Rollend materieel van London Underground

The Tube
Logo Underground
Overzichtspagina Geschiedenis Tijdlijn Infrastructuur Stations Rollend materieel Populaire cultuur Kaart

De geschiedenis van het materieel in de metro van Londen is even complex als de geschiedenis van het netwerk zelf. Een grote variëteit aan metrostellen is gebruikt geweest, in de vroegste dagen van zijn bestaan werden er stoomlocomotieven met losse wagens gebruikt, vandaag de dag worden er elektrische treinstellen gebruikt. De verschillende types zijn hieronder samengevat.

Elektrische treinstellen[bewerken | brontekst bewerken]

Het rollend materieel van de Londense metro bestaat sinds 1961 uitsluitend uit elektrische treinstellen. Er zijn twee formaten treinstellen; de kleine treinstellen voor de deep level lijnen, die in een tunnel met een doorsnede van 3,56 m passen en de grotere sub-surface materieel dat ongeveer de zelfde afmetingen heeft als normaal Engels spoorwegmaterieel. Het gehele Londense metronet is geëlektrificeerd met een 3e en 4e rail waarop een spanning van 630 V DC staat. Het materieel dat op de Elizabeth Line rijdt heeft normale Engelse spoorafmetingen, en haalt de benodigde elektrische stroom uit de bovenleiding met een spanning van 25 kV / 50 Hz.

De treinen hebben een vaste lengte, alleen in een werkplaats kunnen ze voor onderhoudsdoeleinden gesplitst worden in kleinere eenheden. Ze hebben meestal geen doorloopmogelijkheid tussen de rijtuigen. Er is wel een nooddeur in de kopwanden, want in de diepgelegen tunnels is geen ruimte om reizigers via de zijdeuren te evacueren. Evacuatie moet dus altijd via de kopdeur in cabine. De S Stock heeft als eerste materieeltype wel een doorloopmogelijkheid door de hele trein, en dit zal ook in nieuw aan te schaffen deep-level treinen het geval zijn.

Aanvankelijk werden de deuren van de treinen door speciaal daarvoor aangesteld personeel met de hand gesloten.^[1] Met de komst van nieuw materieel in de jaren 1920 kon een guard alle deuren van de hele trein centraal bediend sluiten. Hij stond op een plaats waar de hele trein te overzien was. Op den duur kregen de treinen OPO (One Person Operation) en werden de deuren door de bestuurder gesloten met behulp van camera's op het perron en tv-schermen in de cabine. Op een aantal lijnen wordt ook gebruikgemaakt van een platform assistant, die helpt met het overzien van de sluitende deuren. In 2000 verdween de laatste guard. Op sommige lijnen wordt automatisch gereden, daar functioneert de bestuurder weer als guard want het enige wat hij of zij doet is het sluitcommando voor de deuren geven, de trein rijdt vervolgens automatisch naar het volgende station. Dit wordt ATO (Automatic Train Operation) genoemd. Een stap verder is de volledig automatische trein, zonder bestuurder dus. Als het aan de directie van Transport for London ligt, worden nieuw aan te schaffen treinstellen (project New Tube for London) volledig automatisch gereden, maar de vakbonden vinden dit niet zo'n goed idee. Volautomatisch rijden is noodzakelijk om de treinfrequentie verder te kunnen verhogen.

Vanaf de 1956 Tube Stock zijn alle treinstellen van aluminium gemaakt, waardoor ze lichter in gewicht zijn dan de stalen treinstellen die tot dan toe werden gebouwd. Een ander voordeel van aluminium is dat de rijtuigen niet hoeven te worden geschilderd, want blank aluminium is bestand tegen corrosie. Toen vanaf de jaren 1980 steeds meer treinen slachtoffer van graffiti werden, bleek dat de verf moeilijk te verwijderen was van blank aluminium. Sindsdien werden de treinen bij groot onderhoud van een verflaag voorzien, in de rood-wit-blauwe huisstijlkleuren van de London Underground.

Bij nieuw materieel ligt de focus op zo veel mogelijk staanplaatsen, omdat de metro steeds drukker wordt en men staan in de trein niet zo bezwaarlijk acht voor de vaak korte trajecten (uitgezonderd de Metropolitan line, daar hebben de treinstellen wat meer zitplaatsen). Ook het snel in- en uitstappen is belangrijk, dus veel en grote deuren. Sinds 1999 zijn er nieuwe eisen van kracht voor de toegankelijkheid voor mensen met een beperking, waar nieuw aan te schaffen materieel aan moet voldoen. Nieuw te bestellen materieel is met ingang van de S Stock geschikt voor zowel 630 als 750 volt. Te zijner tijd wordt de voedingsspanning verhoogd naar 750 V waardoor er meer vermogen beschikbaar is voor de treinen.

Materieelseries voor de sub-surface lijnen worden aangeduid met een letter (bijvoorbeeld S Stock), die voor de deep level lijnen met het jaartal van bestelling (bijvoorbeeld 2009 Stock).

Huidig materieel[bewerken | brontekst bewerken]

London Underground lines
Lijn	Treintype	In dienst	Opgefrist	Wagens	Lengte	Vervanger	Uit dienst
Bakerloo Line	1972 Stock	1972	2016-2020	7	114 m	NTfL	midden jaren 2020
Central Line	1992 Stock	1993–1995	2011-2012	8	133 m	NTfL	midden jaren 2020
Circle Line	S7 Stock	2013-2014	Niet gepland	7	117,5 m	Nog niet bekend
District Line	S7 Stock	2013-2017	Niet gepland	7	117,5 m	Nog niet bekend
Hammersmith & City Line	S7 Stock	2012-2014	Niet gepland	7	117,5 m	Nog niet bekend
Jubilee Line	1996 Stock	1997–1998, 2005-2006	Niet gepland	7	126 m	Nog niet bekend
Metropolitan Line	S8 Stock	2010-2012	Niet gepland	8	134 m	Nog niet bekend
Northern Line	1995 Stock	1998–2001	2013-2015	6	108 m	Nog niet bekend
Piccadilly Line	1973 Stock	1975-1977	1996–2001	6	108 m	NTfL	vanaf 2023
Victoria Line	2009 Stock	2009-2011	Niet gepland	8	133 m	Nog niet bekend
Waterloo & City Line	1992 Stock	1993	2006	4	66,5 m	NTfL	midden jaren 2020

Afgevoerd materieel[bewerken | brontekst bewerken]

Het materieel in deze tabel is buiten dienst gesteld. Het overzicht is niet volledig. Enkele materieeltypes hebben op meerdere lijnen gereden. Sommige treinstellen of losse rijtuigen zijn bewaard gebleven in het London Transport Museum of bij andere instanties.

London Underground lines
Lijn	Treintype	In dienst	Wagens	Opfris	Vervanger	Uit dienst
Bakerloo Line	1938 Stock	1938	7	jaren 1980	1972 Stock	1988^[2]^[3]^[4]
Central Line	1962 Stock	1962	8		1992 Stock	1999^[5]
Circle Line	C Stock	1968	6	1990–1994	S7 Stock	2014
District Line Hoofdlijn	D Stock	1980–1983	6	2004–2008	S7 Stock	2017
District Line Edgware Road– Wimbledon	C Stock	1969	6	1990–1994	S7 Stock	2014
Hammersmith & City Line	C Stock	1969	6	1990–1994	S7 Stock	2014
Jubilee Line	1983 Stock	1984	6	nooit	1996 Stock	1998^[6]^[7]
Metropolitan Line	A Stock	1959-1963	8	1994-1998	S8 Stock	2010-2016
Northern Line	1959 Stock	1959	7	jaren 1990	1995 Stock	2000
Piccadilly Line	1956 Stock	1957	7		1973 Stock	1995
Victoria Line	1967 Stock	1968	8	1989-1995	2009 Stock	2011
Waterloo & City Line	British Rail Class 487	1940	variabel		1992 Stock	1993

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Managing Technical and Operational Change: How understanding a railway’s historic evolution can guide future development: A London Underground case study; PhD Thesis door Piers Connor, universiteit van Birmingham, 15 februari 2017. Hoofdstuk 7 gaat over de ontwikkeling en bediening van de treindeuren.
↑ Een 4-wagentreinstel is bewaard door het London Transport Museum en is rijvaardig (in depot Acton).
↑ Een rijtuig staat tentoongesteld in het London Transport Museum in Covent Garden.
↑ Tien tweewagenstellen rijden als Class 483 op het Isle of Wight.
↑ Een treinstel is bewaard door de Cravens Heritage Trains in depot Hainault
↑ Een koprijtuig is bewaard door het London Transport Museum
↑ Diverse andere losse rijtuigen zijn ook bewaard gebleven bij diverse instanties

[1] Managing Technical and Operational Change: How understanding a railway’s historic evolution can guide future development: A London Underground case study; PhD Thesis door Piers Connor, universiteit van Birmingham, 15 februari 2017. Hoofdstuk 7 gaat over de ontwikkeling en bediening van de treindeuren.

[2] Een 4-wagentreinstel is bewaard door het London Transport Museum en is rijvaardig (in depot Acton).

[3] Een rijtuig staat tentoongesteld in het London Transport Museum in Covent Garden.

[4] Tien tweewagenstellen rijden als Class 483 op het Isle of Wight.

[5] Een treinstel is bewaard door de Cravens Heritage Trains in depot Hainault

[6] Een koprijtuig is bewaard door het London Transport Museum

[7] Diverse andere losse rijtuigen zijn ook bewaard gebleven bij diverse instanties

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]