvoert.
Commentaar
De vierde dalai lama was volstrekt geen heerser van Tibet. In de eerste plaats was hij een marionet in de handen van de hiërarchie van de gelug. In de tweede plaats was die traditie begin 17e eeuw zeker niet de sterkste machtsfactor in Tibet. Zie Yönten Gyatso
Tekst artikel
1605. Een kagyü-heerser zendt een strijdmacht naar Lhasa om de Oost-Mongoolse cavalerie van de vierde dalai lama te verdrijven.
Commentaar
Nog nooit ergens gelezen. Dat zegt natuurlijk op zich niets, maar het kan ook niet geverifieerd worden bij gebrek aan enige bronvermelding. Ik heb ook nog nooit van de term kagyü-heerser gehoord. Welke heerser moet dat geweest zijn ?
Tekst artikel
611 Karma Tseten leidt zijn troepen naar Centraal-Tibet
1623 Karma Tseten wordt koning van Tibet
Commentaar
Bij het eerste jaartal was Karma Tseten al ongeveer dertig jaar dood. Bij het tweede al ongeveer veertig jaar. Zie nota bene het eigen artikel van Davin Shingshapa Tseten Dorje. Hoe kan iemand dan ook op het idee komen hier nog een bronvermelding bij te doen.
Tekst artikel
1656 Dragpa Gyaltsen een rivaal van de vijfde dalai lama, wordt vermoord aangetroffen met een witte khatasjaal in zijn keel. Het conflict zal echter tijdens volgende reïncarnaties van de dertiende en veertiende dalai lama telkens opnieuw de kop opsteken en staat bekend als de Dorje Shugden-controverse
Commentaar
De eventuele moord op Dragpa Gyaltsen heeft niets te maken met de Dorje Shugden-controverse. van de 20e en 21e eeuw. Zie Dorje Shugden-controverse
Tekst artikel
1682 De vijfde dalai lama overlijdt; zijn dood wordt tijdens de jeugd van de zesde dalai lama verzwegen totdat de bouw van het Potalapaleis gereed is
Commentaar
Er is geen hedendaagse tibetoloog die dat aanneemt. Machtswellust van de regent en angst om een machtsvacuüm te laten ontstaan waren veel dominantere motieven. Zie onder meer Tsangyang Gyatso Tekstdeel Jeugd.
Tekst artikel
1705 Sanggye Gyatso wordt door Lhabzang Khan onthoofd
Commentaar
De essentie is natuurlijk dat Sanggye Gyatso omgebracht werd. Maar alle bronnen zijn unaniem dat hij door een vroegere minnares van hem geëxecuteerd. Zie Tsangyang Gyatso
Tekst artikel
1727-28 Na de moord op Khangchenne vinden er grote Opstand in Tibet plaats
Commentaar
Er vindt een burgeroorlog tussen Tibetaanse facties plaats plaats. Dat is heel iets anders. Zie Kälsang Gyatso
Tekst artikel
1740 Pholhanas ontvangt de titel van koning
Commentaar
Staat nergens in de aangegeven bron. Kan ook niet want Polhanas heeft die titel nooit ontvangen.
Tekst artikel
1788-91 Invasies van gurkha's in Tibet;[7] Het centrale bestuur in China mengt zich niet in het conflict
Commentaar
Dit is een blunder van grote omvang. Er was een omvangrijk Chinees leger noodzakelijk om de Gurkha's Tibet uit te zetten. Dat Chinese leger achtervolgt de Gurkha's tot vlakbij nabij Kathmandu. Deze militaire interventie is een zeer belangrijk punt van markering in de Tibetaanse geschiedenis. Nepal werd gedwongen een vernederend vredesverdrag te sluiten Met dit verdrag van Betrawoti verloor Nepal alle voorrechten die het voorheen in Tibet bezat. Eén van de bepalingen uit het verdrag is, dat Nepal tribuutplichtig aan China wordt. Die verplichting werd tot aan 1906 uitgevoerd. Het leidt tot revanchegevoelens in Nepal en tot de Tibetaans-Nepalese oorlog ruim vijftig jaar later. Qianlong rekende deze overwinning tot een van zijn tien grote daden. Op basis van deze gebeurtenis wordt het bestuur in Tibet ingrijpend gewijzigd met de Proclamatie van 29 Artikelen voor een Beter en meer Efficiënt Bestuur van Tibet en het instituut van de Gouden urn ingesteld. Er is een rechtstreeks causaal verband tussen de afloop van deze Chinese militaire actie en deze gebeurtenissen. Zie Jampäl Gyatso, Gouden urn, Tibetaans-Nepalese oorlog
Tekst artikel
1793 Tibet wordt bestuurlijk in het Chinees Keizerrijk ondergebracht
Commentaar
Ook dit is een fout van zeer grote omvang. De essentie is dat Tibet in de periode 1720-1911 bestuurd werd als een Chinees protectoraat. De kosten voor rechtstreeks Chinees bestuur zouden ook nooit op te brengen zijn geweest , want die waren van astronomische omvang geweest. Zie bronnen als Van Schaik, Kapstein, Peter C. Perdue, Petech en vele anderen.
Tekst artikel
1842. De Dogra's uit Jammu en Kasjmir vallen West-Tibet binnen; de aanval wordt beëindigd met een overeenkomst, waarin Tibet Ladakh verliest. Het centrale bestuur in China mengt zich niet in het conflict.
Commentaar
Niet juist. Tijdens de Dograoorlog was wel degelijk een Chinees leger aanwezig in Tibet dat tegen de Dogra ś vocht. In de Engelstalige literatuur wordt deze oorlog dan ook aangeduid als de Sino-Sikh war.
Ladakh maakte geen onderdeel uit van Tibetaans grondgebied. Voor Ladakh betekende deze episode wel het eind van zijn onafhankelijkheid. In 1846 werd het onderdeel van Jammu en Kasjmir en deel van Brits-Indië. Zie Khädrub Gyatso Tekstdeel Dograoorlog. ,
Tekst artikel
1846 De lazaristen Évariste Huc en Joseph Gabet brengen vanuit Amdo een bezoek aan Lhasa
Commentaar
Onzorgvuldig. Zij brengen geen bezoek aan Lhasa. Zij waren van plan vanaf Peking via Lhasa naar India te reizen. In Lhasa wordt hen de verdere toegang tot Tibet onmogelijk gemaakt. Zij moeten verder naar India via de enorme omweg via Kanton.
Tekst artikel
1876 Het Verenigd Koninkrijk en China besluiten de Chefoo conventie
Wel erg triviaal. Er zal nauwelijks een lezer zijn, die de betekenis van deze overeenkomst zonder enige uitleg of blauwe link kan duiden. Dez overeenkomst had ook slechts marginale betekenis voor Tibet. Zie [1] en [2]
1886 Het Verenigd Koninkrijk en China ondertekenen een verdrag aangaande Birma en Tibet
Commentaar
Hiervoor geldt het zelfde. Deze overeenkomst was het gevolg van de afloop van de Derde Anglo-Birmaanse oorlog, waarna Birma onderdeel werd van Brits-Indië. Het bevat afspraken over de grens tussen Birma en China en regelt dat tribuutmissies vanuit Birma naar Peking gecontinueerd konden worden. Het had nauwelijks betrekking op Tibet. Zie [3]
Tekst artikel
1908 In Calcutta komen het Verenigd Koninkrijk en China handelsafspraken overeen
Commentaar
Trivia. Was een kleine nadere detaillering van een eerdere overeenkomst. Voor de tekst zie [4]
Tekst artikel
1910 Chinese troepen van Zhao Erfeng bezetten Lhasa
Commentaar
Zhao Erfeng was ook in het geheel niet bij de Chinese legermacht aanwezig die Lhasa in 1910 bezette. Die troepen stonden onder bevel van Zhongying. Zhao Erfeng is gedurende zijn hele leven zelfs nooit in Lhasa geweest. Bron: Sam Van Schaik, ( 2011) "" Tibet , a history " Elliot Sperling ( 1976) " The Chinese Venture in K'am and the role of Chao Erh-feng " The Tibet Journal,