Deze pagina geeft een overzicht van alle uitgelichte artikels en/of afbeeldingen op het portaal Wetenschap & Technologie. Voor elke week van het jaar is er zo'n artikel en/of afbeelding. Voel u vrij om deze te bewerken door de bijhorende bewerk-link te volgen.
Uitgelicht deze week (17)
De Galileo is een ruimtetuig dat op 18 oktober 1989 gelanceerd werd vanaf Cape Canaveral met de Space Shuttle Atlantis met de bedoeling Jupiter en zijn manen te bestuderen. Galileo is, zoals de naam doet vermoeden, vernoemd naar Galileo Galilei die in 1610 als eerste een telescoop gebruikte om het heelal te beschouwen, en daarbij de 4 grote manen van Jupiter ontdekte.
Bladeren zijn het vlakke, meestal groene, loof aan bomen en planten waarin het grootste deel van de fotosynthese plaatsvindt. Alleen de hogere planten Gymnospermae (uitwendig zaaddragende planten) en de Angiospermae (inwendig zaaddragende planten) vormen bladeren.
Jupiter is vanaf de zon gezien de vijfde en tevens grootste planeet van ons zonnestelsel. Net als Saturnus is Jupiter een gasreus en beschikt dus niet over een vaste oppervlakte. De planeet is vernoemd naar de Romeinse god Jupiter.
Zwarte gaten zijn de overblijfselen van supernova-explosies. Als de kern van de exploderende ster meer dan ongeveer 5 maal de massa van de zon is, implodeert de kern van de ster uiteindelijk tot een zwart gat.
Het lichtnet is de algemene naam voor het distributienetwerk van elektrische energie met een spanning lager dan 1000 V (laagspanning). Op het lichtnet zijn alle woningen, kantoren en andere locaties aangesloten en via transformatorstations verbonden met energieleveranciers en hoogspanningsnetwerken (meerdere duizenden volt). De naam lichtnet ontstond doordat verlichting aanvankelijk (circa 1900) de belangrijkste toepassing van het elektrische distributienet was.
Het lichtnet levert overal ter wereld wisselspanning, maar de elektrische spanning en de netfrequentie is niet overal dezelfde. Dat geldt ook voor de netstekers, die per land kunnen verschillen.
De suikerbiet is een wortelgewas dat in Europa wordt geteeld voor de productie van tafelsuiker (sacharose). Het is een kweekproduct binnen de biet (Beta vulgaris subsp. vulgaris), net als de voederbiet en de rode biet.
De walvishaai is de grootste vis, en dus ook de grootste haai. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, is de walvishaai géén walvis. Walvishaaien vormen een bedreigde diersoort. De soort geldt als een van de grootste mysteries in de biologie en is onderwerp van veel wetenschappelijk onderzoek.
Een schrijfmachine of typemachine is een mechanisch apparaat waarmee drukletters op papier kunnen worden afgedrukt. Vóór de uitvinding van de schrijfmachine werden brieven en ook officiële documenten met de hand geschreven, vaak door klerken. Sinds de opkomst van de computer, en vooral de tekstverwerker is de schrijfmachine vrijwel volledig in onbruik geraakt.
Holografie is een manier om een driemensionale afbeelding van een object te maken, met gebruik van een plat vlak in de vorm van een fotografische film, of een ingegraveerde structuur. Door de afbeelding uit verschillende hoeken te bekijken lijkt het platte beeld te veranderen zodat de indruk van een ruimtelijk beeld bestaat.
DNA is een afkorting van DeoxyriboNucleic Acid (desoxyribonucleïnezuur), een voor het leven zeer belangrijke chemische verbinding. Het DNA bevat namelijk de complete erfelijke informatie van het organisme waar het de eigenschappen van omschrijft, zoals van een mens.
Het broeikaseffect is een effect dat sommige gassen in de atmosfeer hebben, waardoor zij de temperatuur van de aarde hoger maken dan anders het geval zou zijn. Zonder het broeikaseffect zou de temperatuur op aarde nu gemiddeld -18°C zijn, thans is zij 15°C.
Reeds in de Oudheid ontdekte men dat magnetietkristallen elkaar afhankelijk van de oriëntatie aantrekken of afstoten. Dit natuurkundige verschijnsel wordt magnetisme genoemd. Magnetiet is, evenals magnesium genoemd naar Magnesia, een gebied in Thessalië in het oude Griekenland.
De wolf is een zoogdier uit de orde Carnivora en is naar alle waarschijnlijkheid de voorouder van de hond (Canis lupus familiaris). In ieder geval kunnen ze samen vruchtbare nakomelingen voortbrengen, zodat de hond en de wolf, althans volgens bepaalde definities, tot dezelfde soort kunnen worden gerekend.
Isaac Newtons werk betekende een belangrijke aanzet tot de wetenschappelijke revolutie en Newton wordt dan ook algemeen erkend als een der grootsten in de wetenschap, in dezelfde klasse als Archimedes en eigenlijk de belangrijkste natuurkundige tot Einstein.
Een kamsalamander is een watersalamander uit de familie echte salamanders (Salamandridae). Voor de paartijd ontwikkelen de mannetjes een getande rugvin, wat de naam verklaart en cristatus betekent kamvormend.
Tektoniek is het vakgebied dat zich bezighoudt met de structuur van de platen in de aardkorst, hoe deze platen ontstaan, hoe ze bewegen en hoe ze verdwijnen. Het begrip tektoniek wordt ook gebruikt om de langzame beweging van de platen aan te duiden en wordt dan ook wel platentektoniek, continentverschuiving of continentendrift genoemd.
De Galileo is een ruimtetuig dat op 18 oktober 1989 gelanceerd werd vanaf Cape Canaveral met de Space Shuttle Atlantis met de bedoeling Jupiter en zijn manen te bestuderen. Galileo is, zoals de naam doet vermoeden, vernoemd naar Galileo Galilei die in 1610 als eerste een telescoop gebruikte om het heelal te beschouwen, en daarbij de 4 grote manen van Jupiter ontdekte.
( Een vulkaan is een geologische structuur, veelal in de vorm van een (kegelvormige) berg, waardoor magma uit de mantel het oppervlak van een planeet kan bereiken. Wanneer dit magma onder hoge druk en met hoge temperatuur de oppervlakte bereikt, wordt dat een eruptie genoemd Zie de details neonics.co.th.
Het geslacht berk omvat ongeveer 30 soorten, die verspreid over het Noordelijk halfrond voorkomen. De bomen van dit geslacht zijn uiterst winterhard. Ze zijn de enige inheemse boomsoorten op Groenland en IJsland, Björk is berk in het IJslands. De berk is een echte pioniersplant.
Steenkool bestaat uit afzettingen van plantenresten die in een geologisch verleden zijn gevormd en daarna langdurig aan hoge druk en warmte zijn blootgesteld, waarbij tamelijk zuivere koolstof en vluchtige verbindingen ontstonden, waarvan de laatste weer grotendeels zijn ontsnapt.
Tarwe behoort tot de oudste gedomesticeerde planten. De domesticatie vond waarschijnlijk ongeveer 10.000 jaar geleden plaats in het Midden-Oosten en Afrika van Syrië tot Kasjmir en naar het zuiden tot in Ethiopië.
Radio is draadloze telefonie en telegrafie, maar de betekenis is ruimer dan dit alleen. Het woord radio wordt eveneens gebruikt als afkorting voor radio-omroep, radio-ontvanger en zendontvangapparatuur. Technisch gezien is radio een techniek met elektromagnetische radiogolven om draadloos boodschappen over te brengen.
Kwarts is het meest algemeen voorkomende mineraal in de aardkorst. Het vertegenwoordigt ongeveer 12% van het volume daarvan. Het is een siliciumdioxide SiO2. Het komt voor als prachtige grote heldere kristallen (bergkristal) maar kan door verontreinigingen ook gekleurd zijn.
Sucrose of in huishoudelijke termen suiker, is een voedingsmiddel dat geassocieerd wordt met een van de primaire smaken, namelijk zoetheid.
Het wordt gemaakt van suikerbieten, suikerriet of suikerpalm middels een raffinageproces. Bij dat proces wordt de suiker uit de plant opgelost in heet water, en door herkristallisatie en filtratie gezuiverd.
Een atoom is van ieder scheikundig element de kleinste nog als zodanig herkenbare bouwsteen. De scheikundige en natuurkundige eigenschappen van materie zijn het gevolg van interacties tussen atomen. Het atoom is daarom een sleutelbegrip in zowel de chemie als de fysica. De atoomfysica is binnen de natuurkunde de vakwetenschap die de eigenschappen van afzonderlijke atomen bestudeert.
De eerste klokken (als deze zo genoemd kunnen worden) waren zonnewijzers waarbij de draaiing van de aarde een maat voor de tijd aangaf. Via zandlopers en allerlei andere mechanismen werd uiteindelijk het mechanische slingeruurwerk uitgevonden. Vanaf dat moment was de tijd met enige nauwkeurigheid te meten.
Barnsteen is een fossiele hars van prehistorische naaldbomen, Pinus succinifera. Deze hars is miljoenen jaren geleden uit de bomen gedropen en daarna versteend. Barnsteen stamt dus uit het Paleozoicum tot aan het Kwartair. Barnsteen is warmgeel tot donkerrood van kleur. De mooiste barnsteen is doorzichtig.
Een supernova vormt het einde van het leven van een zware ster. Een lichte ster verandert in een witte dwerg, maar bij een zware ster explodeert de buitenste schil, terwijl het binnenste van de ster implodeert.
De lichtsterkte van de supernova wordt ca. 100 miljoen maal de oorspronkelijke intensiteit. Als een supernova op de plaats van de zon zou uitbarsten, zou de aarde verdampen; een supernova op de plaats van Sirius zou meer licht geven dan de volle maan.
Als een van de eersten die een telescoop gebruikten, en waarschijnlijk de eerste die hem gebruikte voor astronomische waarnemingen, ontdekte Galileo Galilei vier manen van Jupiter. Hij nam ook de schijngestalten van de planeet Venus waar, en kraters op de maan.
De zon is de ster die zich het dichtst bij de aarde bevindt en het helderste object aan de hemel. Binnen het melkwegstelsel is het een onopvallende, min of meer gemiddelde ster. Ze is het grootste object in ons zonnestelsel en bevat 99,8% van de massa van het complete zonnestelsel.
De Kleine Beer is een sterrenbeeld aan de noorderhemel. voornamelijk liggende tussen rechte klimming 13 u. en 18 u. en tussen declinatie 66° noord en de pool. Het sterrenbeeld bevat de noordelijke hemelpool die zich momenteel in de buurt bevindt van Polaris (alpha Ursae Minoris, oftewel de poolster).
Pythagoras werd geboren op Samos, een van de toen welvarende Griekse eilanden in de Aegeïsche zee. Volgens de overlevering heeft hij veel reizen gemaakt naar Egypte en het Oosten. Hij streefde harmonie en reinheid van de ziel na, wat volgens hem bevorderd kon worden door onder andere de kennis van getalsverhoudingen. Deze verhoudingen beheersen volgens zijn leer het heelal, zoals ze bijvoorbeeld ook terug te vinden zijn in de muziek.
Het Internationaal ruimtestation ISS (Engels: International Space Station) is een ruimtestation in een baan om de aarde dat door meerdere landen betaald, gebouwd en bemand wordt. Op 20 november 1998 werd de eerste module gelanceerd en sinds 2 november 2002 is het station permanent bewoond.
De Okkernoot (Juglans regia), ook wel gewone walnoot of Perzische walnoot genoemd, wordt sinds vele eeuwen geplant vanwege het mooie en zeer bruikbare hout en de goed smakende walnoten. De laatste tijd wordt ze vrijwel exclusief vanwege de noten geplant: er zijn veel rassen ontwikkeld die al snel noten leveren en in de praktijk nooit groot genoeg zullen worden om hout te leveren.
De Cro-Magnonmens is een uitgestorven mensensoort, vernoemd naar de vindplaats Cro Magnon in de Franse Dordogne. Het is een ondersoort van de moderne mens, Homo sapiens.
Ganymedes is niet alleen de grootste maan van Jupiter, maar zelfs de grootste maan van ons zonnestelsel. Hij is groter dan Mercurius, maar de massa van Ganymedes is slechts de helft ervan. Ganymedes is veel groter dan Pluto.
Nicolaus Copernicus (1473–1543) was een belangrijk wiskundige, arts, jurist en sterrenkundige die bekend is geworden door zijn ideeën over de structuur van het zonnestelsel. Deze gedachten betekenden een omwenteling in het wetenschappelijk denken van zijn tijd en in ons wereldbeeld (de Copernicaanse revolutie).
Een kelpwoud is een wereldwijd voorkomend ecosysteem onder de zeespiegels. De naamgevende soort is de kelp. Dit zijn bijzonder grootgroeiende meercellige soorten uit de afdeling van de bruinalgen, ook wel vingerwier genoemd. De in kelpwoud levende algen zijn overwegend bruinalgen en roodalgen.
Anaconda's komen voor in Zuid-Amerika langs het stroomgebied van de Amazone- en Orinocorivier. De naam komt echter uit Sri Lanka (singalees) en betekent 'olifantendoder'. Omdat Sri Lanka een heel eind van Zuid-Amerika ligt, is deze naam waarschijnlijk ooit gegeven aan de netpython en wordt hij nu gebruikt voor deze soort, die ongeveer net zo groot wordt.
De Spaceshuttle is een ruimtevaartuig van de NASA. Hoewel het ruimteveer geen bouwwerk of kunstwerk in de strikte zin van het woord genoemd kan worden, beschouwen velen het toch als een van de moderne wereldwonderen, een voortbrengsel van de mens dat bewondering oproept.
Het plaatsje Chicxulub is van Maya-herkomst, maar het is pas echt bekend geworden, nadat het plaatsje in een enorme inslagkrater bleek te liggen. In de Maya-taal betekent Chicxulub overigens "staart van de duivel"; zacht gezegd een toepasselijke naam.
Destillatie is in de scheikunde een techniek om twee of meer stoffen te scheiden gebaseerd op het verschil in kookpunt.
Wanneer twee vloeistoffen zijn gemengd zal wanneer men het mengsel kookt normaal gesproken degene van de twee stoffen die het laagste kookpunt heeft iets meer verdampen dan de andere.
Een fractaal is in de wiskunde een figuur die op verschillende grootteschaal gelijkvormig is.
De fransman Gaston Julia ontdekte de fractaal als wiskundig object. Naar hem is de Julia-verzameling genoemd.
De ontdekker van de wiskunde achter fractalen is Benoit B. Mandelbrot, die ook de fractaal beschreef die zijn naam draagt, de Mandelbrot verzameling. Deze is rechts grafisch voorgesteld.
De Aarde is vanaf de Zon gezien de derde planeet van ons zonnestelsel en het enige bekende hemellichaam met levende organismen. De planeet heeft één natuurlijke maan, de Maan, en is ongeveer 4,6 miljard jaar geleden ontstaan.
Het Aralmeer is vanaf de jaren 60 aanzienlijk kleiner geworden. De uitdroging van het meer wordt beschouwd als een van de grootste milieurampen van onze tijd.
Gehele of gedeeltelijke kleurenblindheid is het niet volledig normaal waarnemen van kleuren. 'Kleurenzwakte', minder goed kunnen onderscheiden, komt meer voor dan 'echte' kleurenblindheid waarbij een van de drie kleurwaarnemingssystemen helemaal is uitgevallen.
Aspirine is een merknaam voor een geneesmiddel van Bayer. De werkzame stof is acetylsalicylzuur. Aspirine is ook bekend onder de naam acetosal en werkt pijnstillend, koortsverlagend en ontstekingsremmend. Voor de opkomst van paracetamol was aspirine de meest gebruikte pijnstiller. Tegenwoordig wordt acetylsalicylzuur in lage dosering zeer veel voorgeschreven ter voorkoming van beroerten en hartinfarcten.
Pauwen zijn middelgrote hoendervogels met opvallende kleuren. Ze vallen binnen de grote familie van de fazantvogels (Phasianidae) op door hun gekleurde verenkleed en de grote sierveren van de mannetjes. In tegenstelling tot de schitterende verschijning van het mannetje is het wijfje van de blauwe pauw onopvallend gekleurd. Bij de groene pauw is het onderscheid tussen de beide seksen kleiner. De pauw is waarschijnlijk de oudst bekende siervogel. Ruim 4000 jaar geleden bereikte hij via Mesopotamië Europa. Oorspronkelijk werden ze vanwege hun schoonheid in parken en tuinen gehouden, maar al gauw werd gebraden pauw een culinair statussymbool.
Een dynamo is een toestel waarmee mechanische energie, ontvangen door middel van een draaiende as, wordt omgezet in elektrische energie. Deze energieomzetting berust op het principe, dat als er elektrische geleiders bewegen in een magnetisch veld er daarin elektrische spanningen worden opgewekt en (bij gesloten kring) een stroom gaat vloeien.
Een generator bestaat uit twee onderdelen:
de stator, het inducerende stilstaande deel (de 'magneten')
de rotor of anker, het geïnduceerde draaiende deel (de 'spoel').
Bij grotere generatoren, zoals in elektrische centrales worden gebruikt, wordt de rotor als magneet gebruikt, en wordt de elektrische energie in de stator opgewekt.
Spar (Picea) is een geslacht van naaldbomen. De fijnspar (Picea abies syn. Picea excelsa) is in Noord- en Oost-Europa evenals in grote delen van Azië inheems. De Sitka spar (Picea sitchensis) is inheems in Canada.
Verschillende soorten van het geslacht Spar staan niet alleen in het bos, maar worden ook gekweekt voor de sier, zoals de kerstboom. Voor sierdoeleinden zijn er variëteiten met alle mogelijke vormen, zoals bol, piramide, dwerg en treur.
De passiebloem (Passiflora) is een geslacht van meest overblijvende en meestal klimmende planten in de familie Passifloraceae. Passiflora gracilis is de enige eenjarige soort. Ook bestaan er boompassiflora's, waarbij de hechtranken in de loop van de evolutie zijn gereduceerd. Het geslacht is inheems in Noord-Amerika, op de Caraïben en in Midden- en Zuid-Amerika. Australië heeft drie inheemse soorten. Ook in Oceanië en Azië komen inheemse passiebloemen voor. Er zijn ruim 500 soorten bekend.
De vuursalamander is een eierlevendbarende salamander; dit betekent dat de eieren zich in het lichaam van het wijfje ontwikkelen. Hierbij bestaat de kans, dat de larven elkaar in het moederlichaam opeten. De overlevende larven worden door het wijfje aan de rand van het water afgezet. De vuursalamader wordt tot 20 cm lang en kan 20 tot 25 jaar oud worden.
Wanneer de jongen gedurende hun verdere ontwikkeling de kieuwen verliezen, verlaten zij voorgoed het water. Het voedsel van volwassen vuursalamanders bestaat voornamelijk uit wormen, insecten en slakken.
.jpg)
.jpg)