Deze pagina geeft een overzicht van alle uitgelichte artikels en/of afbeeldingen op het portaal Psychologie. Voor elke week van het jaar is er zo'n artikel en/of afbeelding. Voel u vrij om deze te bewerken door de bijhorende bewerk-link te volgen.
Uitgelicht deze week (17)
Het syndroom van Gilles de la Tourette is een verzameling verschijnselen in de vorm van ongecontroleerde spierbewegingen en het maken van geluiden (tics). Het syndroom is vernoemd naar de Franse neuroloogGeorges Gilles de la Tourette. Mensen die hieraan lijden moeten hun tics wel uitvoeren; als ze stoppen geeft dat ze een onplezierig gevoel.
De ongewenste bewegingen en geluiden van het syndroom worden ook wel 'tics' genoemd. Wanneer er minstens twee motorische en één vocale tic (niet noodzakelijk tezelfdertijd) optreden en dit gedurende een periode van minstens één jaar, dan spreekt men van TS. Men kan gedurende dit jaar ook ticvrije periodes hebben die tot drie maanden kunnen gaan.
Liefde is een woord dat verschillende betekenissen kan hebben. Enerzijds - als extreem - kan het een zichzelf opofferende en een ander weldaden schenkende houding zijn (agape). Anderzijds - als extreem - kan het een egoïstische aantrekking zijn tot een persoon of voorwerp waarbij die/dat ander als eigendom wordt beschouwd.
Liefde kan een speciaal soort aantrekking tot een persoon of voorwerp zijn. Het is dan een gevoel of emotie.
Liefde kan zich als charitas uiten, een schenking aan een goed doel.
Sommigen - materialisten - beschrijven liefde als een chemische reactie in de hersenen. Dit gaat dan vooral op voor verliefdheid.
Van een gespleten brein is sprake als de hersenbalk in zekere mate is beschadigd. De communicatie tussen de beide hersenhelften is verstoord. Vroeger werd de hersenbalk wel doorgesneden als redmiddel bij hevige epilepsieaanvallen, omdat deze ingreep voorkomt dat een aanval zich verspreidt over de andere hersenhelft. Ook na zo'n ingreep resulteerde een gespleten brein. De Amerikaanse neuropsycholoog Roger Sperry deed onderzoek aan patiënten bij wie een dergelijke operatie was uitgevoerd.
Een psychose is een psychiatrische classificatie van een toestand waarbij de patiënt het normale contact met de - door zijn omgeving ervaren - werkelijkheid kwijt is.
Psychosen zijn een van de belangrijkste symptomen van schizofrenie en andere psychiatrische ziektebeelden zoals manische depressie. Psychosen worden doorgaans behandeld met antipsychotica zoals dopamine blokkers die bekend staan om hinderlijke bijwerkingen die de motoriek storen. Het grootste probleem bij behandeling van een psychose is het gebrek aan therapietrouw.
De Oostenrijkse zenuwarts zag de geest en het lichaam van de mens als een dualiteit. De geest werd energetisch opgevat, als onderworpen aan allerlei psychische energiestromen (ook de hypnose werd in het begin als energetisch fenomeen beschouwd). Die energiestromen noemde Freud "driften" (Trieben). Deze driften werken doorgaans ongemerkt, en zijn "primair". Zo onderscheidde Freud een levensdrift (Eros), de primaire drang tot zelfbehoud (voortzetting van de soort, liefde voor mezelf en voor de anderen). In zijn latere werk meent Freud ook een doodsdrift (Thanatos) te kunnen onderscheiden, het streven naar een spanningloze toestand (oceanisch gevoel). De seksuele driften noemde hij libido.
Skinner onderzocht operante conditionering met behulp van een door hemzelf ontworpen instrument dat hij de operante kamer noemde, maar dat algemeen bekend is geworden onder de naam de Skinner-box.
De uitvoering verloopt als volgt.
Het betreft een eenvoudig kistje waarin zich een dier zoals een rat of een duif bevindt. Het dier wordt automatisch beloond met een stukje voedsel wanneer het specifiek gedrag vertoond, zoals het pikken op een druksleutel of het duwen op een metalen hendeltje. De druksleutel of het hendeltje zijn verbonden met een zogenaamde 'cumulative recorder' die de frequentie van de responsen (het aantal responsen per tijdseenheid) grafisch-visueel vastlegt.
Narcisme is vorm van gedrag die wordt gekenmerkt door een obsessie met de persoon zelf (vaak het uiterlijk), gebrek aan inlevingsvermogen, egoïsme, dominantie en ambitie. Iemand die narcistisch gedrag vertoont, noemt men een narcist.
Op het eerste gezicht heeft een narcist een zeer sterk gevoel van eigenwaarde en straalt zelfvertrouwen uit. Vreemd genoeg is echter het tegendeel het geval. Narcisten hebben, meestal onderbewust, juist weinig zelfwaarde en compenseren dit door zich als beter of belangrijker dan anderen te beschouwen.
Om zich te beschermen tegen kritiek heeft een narcist niet veel aandacht voor de mening of het gevoel van anderen en kan zelfs een onderontwikkeld inlevingsvermogen hebben.
Wolfgang Köhler (Tallinn, 21 januari 1887 – New Hampshire, 11 juni 1967) was een Duitse psycholoog en leider van de school voor gestaltpsychologie. Hij promoveerde in Berlijn bij Carl Stumpf.
Na Berlijn vertrok hij naar de Universiteit van Frankfurt, waar hij en Kurt Koffka zich onderwierpen aan experimenten betreffende waarneming van beweging, waar Max Wertheimer mee begonnen was.
Door de Eerste Wereldoorlog gedwongen tot een verblijf op Tenerife, voerde hij op een Duits proefstation aldaar een reeks experimenten uit met mensapen, met name chimpansees. Hij observeerde onder meer dan dat het dier soms de structuur van een probleem begrijpt en dan ook handelt naar dat inzicht. Na de oorlog keerde hij terug naar de Berlijnse Universiteit.
Na zijn pensionering vestigde hij zich in New England, en hield kantoor op het Dartmouth College.
Köhler stond bekend als een strijdvaardig, gedisciplineerd en perfectionistisch wetenschapper.
Neurolinguïstisch programmeren (vaak afgekort tot NLP) is ontstaan in de Verenigde Staten. Het is de studie van subjectieve ervaringen en is samengesteld uit diverse wetenschappelijke velden zoals cybernetica, taal en hypnotherapie.
NLP helpt mensen zichzelf algemeen in een positieve zin te ontwikkelen, tevens kan NLP gebruikt worden om de communicatie tussen personen te optimaliseren.
De grondleggers van deze wetenschap zijn John Grinder en Richard Bandler.
Deze "nieuwe" vorm van therapie is bedoeld voor therapeuten om oplossing-gestuurd te werk te gaan, maar daarnaast ook bedoeld voor ieder ander die...
Een trance is een dissociatief verschijnsel waarbij iemand een ander bewustzijnsniveau heeft. Wie in trance is, is minder gevoelig voor prikkels van buitenaf, maar is niet bewusteloos en slaapt ook niet. Het persoonlijk identiteitsgevoel kan verminderd zijn.
Er zijn verschillende omstandigheden waaronder iemand in trance kan raken. Het verschijnsel kan bijvoorbeeld optreden bij een tekort aan slaap, koorts, ondervoeding, een gebrek aan zuurstof of middelengebruik.
Hypnose kent een aantal technieken om mensen in trance te brengen. Ook bij verschillende vormen van...
>>lees meer>>
Alfred Adler (Wenen, 7 februari 1870 – Aberdeen, 28 mei 1937) was een Oostenrijks psycholoog en psychiater.
Hij was evenals Jung een tijdgenoot van Freud. Naast Freud en Jung geldt Adler als de derde stamvader van de psychoanalyse.
Een tweede overeenkomst met Jung is dat ook Adler na enige jaren samenwerking brak met de leer van Freud. Hij deed dat zelfs nog een jaar eerder dan Jung, in 1911.
Ook geloofde hij dat de sterkste menselijke drijfveer het verlangen naar 'superioriteit' is.
Een déjà vu is een bekend verschijnsel in de psychologie; het betreft de ervaring iets mee te maken waarvan men tegelijkertijd de indruk heeft het al eerder te hebben meegemaakt, terwijl men weet dat dat niet het geval is.
Wat bij een déjà vu gebeurt, kan worden omschreven als een "kortsluiting" van de hersenen.
Faalangst is, zoals de naam al zegt, een angst om te falen. Op zich is elk mens bang om te falen en is dat helemaal niet erg, maar juist een motiverende factor. Er is dan ook sprake van faalangst als mensen irrationeel bang zijn om te falen of als ze zichzelf blokkeren in plaats van motiveren in geval van angst.
Faalangst manifesteert zich op twee manieren. Ten eerste: negatieve faalangst, deze heeft een desorganiserend karakter en ten tweede positieve faalangst, die kan als de tegenpool van negatieve faalangst gelden.
Faalangst bij kinderen kan voorkomen worden door een kind een veilig gevoel te geven, geen onduidelijke of tegenstrijdige opdrachten te geven, en het kind een realistisch beeld te geven over zijn prestaties.
De Klassieke conditionering, komt neer op het leren van voorwaardelijke reflexen.
Klassieke conditionering in zijn meest eenvoudige vorm verwijst naar Aristoteles' 'wet van contiguïteit'. In essentie zei hij: "Als twee zaken herhaaldelijk gelijktijdig voorvallen zal na verloop de aanwezigheid van het ene ons aan het andere herinneren."
Het verschijnsel werd voor het eerst beschreven door de Russisch fysioloog Ivan Pavlov. In het spoor van de Russische reflexleer voerde Pavlov in de eerste jaren van de 20e eeuw een serie psychologische experimenten met honden uit. Het experiment waarmee hij dit aantoonde heette de Hond van Pavlov.
Ivan Petrovitsj Pavlov (Rjasan, 14 september 1849 - Leningrad, 27 februari 1936) was een Russisch fysioloog en reflexoloog. Naar hem is de Pavlovreactie genoemd.
In 1904 ontving hij de Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde. Deze Nobelprijs kreeg hij niet voor de zo beroemd geworden onderzoekingen aan de conditionering (de Pavlovreactie), maar door onderzoek aan de spijsvertering.
Ook Pavlovs Russische collega's Ivan Setsjenov en Vladimir Bechterew waren 'reflexologen'. Pavlov was niet de eerste die er mee experimenteerde, maar werd wel de bekendste reflexoloog.
Een emotie is een subjectieve interne ervaring (een gevoel van bijvoorbeeld vreugde, boosheid, verdriet) gepaard gaande met een groep lichamelijke reacties (bijvoorbeeld verandering van hormoonspiegels).
Sommige mensen denken dat het optreden van een emotionele reactie kan worden afgeleerd. Anderen menen dat ook als de uiterlijke blijken van een emotie onderdrukt worden, de fysiologische verschijnselen blijven optreden en gemeten kunnen worden. Op deze gedachte is de polygraaf of leugendetector gebaseerd.
Als emoties niet echt onderdrukt worden, dan zijn ze vaak herkenbaar aan de lichaamstaal. Vooral de gezichtsuitdrukking en de stemklank spelen daarbij een grote rol.
Een gedachte is iets, waar men zich even van bewust is. Een gedachte is een onderdeel of het gevolg van het denkproces.
Een gedachte kan zomaar bij iemand opkomen, vanuit het onderbewuste of voortkomen uit andere bewuste gedachten - de ene gedachte kan tot de andere leiden. Een gedachte kan worden opgeroepen door waarnemingen - een beeld, geur of geluid.
Er zijn twee processen te onderscheiden: de gerichte en de ongerichte gedachten. Men kan zijn gedachten de vrije loop laten, of opzettelijk zijn gedachten ergens op richten. Het eerste heet 'vrije associatie' of 'mijmeren'; het tweede heet concentratie of iets 'overdenken'.
Het is aan te raden helder te denken en je te laten leiden door zekerheden en niet door onzekerheden, omdat deze geen basis kunnen vormen voor rationeel denken.
Het syndroom van Gilles de la Tourette is een verzameling verschijnselen in de vorm van ongecontroleerde spierbewegingen en het maken van geluiden (tics). Het syndroom is vernoemd naar de Franse neuroloogGeorges Gilles de la Tourette. Mensen die hieraan lijden moeten hun tics wel uitvoeren; als ze stoppen geeft dat ze een onplezierig gevoel.
De ongewenste bewegingen en geluiden van het syndroom worden ook wel 'tics' genoemd. Wanneer er minstens twee motorische en één vocale tic (niet noodzakelijk tezelfdertijd) optreden en dit gedurende een periode van minstens één jaar, dan spreekt men van TS. Men kan gedurende dit jaar ook ticvrije periodes hebben die tot drie maanden kunnen gaan.
Het McGurk-effect is een psychoakoestisch effect dat optreedt in bepaalde gevallen waarbij de visuele eigenschappen van natuurlijke spraakproductie niet overeenkomen met de auditieve aspecten daarvan, waarbij de interpretatie van de hoorder wordt beïnvloed door beide en en een illusionair resultaat ontstaat. Het effect is genoemd naar Harry McGurk, die onderzoek verrichtte naar de waarneming van spraak bij taallerende kinderen en die het tijdens experimenten ontdekte.
Het McGurk effect demonstreert dat bij de perceptie van spraak de interpretatie die in de menselijke hersenen plaatsvindt van cruciaal belang is voor die perceptie, en dat wat mensen horen voor een groot deel beïnvloed wordt door wat zij zien.
Het effect werd in 1976 gepubliceerd door Harry McGurk en John MacDonald in een artikel genaamd: "Hearing Lips and Seeing Voices" in Nature, 264, en gaf een aanzet tot uitgebreid onderzoek in die richting.
Carl Gustav Jung (26 juli 1875 – 6 juni 1961) was een Zwitsers psychiater en psycholoog. Jung werd geboren te Kessewil, als zoon van een dominee. Hij studeerde vanaf 1895 medicijnen te Bazel, waar hij in 1902 promoveerde.
Jung was een twintig jaar jongere tijdgenoot van Sigmund Freud, wiens werk hij op de voet volgde. Hij ontmoette Freud voor het eerst in 1906 en werkte enkele jaren nauw met hem samen. Freud zag Jung als zijn troonopovolger. Wegens verschil van inzicht over de psychoanalyse en persoonlijke conflicten braken ze in 1912 met elkaar.
Indoctrinatie (of: indoctrineren) is het systematisch en eenzijdig onderwijzen van aanvechtbare overtuigingen of opvattingen, met de bedoeling dat deze kritiekloos worden aanvaard. Het woord heeft een sterke negatieve connotatie.
Extreme vormen van indoctrinatie komen bijvoorbeeld voor onder totalitaire regimes. Ook worden sommige sekten ervan beschuldigd indoctrinatie toe te passen.
In de praktijk is het onderscheid tussen verantwoord onderwijs en beïnvloeding enerzijds en indoctrinatie anderzijds zeer moeilijk te maken; zelfs in extreme gevallen, zoals in de beruchte sekte, genaamd Peoples Temple, gesticht door Jim Jones werden mensen uitgenodigd tot het leveren van kritiek.
Creativiteit (lat. creatio = scheppen) is het vermogen om nieuwe en/of ongebruikelijke oplossingen voor bestaande problemen te vinden.
Creativiteit is in het algemeen een gedragsvorm die ontwikkelend en voortbrengend is.
Er zijn twee soorten creativiteit te onderscheiden, de individuele creativiteit is een door een individu geuite gedragsvorm, de groepscreativiteit is een door een organisatie, team of groep geuite gedragsvorm. De creativiteit komt meestal tot stand de interacties binnen en buiten de organisatie, team of groep.
De volgende stadia worden in het algemeen doorlopen:
1e. Probleemwaarneming
2e. Theoretiseren van het probleem
3e. Bedenken / zien van de oplossing
4e. Realiseren van de oplossing
Typerend voor deze laatste fase is de uitspraak creativiteit is 1% inspiratie en 99% transpiratie.
Wilhelm Max Wundt (Mannheim, 16 augustus 1832 – Großbothen, 31 augustus 1920) was een Duits filosoof, fysioloog, psycholoog en psychiater.
Wilhelm Wundt wordt samen met Gustav Theodor Fechner beschouwd als de grondleggers van de experimentele psychologie.
Wundt was met Gustav Theodor Fechner de grondlegger van de empirische psychologie. Hij was de eerste die zijn vakgebied optilde naar een wetenschappelijk niveau.
Wundt werd in 1902 tot ereburger van Leipzig benoemd en in 1907 tot ereburger van Mannheim.
Zijn wetenschappelijke reputatie liep schade op doordat hij aan het begin van de Eerste Wereldoorlog het Duitse standpunt fel verdedigde.
Hij overleed op 88-jarige leeftijd te Großbothen.
Het behaviorisme is een stroming binnen de psychologie. Het behaviorisme onderscheidt zich van andere stromingen doordat het observeerbare, respectievelijk registreerbare, gedrag als enige geldige onderzoeksobject voor psychologische theorievorming wordt beschouwd. Het stelt zich daarbij uitdrukkelijk tegen de psychoanalyse.
Het is een theorie waarin de gedragsreacties verklaard worden door leerprocessen. Alle gedragingen worden gezien als (ketens van) reflexen.
Het behaviorisme is lange tijd de populairste stroming binnen de psychologie geweest en pas sinds enkele decennia is het voorbijgestreefd door modernere stromingen.
Carl R. Rogers heeft zijn opvattingen over de groei van de persoonlijkheid of zijn Rogeriaanse Psychologie uiteengezet in tal van boeken en tijdschriftartikelen.
Bij Rogers loopt het persoonlijke leven door het wetenschappelijke heen. In zijn boeken vertelt hij bijvoorbeeld persoonlijke verhalen over de relatie met zijn vrouw en zijn ervaringen met patiënten en studenten. Tijdens zijn leven en daarna werd hij bekritiseerd wat betreft zijn wetenschappelijke methode en de effectiviteit van zijn therapeutische benadering.
De onderliggende idee is dat als in een bepaald systeem, één van de leden een probleem heeft, ook het hele systeem ontwricht wordt. Met "systeem" valt hier te denken aan het gezin, partnerrelatie, en dergelijke.
Omgekeerd kan men een individu helpen door het systeem waarin hij/zij leeft te versterken. Systeemtherapie wordt om die reden dan ook vaak gezinstherapie of familietherapie genoemd.
Drs. Ingeborg Bosch (1960) is een Nederlandse psycholoog die baanbrekend onderzoek heeft gedaan naar de relatie van pijnlijke gevoelens die in de kindertijd zijn opgedaan en de lichamelijke en psychische gevolgen die dat in het latere leven heeft.
Ze ontwierp een gedetailleerde methode om stap voor stap te ontrafelen wat deze kwetsingen zijn en hoe ze zijn 'opgeslagen' in lichaam en geest. Deze methode staat bekend onder de naam Past Reality Integration, afgekort PRI. Ingeborg Bosch toonde aan dat emoties en trauma's in het lichaam zijn terug te vinden in de aan- of afwezigheid van allerlei chemische stoffen. Zij heeft hierover verschillende boeken geschreven.
William James (New York, 11 januari 1842 – Chocorua, 26 augustus 1910) was een Amerikaanse filosoof en psycholoog. Hij was degene die de moderne Europese psychologie naar de Verenigde Staten bracht.
James had als psycholoog grotere belangstelling voor het procesmatige dan het inhoudelijke van het bewustzijn en was eerder functionalistisch dan structuralistisch, net als bijvoorbeeld zijn collega de Duitser Wilhelm Wundt bij uitstek was. Ook als filosoof was James veeleer een pragmaticus.
James draaide zo te zeggen de actie-reactieketen om.
James heeft ook belangrijk werk verricht op het terrein van de godsdienstwijsbegeerte.
Ondanks zijn zwakke gezondheid produceerde hij een indrukwekkend aantal boeken en artikelen. Hij had een vlotte pen, las graag en veel en werd graag gelezen.
Zijn belangrijkste en invloedrijkste werk op het gebied van de psychologie is The Principles of Psychology, dat in 1890 uitkwam.
De cliëntgerichte psychotherapie of Rogeriaanse therapie is een vorm van psychotherapie waarin het inzicht van de patiënt (cliënt) in zichzelf centraal staat (-gericht).
De vader van deze therapie is Carl R. Rogers. De rol van de psychotherapeut is het reflecteren van gevoelens, zonder vastgestelde therapeutische richting op te leggen (non-directief). Door gesprekken komt de patiënt tot inzichten en emoties die eerst verborgen bleven. Een ander kernwoord is empathie, het zich kunnen inleven in de gedachten en gevoelens van een ander. Dit dient niet alleen een vaardigheid van de psychotherapeut te zijn, het is bij Rogers de belangrijkste sociale vaardigheid.
John Watson (Greenville, 9 januari 1878 - New York, 25 september 1958) was een Amerikaans psycholoog en stichter van de psychologische school van het 'behaviorisme'.
Hij vond dat analyse van gedragingen en reacties de enige objectieve manier is om inzicht te verkrijgen in het menselijk doen en laten.
De psychodiagnostiek is de leer van het stellen van een diagnose op het terrein van psychologie. Deze dient niet verward te worden met een medische diagnose. Psychodiagnostiek kent een 'zachte' (soft data) en een 'harde' (hard data) kant, afhankelijk van het soort instrumenten dat de diagnosticus gebruikt.
'Zacht' is bijvoorbeeld de geschoolde maar onbevangen waarneming van het gedrag - en de subjectieve beoordeling daarvan - door de diagnosticus. 'Hard' zijn alle waarnemingen gemaakt met gekwalificeerde meetinstrumenten, zoals tests, vragenlijsten en gefilmde observaties van gedrag in gestandaardiseerde situaties.
De humanistische psychologie of Third Force Psychology was een reactie op het behaviorisme en de psychoanalyse. De beweging is opgericht door Carl R. Rogers en Abraham H. Maslow. Abraham Maslow was van originie behaviorist. Toen hij voor de wieg van zijn eerstgeborene stond, kon hij niet geloven dat zijn kind niet méér was dan de dieren waarmee hij in zijn laboratorium experimenteerde. Van dan af zoekt hij naar een nieuwe benadering.
De humanistische psychologie heeft een positieve blik op de menselijke aard. Er wordt uitgegaan van het idee dat mensen een aangeboren drang hebben tot zelfactualisering; de mens kan verder kijken dan zijn dierlijke instincten en kan engageren in creatieve activiteiten die zowel zijn welzijn verbeteren als de maatschappij.
Liefde is een woord dat verschillende betekenissen kan hebben. Enerzijds - als extreem - kan het een zichzelf opofferende en een ander weldaden schenkende houding zijn (agape). Anderzijds - als extreem - kan het een egoïstische aantrekking zijn tot een persoon of voorwerp waarbij die/dat ander als eigendom wordt beschouwd.
Liefde kan een speciaal soort aantrekking tot een persoon of voorwerp zijn. Het is dan een gevoel of emotie.
Liefde kan zich als charitas uiten, een schenking aan een goed doel.
Sommigen - materialisten - beschrijven liefde als een chemische reactie in de hersenen. Dit gaat dan vooral op voor verliefdheid.
Van een gespleten brein is sprake als de hersenbalk in zekere mate is beschadigd. De communicatie tussen de beide hersenhelften is verstoord. Vroeger werd de hersenbalk wel doorgesneden als redmiddel bij hevige epilepsieaanvallen, omdat deze ingreep voorkomt dat een aanval zich verspreidt over de andere hersenhelft. Ook na zo'n ingreep resulteerde een gespleten brein. De Amerikaanse neuropsycholoog Roger Sperry deed onderzoek aan patiënten bij wie een dergelijke operatie was uitgevoerd.
Een psychose is een psychiatrische classificatie van een toestand waarbij de patiënt het normale contact met de - door zijn omgeving ervaren - werkelijkheid kwijt is.
Psychosen zijn een van de belangrijkste symptomen van schizofrenie en andere psychiatrische ziektebeelden zoals manische depressie. Psychosen worden doorgaans behandeld met antipsychotica zoals dopamine blokkers die bekend staan om hinderlijke bijwerkingen die de motoriek storen. Het grootste probleem bij behandeling van een psychose is het gebrek aan therapietrouw.
De Oostenrijkse zenuwarts zag de geest en het lichaam van de mens als een dualiteit. De geest werd energetisch opgevat, als onderworpen aan allerlei psychische energiestromen (ook de hypnose werd in het begin als energetisch fenomeen beschouwd). Die energiestromen noemde Freud "driften" (Trieben). Deze driften werken doorgaans ongemerkt, en zijn "primair". Zo onderscheidde Freud een levensdrift (Eros), de primaire drang tot zelfbehoud (voortzetting van de soort, liefde voor mezelf en voor de anderen). In zijn latere werk meent Freud ook een doodsdrift (Thanatos) te kunnen onderscheiden, het streven naar een spanningloze toestand (oceanisch gevoel). De seksuele driften noemde hij libido.
Skinner onderzocht operante conditionering met behulp van een door hemzelf ontworpen instrument dat hij de operante kamer noemde, maar dat algemeen bekend is geworden onder de naam de Skinner-box.
De uitvoering verloopt als volgt.
Het betreft een eenvoudig kistje waarin zich een dier zoals een rat of een duif bevindt. Het dier wordt automatisch beloond met een stukje voedsel wanneer het specifiek gedrag vertoond, zoals het pikken op een druksleutel of het duwen op een metalen hendeltje. De druksleutel of het hendeltje zijn verbonden met een zogenaamde 'cumulative recorder' die de frequentie van de responsen (het aantal responsen per tijdseenheid) grafisch-visueel vastlegt.
Narcisme is vorm van gedrag die wordt gekenmerkt door een obsessie met de persoon zelf (vaak het uiterlijk), gebrek aan inlevingsvermogen, egoïsme, dominantie en ambitie. Iemand die narcistisch gedrag vertoont, noemt men een narcist.
Op het eerste gezicht heeft een narcist een zeer sterk gevoel van eigenwaarde en straalt zelfvertrouwen uit. Vreemd genoeg is echter het tegendeel het geval. Narcisten hebben, meestal onderbewust, juist weinig zelfwaarde en compenseren dit door zich als beter of belangrijker dan anderen te beschouwen.
Om zich te beschermen tegen kritiek heeft een narcist niet veel aandacht voor de mening of het gevoel van anderen en kan zelfs een onderontwikkeld inlevingsvermogen hebben.
Een trance is een dissociatief verschijnsel waarbij iemand een ander bewustzijnsniveau heeft. Wie in trance is, is minder gevoelig voor prikkels van buitenaf, maar is niet bewusteloos en slaapt ook niet. Het persoonlijk identiteitsgevoel kan verminderd zijn.
Er zijn verschillende omstandigheden waaronder iemand in trance kan raken. Het verschijnsel kan bijvoorbeeld optreden bij een tekort aan slaap, koorts, ondervoeding, een gebrek aan zuurstof of middelengebruik.
Hypnose kent een aantal technieken om mensen in trance te brengen. Ook bij verschillende vormen van...
>>lees meer>>
Hij was evenals Jung een tijdgenoot van Freud. Naast Freud en Jung geldt Adler als de derde stamvader van de psychoanalyse.
Een tweede overeenkomst met Jung is dat ook Adler na enige jaren samenwerking brak met de leer van Freud. Hij deed dat zelfs nog een jaar eerder dan Jung, in 1911.
Ook geloofde hij dat de sterkste menselijke drijfveer het verlangen naar 'superioriteit' is.
Een déjà vu is een bekend verschijnsel in de psychologie; het betreft de ervaring iets mee te maken waarvan men tegelijkertijd de indruk heeft het al eerder te hebben meegemaakt, terwijl men weet dat dat niet het geval is.
Wat bij een déjà vu gebeurt, kan worden omschreven als een "kortsluiting" van de hersenen.
Faalangst is, zoals de naam al zegt, een angst om te falen. Op zich is elk mens bang om te falen en is dat helemaal niet erg, maar juist een motiverende factor. Er is dan ook sprake van faalangst als mensen irrationeel bang zijn om te falen of als ze zichzelf blokkeren in plaats van motiveren in geval van angst.
Faalangst manifesteert zich op twee manieren. Ten eerste: negatieve faalangst, deze heeft een desorganiserend karakter en ten tweede positieve faalangst, die kan als de tegenpool van negatieve faalangst gelden.
Faalangst bij kinderen kan voorkomen worden door een kind een veilig gevoel te geven, geen onduidelijke of tegenstrijdige opdrachten te geven, en het kind een realistisch beeld te geven over zijn prestaties.
De Klassieke conditionering, komt neer op het leren van voorwaardelijke reflexen.
Klassieke conditionering in zijn meest eenvoudige vorm verwijst naar Aristoteles' 'wet van contiguïteit'. In essentie zei hij: "Als twee zaken herhaaldelijk gelijktijdig voorvallen zal na verloop de aanwezigheid van het ene ons aan het andere herinneren."
Het verschijnsel werd voor het eerst beschreven door de Russisch fysioloog Ivan Pavlov. In het spoor van de Russische reflexleer voerde Pavlov in de eerste jaren van de 20e eeuw een serie psychologische experimenten met honden uit. Het experiment waarmee hij dit aantoonde heette de Hond van Pavlov.
Ivan Petrovitsj Pavlov (Rjasan, 14 september 1849 - Leningrad, 27 februari 1936) was een Russisch fysioloog en reflexoloog. Naar hem is de Pavlovreactie genoemd.
In 1904 ontving hij de Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde. Deze Nobelprijs kreeg hij niet voor de zo beroemd geworden onderzoekingen aan de conditionering (de Pavlovreactie), maar door onderzoek aan de spijsvertering.
Ook Pavlovs Russische collega's Ivan Setsjenov en Vladimir Bechterew waren 'reflexologen'. Pavlov was niet de eerste die er mee experimenteerde, maar werd wel de bekendste reflexoloog.
Een emotie is een subjectieve interne ervaring (een gevoel van bijvoorbeeld vreugde, boosheid, verdriet) gepaard gaande met een groep lichamelijke reacties (bijvoorbeeld verandering van hormoonspiegels).
Sommige mensen denken dat het optreden van een emotionele reactie kan worden afgeleerd. Anderen menen dat ook als de uiterlijke blijken van een emotie onderdrukt worden, de fysiologische verschijnselen blijven optreden en gemeten kunnen worden. Op deze gedachte is de polygraaf of leugendetector gebaseerd.
Als emoties niet echt onderdrukt worden, dan zijn ze vaak herkenbaar aan de lichaamstaal. Vooral de gezichtsuitdrukking en de stemklank spelen daarbij een grote rol.
Een gedachte is iets, waar men zich even van bewust is. Een gedachte is een onderdeel of het gevolg van het denkproces.
Een gedachte kan zomaar bij iemand opkomen, vanuit het onderbewuste of voortkomen uit andere bewuste gedachten - de ene gedachte kan tot de andere leiden. Een gedachte kan worden opgeroepen door waarnemingen - een beeld, geur of geluid.
Er zijn twee processen te onderscheiden: de gerichte en de ongerichte gedachten. Men kan zijn gedachten de vrije loop laten, of opzettelijk zijn gedachten ergens op richten. Het eerste heet 'vrije associatie' of 'mijmeren'; het tweede heet concentratie of iets 'overdenken'.
Het is aan te raden helder te denken en je te laten leiden door zekerheden en niet door onzekerheden, omdat deze geen basis kunnen vormen voor rationeel denken.
Het syndroom van Gilles de la Tourette is een verzameling verschijnselen in de vorm van ongecontroleerde spierbewegingen en het maken van geluiden (tics). Het syndroom is vernoemd naar de Franse neuroloogGeorges Gilles de la Tourette. Mensen die hieraan lijden moeten hun tics wel uitvoeren; als ze stoppen geeft dat ze een onplezierig gevoel.
De ongewenste bewegingen en geluiden van het syndroom worden ook wel 'tics' genoemd. Wanneer er minstens twee motorische en één vocale tic (niet noodzakelijk tezelfdertijd) optreden en dit gedurende een periode van minstens één jaar, dan spreekt men van TS. Men kan gedurende dit jaar ook ticvrije periodes hebben die tot drie maanden kunnen gaan.
Het McGurk-effect is een psychoakoestisch effect dat optreedt in bepaalde gevallen waarbij de visuele eigenschappen van natuurlijke spraakproductie niet overeenkomen met de auditieve aspecten daarvan, waarbij de interpretatie van de hoorder wordt beïnvloed door beide en en een illusionair resultaat ontstaat. Het effect is genoemd naar Harry McGurk, die onderzoek verrichtte naar de waarneming van spraak bij taallerende kinderen en die het tijdens experimenten ontdekte.
Het McGurk effect demonstreert dat bij de perceptie van spraak de interpretatie die in de menselijke hersenen plaatsvindt van cruciaal belang is voor die perceptie, en dat wat mensen horen voor een groot deel beïnvloed wordt door wat zij zien.
Het effect werd in 1976 gepubliceerd door Harry McGurk en John MacDonald in een artikel genaamd: "Hearing Lips and Seeing Voices" in Nature, 264, en gaf een aanzet tot uitgebreid onderzoek in die richting.
Carl Gustav Jung (26 juli 1875 – 6 juni 1961) was een Zwitsers psychiater en psycholoog. Jung werd geboren te Kessewil, als zoon van een dominee. Hij studeerde vanaf 1895 medicijnen te Bazel, waar hij in 1902 promoveerde.
Jung was een twintig jaar jongere tijdgenoot van Sigmund Freud, wiens werk hij op de voet volgde. Hij ontmoette Freud voor het eerst in 1906 en werkte enkele jaren nauw met hem samen. Freud zag Jung als zijn troonopovolger. Wegens verschil van inzicht over de psychoanalyse en persoonlijke conflicten braken ze in 1912 met elkaar.
Indoctrinatie (of: indoctrineren) is het systematisch en eenzijdig onderwijzen van aanvechtbare overtuigingen of opvattingen, met de bedoeling dat deze kritiekloos worden aanvaard. Het woord heeft een sterke negatieve connotatie.
Extreme vormen van indoctrinatie komen bijvoorbeeld voor onder totalitaire regimes. Ook worden sommige sekten ervan beschuldigd indoctrinatie toe te passen.
In de praktijk is het onderscheid tussen verantwoord onderwijs en beïnvloeding enerzijds en indoctrinatie anderzijds zeer moeilijk te maken; zelfs in extreme gevallen, zoals in de beruchte sekte, genaamd Peoples Temple, gesticht door Jim Jones werden mensen uitgenodigd tot het leveren van kritiek.
Is nestbouw bij vogels als creativiteit te beschouwen? Wat te denken van dit ongebruikelijke kraaiennest gemaakt van klerenhangers? (Tokyo 2002)
Creativiteit wordt in de verschillende wetenschappen nogal verschillend geïnterpreteerd, maar wijst in het algemeen naar een vermogen om iets nieuws te scheppen. Een individu of een groep toont creativiteit wanneer een nieuw concept of object wordt gemaakt, of wanneer een originele oplossing voor een probleem wordt gevonden.
Er zijn twee soorten creativiteit te onderscheiden, de individuele creativiteit is een door een individu geuite gedragsvorm, de groepscreativiteit is een door een organisatie, team of groep geuite gedragsvorm. De creativiteit komt meestal tot stand de interacties binnen en buiten de organisatie, team of groep.
De volgende stadia worden in het algemeen doorlopen:
1e. Probleemwaarneming
2e. Theoretiseren van het probleem
3e. Bedenken / zien van de oplossing
4e. Realiseren van de oplossing
Typerend voor deze laatste fase is de uitspraak creativiteit is 1% inspiratie en 99% transpiratie.
Wundt was met Gustav Theodor Fechner de grondlegger van de empirische psychologie. Hij was de eerste die zijn vakgebied optilde naar een wetenschappelijk niveau.
Wundt werd in 1902 tot ereburger van Leipzig benoemd en in 1907 tot ereburger van Mannheim.
Zijn wetenschappelijke reputatie liep schade op doordat hij aan het begin van de Eerste Wereldoorlog het Duitse standpunt fel verdedigde.
Hij overleed op 88-jarige leeftijd te Großbothen.
Schizofrenie (gespleten geest; σχίζω schizo, φρενός phrenos) is een psychische aandoening binnen het schizoïde spectrum die in verschillende vormen en gradaties voorkomt en zich meestal openbaart tussen het 15de en 30e levensjaar. Het is dus een aandoening die vooral jonge mensen treft. Van elke honderd personen zal de ziekte zich bij gemiddeld één persoon ontwikkelen. Een belangrijk kenmerk is dat er tijdens het verloop van de ziekte minimaal eenmaal een psychotische episode is opgetreden. Doorgaans komen deze episoden vaker voor. Ze gaan gepaard met een afwijkende beleving van de werkelijkheid (een afwijkende cognitie), resulterend in onlogische gedachtepatronen, wanen, hallucinaties en in wisselende mate emotionele, denk- en gedragsstoornissen. Vaak treedt ook cognitief verval (het vermogen om iets te leren) op. Vroeger werd voor deze aandoening ook de term dementia praecox (=dementie op jonge leeftijd) gebruikt. Inmiddels is de terminologie belangrijk verfijnd.
