Portaal:Maastricht/Uitgelicht/11
De Onze-Lieve-Vrouwebasiliek, officieel Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw-Tenhemelopneming, in het Maastrichts Slevrouwe, is een romaanse kerk. Het betreft waarschijnlijk de oudste kerk van Maastricht en mogelijk de oudste van Nederland.
Tot de 11e eeuw is de documentatie van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek beperkt, maar er wordt van uitgegaan dat de voorganger van de kerk gebouwd werd in de laat-Romeinse tijd, binnen de muren van het 4e-eeuwse castellum, mogelijk ter vervanging van een heidens Romeins heiligdom. Volgens de traditie heeft de kerk dienst gedaan als kathedraal in de tijd van de bisschoppen van Maastricht (4e-7e/8e eeuw).
De huidige kerk dateert van omstreeks het jaar 1000. De grijze hoekstenen in het westwerk zijn spolia, afkomstig van het castellum en andere Romeinse bouwwerken, die rond die tijd werden afgebroken. Vanaf de tiende of elfde was de Onze-Lieve-Vrouwekerk een kapittelkerk. De parochie verhuisde in de 14e eeuw naar de naastgelegen, inmiddels afgebroken Sint-Nicolaaskerk. In het tweeherige Maastricht van vóór 1794 was het de belangrijkste kerk van de Luikse Maastrichtenaren.
Het "mystieke", donkere interieur is voor een groot deel te danken aan de architect Pierre Cuypers, die de kerk in de 19e eeuw restaureerde. De kerk heeft twee cryptes, een onder het priesterkoor aan de oostzijde, en een onder het westwerk. Beroemd zijn de 12e-eeuwse, gebeeldhouwde kapitelen in de kooromgang van de Onze-Lieve-Vrouwe. Ze geven een fascinerend beeld van de middeleeuwse denkwereld. In een zijkapel bevindt zich het 15e-eeuwse beeld van Maria, "Sterre der Zee", waar dagelijks talloze bezoekers een kaarsje komen opsteken.