Raspoetitsa
Raspoetitsa (Russisch: распутица [rɐsˈputʲɪtsə]?; "losse-wegheid", ook wel de "tijd zonder wegen") is een Russische benaming voor twee periodes in het jaar wanneer in Oost-Europa (met name Rusland, Oekraïne en Wit-Rusland) veel wegen onbegaanbaar worden door modder. In de lente gebeurt dit als rivieren buiten hun oevers treden, waardoor hun stroomgebieden zompig en moerassig worden en daarmee ook de onverharde wegen daarbinnen. In de herfst worden dergelijke wegen opnieuw getroffen als gevolg van zware regenval, maar de raspoetitsa in de lente is het hevigst. In het Oekraïens heet het modderseizoen bezdorizja (бездорі́жжя), wat "wegenloosheid" betekent.[1] In het Belarusisch heet het bezdarazj (бездараж).
In het Fins wordt voor hetzelfde verschijnsel in de lente een verbastering van raspoetitsa gebruikt: rospuutto. Op de Finse eilanden van de Scherenzee wordt het woord kelirikko ("weerpauze") gebruikt, wat verwijst naar het feit dat het ijs te dun is om mensen en voertuigen te dragen, maar te hard om door zeeschepen zonder ijsbrekerboeg te worden gebruikt. In plaats daarvan worden tijdens de kelirikko hovercrafts, hydrocopters en helikopters ingezet. De rospuutto en kelirikko komen niet in de herfst voor.
Oorlogen
[bewerken | brontekst bewerken]Het verschijnsel wordt gezien als een belangrijke factor tijdens oorlogen. Napoleon ervoer de modder als een grote belemmering tijdens zijn veldtocht naar Rusland. Tijdens de Novemberopstand (1830/31) liepen Russische troepen er gedurende een maand in vast op weg naar Warschau. De raspoetitsa of "Russische winter" vormde onderwerp van wetenschappelijke artikelen tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Tijdens de slag om Moskou in 1941 leverde de modder grote hinder op voor zowel de Duitse als de Russische zijde. De Duitsers hadden er zoveel last van dat de Russen volgens sommigen mede daardoor wisten stand te houden.
Ook tijdens de Russische invasie van Oekraïne in 2022 speelde het modderseizoen een rol. De Russische generale staf had met dit fenomeen rekening gehouden. Zo was de timing van de inval (in de winter) hier mede afhankelijk van. Doordat president Vladimir Poetin echter voortdurend twijfelde of hij de invasie moest laten doorgaan of niet, stelde hij de beslissing meerdere keren (wekenlang) uit. De keuze om uiteindelijk op 24 februari 2022 Oekraïne op grote schaal aan te vallen, viel daarom alsnog middenin het modderseizoen, zodat met name in het noorden en noordoosten van Oekraïne tientallen tanks, pantservoertuigen en ondersteundende vrachtwagens vast kwamen te zitten in de blubber. Samen met de chaotische Russische planning (onder meer veel te weinig voedsel en brandstof, aangezien men geloofde binnen 3 dagen de hoofdstad te kunnen veroveren), de militaire colonnes die ten noordwesten van Kyiv in de "file" kwamen te staan, de onverwacht sterke en vastberaden Oekraïense verdediging en de grote aantallen gesneuvelde, gevangen en overgelopen Russische soldaten, was deze miskenning van de Oekraïense bezdorizja een belangrijke factor waarom de Slag om Kyiv een grote Oekraïense overwinning werd. Eind maart 2022 besloot de Russische legerleiding alle troepen en voertuigen uit Noord- en Noordoost-Oekraïne terug te trekken omdat het offensief in duigen was gevallen. Ook het Beleg van Tsjernihiv en de Slag om Soemy werden daardoor Russische nederlagen. De Oekraïners konden vele vastgelopen tanks en andere voertuigen uit de modder halen, waarvan een aanzienlijk aantal werd opgelapt en later in de strijd tegen Rusland kon worden ingezet. In het zuiden en oosten van het land, waar de bodem zandiger en droger is, hadden de Russische voertuigen daarentegen minder last van het modderseizoen.
- ↑ (en) Marc Santora, "Amid the Slog of Mud Season, the Ukrainian Military Keeps Advancing", The New York Times, 28 oktober 2022. Geraadpleegd op 3 februari 2024.