Rijkevorsel

Rijkevorsel

Gemeente in België
(Details) (Details)
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Antwerpen
Arrondissement	Turnhout
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	46,85 km² (2019) 82,67% 8,17% 9,16%
Coördinaten	51° 21' NB, 4° 46' OL
Bevolking (bron: AD Statistiek)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid	12.262 (01/01/2021) 50,31% 49,69% 261,72 inw./km²
Leeftijdsopbouw 0-17 jaar 18-64 jaar 65 jaar en ouder	(01/01/2021) 20,33% 60,72% 18,95%
Buitenlanders	8,65% (01/01/2021)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Dorien Cuylaerts (N-VA)
Bestuur	N-VA, CD&V
Zetels N-VA CD&V Proveussel Gemeentebelangen	21 11 3 2 5
Economie
Gemiddeld inkomen	18.734 euro/inw. (2018)
Werkloosheidsgraad	4,35% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode 2310	Deelgemeente Rijkevorsel
Zonenummer	03 - 014
NIS-code	13037
Politiezone	Noorderkempen
Hulpverleningszone	Taxandria
Website	www.rijkevorsel.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Turnhout in de provincie Antwerpen
Portaal    België

Rijkevorsel is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Antwerpen. De gemeente behoort tot het gerechtelijk kanton en kieskanton Hoogstraten. In de volksmond wordt van Veussel gesproken. De Kempense gemeente telt ruim 12.000 inwoners.

Geschiedenis

Tussen 1902 en 1915 werd onder meer een urnenveld uit de IJzertijd aangetroffen. Vermoedelijk kreeg Willibrordus begin 8e eeuw het goed Vorsel geschonken door Pepijn van Herstal. Dit werd later gesplitst in drie heerlijkheden: Hoogstraten, Wortel en Rijkevorsel. De oudste vermelding van Rijkevorsel is van 1194, als Forsela, later werd dit: Vorsel. De preciese betekenis van het woord is niet duidelijk. De parochie van Vorsel, later Rijkevorsel, dateert uit de middeleeuwen. In 1194 werd het patronaatsrecht van de parochie door Jean d'Antoing, deken van Kamerijk, afgestaan aan het Onze-Lieve-Vrouwekapittel te Antwerpen.

Van de heerlijkheid Rijkevorsel is reeds sprake in de 13de eeuw, toen ze aan Weinemar van Gemenich toebehoorde. In 1358 vond een overdracht plaats van Jan I van Cuijk (1312-1357), heer van Hoogstraten, aan zijn broer Hendrik. In 1518 werd Hoogstraten een graafschap onder Antoon I van Lalaing. Rijkevorsel maakte er deel van uit maar behield zijn eigen bestuur. Dit bleef zo tot de val van het Ancien régime (einde 18e eeuw),

Pieter Breughel de Oude trok rond in de Noorderkempen en Rijkevorsel om het boerenleven te bestuderen.

Rijkevorsel bleef tot ongeveer 1850 een van de armste Kempense dorpen, waarvan slechts een kwart van de oppervlakte door de landbouw werd ingenomen. Rogge, haver, klaver, boekweit en aardappelen werden er geteeld. 700 ha waren hertogelijk jachtgebied en het overige was woeste grond (heide, moeras en vennen). Er waren een aantal thuiswevers en daarnaast was er nog een jeneverstokerij en een leerlooierij.

Van 1864-1874 werd het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten op het grondgebied van Rijkevorsel gegraven. Vanaf 1870-1924 kwamen er 14 steenovens, welke gebruik maakten van de in de ondergrond aanwezige klei en welke de transportmogelijkheden van het kanaal benutten. Ook stadsmest werd vanuit Antwerpen aangevoerd, waarmee de bodemvruchtbaarheid werd verbeterd. Vanaf 1910 kwamen er ook enkele diamantslijperijen naar Rijkevorsel. Ook werden er enige tijd sigaren vervaardigd.

Tijdens de Tweede wereldoorlog liep Rijkevorsel aanzienlijke schade op, waaronder de verwoesting van de kerk door Duits artillerievuur op 26 september 1944.

Geografie

Woonkernen

Binnen de grenzen van Rijkevorsel liggen enkele kleinere woonkernen. Namelijk Sint-Jozef, Achtel, Gammel en Keirschot.

Luchtopname van Rijkevorsel

Aangrenzende gemeenten

Aangrenzende gemeenten
		Hoogstraten		Merksplas
Brecht
		Malle		Beerse

Bezienswaardigheden

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Rijkevorsel voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

• De Sint-Willibrorduskerk in het centrum. De oude kerk werd tijdens de bevrijdingsdagen van de Tweede Wereldoorlog verwoest, er bleef enkel een gevelfragment en de restanten van de toren over. Dit gevelfragment werd op 28 maart 1956 geklasseerd en de toren werd heropgebouwd.
• De Stenen Bergmolen
• De Sint-Jozefkerk, gelegen in het dorp Sint-Jozef. Deze neogotische driebeukige kerk met kruisbeuk en koor werd ontworpen door architect Taeymans en dateert uit 1909. Zij werd ingewijd op 12 september 1912.
• De Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeënkapel te Achtel
• De Sint-Luciakapel, gelegen tussen Molen- en Sint-Willibrordusstraat op ommuurd plantsoentje met drie grote lindebomen. Toegewijd aan reeds vanouds in Rijkevorsel vereerde beschermheilige.
• Het Domein De Hees
• Het gehucht Gammel met industriegebouw
• Het Hof ter Looi

Natuur en landschap

Rijkevorsel ligt in de Noorderkempen op een hoogte van 17-30 meter. Rijkevorsel ligt nabij de Kleine Mark die in noordelijke richting stroomt. Het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten verloopt ten zuiden van de kom in oost-westrichting. Kleilagen in de ondergrond zorgden voor baksteenindustrie waarbij kleiputten ontstonden. Hier zijn natuurgebieden ontstaan zoals de Bonte Klepper ten zuidwesten van de kom. Het bosrijke Domein De Hees ligt ten noordwesten van de kom. Verdere bos- en natuurgebieden liggen ten oosten van het dorp Sint-Jozef.

Demografie

Demografische ontwikkeling

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Politiek

Structuur

De gemeente Rijkevorsel ligt in het kieskanton Hoogstraten en het provinciedistrict Turnhout. Deze maken deel uit van het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en de kieskring Antwerpen.

Rijkevorsel		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Gewest	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen		Antwerpen	Turnhout			Rijkevorsel
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering		Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement			Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring Antwerpen					Mechelen-Turnhout	Turnhout	Hoogstraten	Rijkevorsel
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse		Provincieraads-				Gemeenteraads-

College van burgemeester en schepenen
Burgemeester	Dorien Cuylaerts (N-VA)
Schepenen	Bob Van den Eijnden (CD&V) Karl Geens (N-VA) Nathalie Cuylaerts (N-VA) Nathalie Stoffelen (N-VA) Bert Vangenechten (N-VA)

Geschiedenis

Lijst van burgemeesters

Tijdspanne Burgemeester 1800 - 1823 Joannes Gerardus Van Beckhoven 1823 - 1842 Andreas Bogaerts 1843 - 1848 Joannes Fransen 1848 - 1867 Andreas Van Roey 1868 - 1881 Franciscus Fransen 1881 - 1917 Karel Geerts 1918 Petrus Joannes Van Roey 1919 - 1931 Karel Van Roey ... 1939 - 1941 Frans Leonard Schrijvers

Tijdspanne Burgemeester 1941 - 1944 Frans Fransen (VNV, oorlogsburgemeester) 1944 - 1964 Frans Leonard Schrijvers 1965 - 1980 Jozef Hufkens 1980 - 1982 Jan De Gruyter (ACW) 1982 - 1994 August Stoffels (CD) 1995 - 2000 Jan De Gruyter (SNR) 2001 - 2006 Maria Brughmans (CVP / CD&V) 2007 - 2012 August Van De Mierop (Open Vld) 2013 - heden Dorien Cuylaerts (N-VA)

Legislatuur 1995 - 2000

Het ACW, 'Dorp Voor De Mensen' (DVDM)/VU en enkele onafhankelijke kandidaten bundelden de krachten en trokken als kartel onder de kieslijst 'Samen Nieuw Rijkevorsel' (SNR) naar de kiezer. Burgemeester was Jan De Gruyter (SNR).

Legislatuur 2013 - 2018

In de aanloop naar de lokale verkiezingen maakten Karl Geens en Dorien Cuylaerts van SNR hun overstap naar N-VA bekend. Burgemeester werd Dorien Cuylaerts (N-VA). Zij leidde een coalitie bestaande uit N-VA, CD&V en SNR. Samen vormden ze de meerderheid met 15 op 21 zetels.

Legislatuur 2019 - 2024

Burgemeester blijft Dorien Cuylaerts (N-VA) die nu een coalitie leidt van N-VA en CD&V. Samen vormen ze een meerderheid van 14 op 21 zetels.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij of kartel		10-10-1976		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006		14-10-2012		14-10-2018
Stemmen / Zetels		%	19	%	19	%	19	%	21	%	21	%	21	%	21	%	21
	CD1 / CVP2 / CDE3 / CD&V4	-		36,441	8	36,142	8	30,573	7	28,862	7	24,824	6	24,184	5	16,94	3
	PVV1 / VLD2 / SNR-GBA / GB&VLD 3 / GemeenteBelangen4	-		6,21	0	14,81	3	18,272	4	27,7A	7	25,713	6	22,213	5	24,44	5
	ACW1 / SNR2 / SNR-GBA	35,371	8	28,941	6	19,841	4	30,442	7			20,202	5	15,142	3	-
	SP1 / sp.a2	13,071	2	12,741	2	11,681	2	12,51	2	13,521	3	14,302	3	9,092	1	-
	ProVeussel	-		-		-		-		-		-		-		12,8	2
	N-VA	-		-		-		-		-		-		29,39	7	45,8	11
	Agalev1 / Groen!2	-		-		12,491	2	8,221	1	10,541	2	5,902	0	-		-
	Groot Rijkevorsel	-		-		-		-		-		9,07	1	-		-
	RVWD	-		-		-		-		9,32	1	-		-		-
	VORSEL	-		-		-		-		10,07	1	-		-		-
	Vlaamse L1 / DVDM2 / VU3	18,021	3	15,692	3	5,043	0	-		-		-		-		-
	DEP	20,27	4	-		-		-		-		-		-		-
	S Jozef	13,27	2	-		-		-		-		-		-		-
Totaal stemmen		5539		6118		6707		7044		7415		7664		7858		8227
Opkomst %						97,47		95,93		94,78		95,30		91,56		92,9
Blanco en ongeldig %		4,24		4,77		5,93		5,65		7,2		7,37		4,99		5,1

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.

Cultuur

Streekproducten

• 'Het Veusseltje' is een likeur op basis van graanjenever, afkomstig van Rijkevorsel.

Evenementen

• Elk jaar werd er in het gebuurt Kleine Gammel ‘Spek- en Eierenfeesten’ gehouden. Waaronder een kruiwagenkoers, fuif, jokprijskamp en een paaptornooi.
• Elk jaar passeert in het dorpscentrum de Halfvastenstoet, georganiseerd door de Rijkevorselse Rederijkers.
• Elk jaar wordt er door de Chiro van Sint-Jozef de ‘Kanaalfuif’ georganiseerd.
• In de nacht van 30 april op 1 mei wordt Poortje Pik gehouden.

Cultuur

• Heemkundige Kring: Heemkundige Kring

Muziek

• De Singer vzw: muziekclub (jazz, rock, pop, stand-upcomedy, etc.)
• Koninklijke Fanfare Vermaak na Arbeid
• Koninklijke Brass Band Condor
• Koninklijke Harmonie Broederband

Theater

• 't Veussels Tonjel
• Jeugdtheater Globe Rijkevorsel

Jeugdverenigingen

• Plussers Rijkevorsel & Sint-Jozef
• Chiro Rijkevorsel
• Chiro Sint-Jozef Rijkevorsel
• JH De Wauwel
• Jong KVG (grensoverschrijdend)
• @Veussel (grensoverschrijdend)

Economie

Volgens Het Nieuwsblad produceerde Rijkevorsel de kleinste afvalberg van Vlaanderen met zo'n 69,76 kg restafval per inwoner. Buurgemeente Merksplas staat op de tweede plaats.

Onderwijs

Kleuter- en lager onderwijs

• Scholengemeenschap "De Roos"
  • Het Moleke (vrije kleuterschool)
  • Sint-Lucia (vrije basisschool)
  • Het Kompas (vrije basisschool)
• De Wegwijzer (gemeentelijke basisschool)

Sport

Verenigingen

• KFC Zwarte Leeuw is de grootste voetbalploeg in Rijkevorsel. Deze ploeg voetbalde in 1989 nog in tweede klasse. In de provinciale reeksen speelt ook FC Sint-Jozef SK Rijkevorsel
• volleybalclub Rijkevoc en korfbalclub Rijko KC.
• Motorcrossteams Barwin en Low Gear Team
• Kruisbooggilde St-Joris en staande wip St-Willibrordus.
• gevechtsportclub Fusegi Ryu, Judoclub De Bres, Taekwondoclubs De Tijgers.
• KWB Rijkevorsel
• AC Rijkevorsel

Bekende inwoners

Bekende personen die geboren of woonachtig zijn of waren in Rijkevorsel of een andere significante band met de gemeente hebben:

• Lodewijk Fransen (1896 - 1956), politicus en arts
• Francis Bay (1914 - 2005), dirigent
• Aster Berkhof (1920-2020), schrijver
• Leo Pleysier (1945), schrijver
• George Kooymans (Den Haag 1948), gitarist Golden Earring
• Luk Van Soom (1956), beeldend kunstenaar
• Toon Aerts (1993), veldrijder
• Thijs Aerts (1996), veldrijder
• Paul Stoffels (1962), Belgisch medicus, baron
• John Vervoort (1958), docent, recensent van misdaadromans in De Standaard en Het Nieuwsblad
• Guy Van Den Langenbergh (1968), wielersportjournalist bij De Standaard en Het Nieuwsblad, schrijver
• Constant Janssen (1895-1970), Belgisch arts, vader van Paul Janssen, stichter Janssen Pharmaceutica
• Louis Doms (1897-1982), muzikant en volkskundige
• Willy Geets (Wegé) (1954), striptekenaar
• Emiel Janssen (1926-2017), kanunnik (° Rijkevorsel, 9-11-1926, † Antwerpen, 31-5-2017), voormalig vicaris-generaal en oud-deken van het kapittel van de O.-L.-Vrouwekathedraal te Antwerpen

Nabijgelegen kernen

Merksplas, Hoogstraten, Sint-Lenaarts, Oostmalle, Sint-Jozef

Externe links

• Gemeentelijke website Rijkevorsel
• De Singer vzw (muziekclub)
• Rijkevorsel in beeld
• Heemkundige Kring van Rijkevorsel
• Inventaris Onroerend erfgoed

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Zie de categorie Rijkevorsel van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.