Romualdo Marenco

Romualdo Giovanni Battista Marenco (Novi Ligure, 1 maart 1841 – Milaan, 9 oktober 1907) was een Italiaans componist, dirigent, violist en fagottist.

In zijn geboortestad Novi Ligure is er een jaarlijkse compositieconcours naar hem vernoemd, de Concorso Internazionale di Composizione "Romualdo Marenco", die in 2012 in de 10e editie ging.^[1]

Levensloop[bewerken | brontekst bewerken]

Hij was het zevende van acht kinderen van het echtpaar Giacomo Marenco en Maria Mottiero. Zijn tweede oudste broer Giacomo Francesco speelde trombone, de zus Luigia was operazangeres (sopraan) aan het Teatro Regio in Turijn en zijn jongere broer Tomaso was cellist in het orkest van het Teatro alla Scala in Milaan.

Marenco kreeg zijn eerste muzieklessen van V. Bozzolo en Pasquale Piacenza. Op twaalfjarige leeftijd werd hij violist in het orkest Carlo Alberto in zijn geboortestad Novi Ligure. Later werd hij fagottist in het orkest van het Teatro Andrea Doria in Genua, slagwerker (paukenist) in het orkest van het Teatro Apollo en vervolgens violist in het orkest van het Teatro Carlo Felice eveneens in Genua. In deze tijd studeerde hij privé bij Emilio Taddei muziektheorie, contrapunt en compositie. Verder was hij autodidact en studeerde naar de methodes van Fedele Fenaroli en Stanislao Mattei.

In september 1860 ging zijn ballet Niccolò de Lapi, ovvero Firenze ai tempi dell'assedio in het Nationale theater in Florence in première. Het was een succes en zo kon het tweede ballet Lo sbarco dei garibaldini in Sicilia (De landing van Garibaldi in Sicilië) kort erna volgen, maar dat werd voor de uitvoering in Genua, in het volgende jaar, hernoemd in Sbarco dei Garibaldini a Marsala e la presa di Palermo (De landing van Garibaldi in Marsala en de verovering van Palermo). In 1862 presenteerde hij in Rome zijn ballet Edelina, dat vervolgens ook in Genua en Milaan uitgevoerd werd. Het ballet Il Balilla, dat gewijd was aan de patriottische Risorgimento, ging in 1864 in Genua in première.

In het gevolg van een meningsverschil met de componist Serafino De Ferrari verhuisde hij in 1865 naar Milaan. Aldaar werd hij violist in het orkest van het Teatro della Canobbiana. Aan de gravin Clara Maffei Spinelli, die als echtgenote van de dichter en librettist Andrea Maffei wederom bevriend was met Giuseppe Verdi, droeg hij het werk Rimembranze dei colli di Lecco op. In het midden van de jaren 1860 reisde hij samen met de collega Giovanni Bottesini naar Brussel en herhaaldelijk naar Parijs. Hij werd in 1867 1e violist in het orkest van het Mhaim Naum theater in Istanboel, dat destijds onder leiding stond van Giuseppe Donizetti, een oudere broer van Gaetano Donizetti met de bijnaam "Pasha"; de muzikale directeur van de Sultan. Nog voor het vertrek naar Istanboel vertrouwde hij zijn balletten Nephte en Armida de choreograaf Ferdinando Pratesi aan. Beide werden gedurende zijn verblijf in Istanboel in Milaan uitgevoerd. In 1869 kwam Marenco naar Italië terug.

Na zijn terugkomst dirigeerde hij in het Teatro Riccardi in Bergamo de opera I Lombardi alla prima crociata van Giuseppe Verdi alsook La Favorita (L'ange de Nisida) van Gaetano Donizetti. Na het schrijven van een symfonie kreeg hij een baan als directeur van de ballet compagnie aan het Teatro Fossati.

Muzikaal werd het ballet Bianca di Nevers, dat in 1870 in Florence in première ging, een groot succes. In 1872 werd het door het Teatro alla Scala in Milaan gekozen voor de opening van de Tentoonstelling van Schone Kunsten en bijgewoond werd door koning Victor Emanuel II van Italië. Nog in hetzelfde jaar werd hij aangeroepen door Franco Faccio om violist in het orkest en voor zeven jaar directeur van de ballet compagnie aan het Teatro alla Scala te worden. In 1874 gaat in het Teatro Piontelli in Lodi zijn eerste opera Lorenzino de' Medici in première.

Op 11 januari 1881 beleefde hij naar de première van zijn ballet Excelsior in het Teatro alla Scala in Milaan tijdens de Nationale Tentoonstelling een overweldigend succes, zozeer dat hij in de volgende zomer door de koning Umberto I van Italië – samen met de choreograaf Luigi Manzotti – als "Cavalieri" werd onderscheiden. Binnen een paar maanden werd Excelsior in New York, Berlijn, Parijs, Londen, Wenen, Madrid, Buenos Aires Sint Petersburg en San Francisco uitgevoerd en beleefd overal groot succes en werd in de eerste negen maanden, na de première rond 100 keer uitgevoerd en stond ook 2002 nog op het programma in Milaan. Het is een waardering voor de wetenschappelijke en industriële ontwikkeling in de 19e eeuw, vanaf het elektrische licht tot telegrafie, de stoommachine en de Suezkanaal; het besef van het Futurisme. Het ballet Excelsior (1881), Amor (1886) en Sport (1897) belden een trilogie.

Van 1898 tot 1906 was hij in Lugano en werkte als leraar voor piano en viool.

Composities[bewerken | brontekst bewerken]

Werken voor orkest[bewerken | brontekst bewerken]

rond 1860 Symfonie nr. 1 (verloren gegaan)
rond 1860 Symfonie nr. 2 (verloren gegaan)
1880 Sirene dell'arte, polka-mazurka
1881 Sulle rive del Weser, mazurka
1886 Il Parnaso – wals uit het ballet "Armor"
1888 Cagnammo core, canzonetta napolitana voor kamerorkest
1891 Pizzicato nuovo, voor kamerorkest
1897 Gran marcia finale dello "Sport" – dal ballo
Charitas, wals
Cuscini volanti, galop voor kamerorkest
Ballabili per orchestra
1. Al genio di Giuseppe Strauss, wals
2. Amor sublime
3. Rosetta, mazurka
4. Je rêve mon pays, mazurka
5. Non voglio marito, polka
6. Bella Elvezia
7. Note al vento
8. Scintille roventi, galop
9. Parola d’ordine
Les Caprices

Werken voor banda (harmonieorkest) of fanfareorkest[bewerken | brontekst bewerken]

1880 Alla Città di Torino, grote triomfmars voor de nationale tentoonstelling 1880
1881 Passeggiata notturna, mars voor fanfareorkest
1890 Generale Carenzi, mars
1900 Il Canto dei Cooperatori, hymne voor driestemmig gemengd koor (S,T,B) en banda – tekst: Giovanni Bertacchi
1902 Poutpouri nel ballo "Excelsior"
Alsacienne, mazurka
Ballet music uit het ballet "Excelsior" – bewerkt door Giuseppe Creatore
Colori Baelz, mars
Fibre femminili, mazurka
I soggiogati, polka
Idee vaganti, mazurka
Parola d'ordine, mars
Salve o rupe, populaire hymne (niet compleet)
Sinfonia originale per banda
Suite uit het ballet "Excelsior"

Muziektheater[bewerken | brontekst bewerken]

Opera's[bewerken | brontekst bewerken]

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1874	Lorenzio de' Medici	4 bedrijven	1 december 1874 Lodi, Teatro Piontelli	Giuseppe Perosio
1880	I Moncada	4 bedrijven	16 oktober 1880, Milaan, Teatro Dal Verme	Fulvio Fulgonio
1907	Federico Struensée	Proloog en 3 bedrijven	7 november 1908, Novi Ligure, Teatro Carlo Alberto	van de componist naar het drama van Michael Beer

Operettes[bewerken | brontekst bewerken]

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1884	Le Diablo au corps; ook: Berta 2e (Italiaanse) versie: Il Diavolo in Corpo	3 bedrijven	19 december 1884, Parijs, Théâtre des Bouffes Parisiens; 2e versie: 1905, Rome	Ernest Blum en Raoul Toché; Italiaanse vertaling: Enrico Golisciani
1890	La Capitaine Charlotte		1890, Parijs
1896	Strategia d'amore	2 bedrijven	20 juli 1896, Milaan, Teatro Eden	Cesare Alberto Blengini
1896	La Figlia di Boby	4 aktes	1896, Milaan	Giovanni Pratesi
1896	Dolores	3 bedrijven	1896, Milaan	Giovanni Patresi
1899	I Piccoli Viaggiatori	1 akte	1899, Lugano	R. Ramati
1900	The Regatta Girl		1900, New York

Balletten[bewerken | brontekst bewerken]

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto	choreografie
1860	Niccolò de' Lapi ovvero Firenze ai Tempi dell'assedio; ook: Niccolò de Lapi, ossia, Firenze a tempo dell'assedio	6 scènes	1860, Florence, Teatro nazionale		Cesare Cecchetti
1e versie: 1860 2e versie: 1862	Lo sbarco dei garibaldini in Sicilia; 2e versie: Lo sbarco di Garibaldi a Marsala e la presa di Palermo		1860, Florence; 2e versie: 1862, Genua, Teatro Andrea Doria
1862	Edelina		1862, Rome
1863	Il Balilla		1863, Genua
1867	Il Corsaro		1867, Siena
1867	Nephte; ook: Nefte		1867, Milaan		P. Borri
1868	Armida; ook: Cleofe	4 aktes, 6 scènes	1868, Milaan, Teatro Ciniselli		Ferdinando Pratesi
1869	Esmeralda		1869, Istanboel, Teatro Naum		Cesare Pugni
1869	Giuditta		1869, Florence, Teatro Nazionale
1870	Amore e Arte; samen met: G. Strigelli	3 aktes, 5 taferelen	28 februari, 1870, Milaan, Teatro alla Scala		Antonio Pallerini
1870	Emma Florians alla corte del Portogallo		1870, Rome
1870	Flora, la regina dei Fiori		1870, Florence
1870	Bianca di Nevers	Proloog in 2 scènes, 5 aktes	1870, Florence		Ferdinando Pratesi
1870	La danzatrice (onvoltooid)		1870, Florence		Giovanni Patresi
1872; 2e versie: 1879	I sette peccati capitali; 2e versie: Ric-a-Rac ovvero I sette peccati capitali	7 taferelen; 2e versie: proloog en 8 taferelen	26 december 1872, Milaan, Teatro alla Scala; 2e versie: 1879, Turijn, Teatro Alfieri di Torino		Antonio Pallerini; 2e versie: Cesare Smeraldi
1872	Farfallina	7 scènes	26 december 1872, Milaan, Teatro alla Scala		Antonio Pallerini
1874	La Tentazione; ook: Ermanzia	7 scènes	8 januari 1874, Milaan, Teatro alla Scala; 12 februari 1876, Turijn, Teatro Regio di Torino		Ferdinando Pratesi
1874	Giuditta, samen met: Carlo Rossi	6 aktes, 7 scènes	herfst 1874, Turijn, Teatro Vittorio Emanuele		Ferdinando Pratesi
1877	Sieba o La spada di Wodan	7 aktes, 9 taferelen	8 januari 1878, Turijn, Teatro Regio di Torino		Luigi Manzotti
1878	Day-Sin	Proloog en 7 taferelen	15 februari 1879, Bologna, Teatro Comunale		Ferdinando Pratesi
1878	L'astro degli Afghan	3 aktes, 9 taferelen	4 januari 1879, Turijn, Teatro Regio di Torino		Ferdinando Pratesi
1880	Delial	6 aktes, 7 scènes	Carnaval 1880, Milaan, Teatro alla Scala		Antonio Pallerini
1880-1881	Excelsior	2 aktes, 6 taferelen, 11 scènes	11 januari 1881, Milaan, Teatro alla Scala		Luigi Manzotti
1881	Daï-Natha	2 aktes, 10 taferelen	23 februari 1881, Turijn, Teatro Regio di Torino		Cesare Marzagore
1881	Vittorio Amedeo II		1881, Milaan, Arena Civica
1881	Vera	7 taferelen	1881, Milaan, Teatro alla Scala		Giuseppe Felter
1882	Flik e Flok, (auteurschap is twijfelachtig) samen met: Peter Ludwig Hertel	2 aktes, 7 taferelen	26 december 1883, Milaan, Teatro alla Scala		Paolo Taglioni
1882	La Sirena	8 taferelen	1882, Milaan		Giuseppe Felter
1884	Metempsicosis	12 taferelen	16 maart 1884, Turijn, Teatro Regio di Torino	Giovanni Innocenzo Armandi	Cesare Smeraldi
1886	Amor	2 aktes, 16 taferelen	17 februari 1886, Milaan, Teatro alla Scala		Luigi Manzotti
1886	Rolla		1886, Napels
1886	Lagardére		1886, New York
1887-1888	Annibale	Proloog en 9 taferelen	Carnaval 1888, Milaan, Teatro Dal Verme	Ferdinando Fontana	Giovanni Pogna
1887	Teodora	2 aktes, 7 taferelen	Carnaval – vastentijd, 1888 Napels, Teatro San Carlo		Raffaele Grassi
1891	Haydee	9 taferelen	1904, Milaan		Giuseppe Polozzi
1891	Zarica
1896-1897	Sport	8 taferelen	10 februari 1897, Milaan, Teatro alla Scala		Luigi Manzotti
1903	Bacco e Gambrinus	6 scènes	14 januari 1904, Milaan, Teatro alla Scala		Giovanni Patresi
1905	Luce		25 februari 1905, Milaan, Teatro alla Scala		Giovanni Patresi
	Madre e figlia (onvoltooid)

Vocale muziek[bewerken | brontekst bewerken]

Hymnes[bewerken | brontekst bewerken]

1906 Inno al Sempione, voor tweestemmig koor a capella – tekst: M. Mori
Inno dell'amnistia, hymne voor 2 zangstemmen en piano – tekst: Ferdinando Fontana

Liederen[bewerken | brontekst bewerken]

Baltassar di Heinrich Heine, voor bariton en orkest
Quanto era bella, romance voor zangstem en piano

Kamermuziek[bewerken | brontekst bewerken]

1890 Nozze d’oro, andante voor hobo, fagot en strijkkwartet

Werken voor piano[bewerken | brontekst bewerken]

1881 Sur les rives du Weser, mazurka
1883 4 Ballabili
1883 Les Honneurs Militaires, mars
1883 Quattro Danze
1883 Une Douce Parole, mazurka
1887 Charitas, wals
1890 Generale Carenzi, mars
ca. 1900 Auxilium ex alto, wals
1900 In guardia!, galop
Danza degli automi, mazurka
Marche espagnole et Bolero
Marcia dei ginnasti
Promessa, mazurka
Rimembranze di Boscomarengo, mazurka

Bibliografie[bewerken | brontekst bewerken]

Luca Federico Garavaglia, Gennaro Fusco: Romualdo Marenco: la riscoperta di un pioniere, Milano, Excelsior 1881, 2008, 280 p., ISBN 978-8-861-58029-9
Elena Grillo: Romualdo Marenco : prospettive di ricerca : scelta di saggi dai convegni del Festival Marenco di Novi Ligure, 2002-2006, Novi Ligure (AL), Joker, 2007. 211 p., ISBN 978-8-875-36164-8
Marino Anesa: Dizionario della musica italiana per banda – Biografie dei compositori e catalogo delle opere dal 1800 a oggi, Seconda edizione riveduta e ampliata: oltre 5000 compositori, in collaborazione con ABBM (Associazione Bande Bergamasche), 2004. 2 volumi, 1204 p.
Marino Anesa: Dizionario della musica italian per banda, Primera edizione, 2 vols., 1993-1997.; 1036 p.; Vol. [1]. Biografie dei compositori e catalogo delle opere dal 1800 al 1945, Bergamo : Biblioteca Civica "Angelo Mai". – 1993. – 515 S.; Vol. [2]. Biografie dei compositori e catalogo delle opere dal 1800 ad oggi., Bergamo : Biblioteca Civica "Angelo Mai". – 1997. – 519 S.
Francesco Bussi: Marenco, Romualdo, in: Sadie 2001.
Edoardo Brizio: Romualdo Marenco musicista piemontese, Alessandria. 1999. 35 p.
D. Calcagno: Romualdo Marenco ed il «Federico Struensee»: un’opera lirica dimenticata del secondo Ottocento, in: Novinostra. Riv. della Soc. storica novese, XXXI (1991), 3, pp. 3–19
Luigi Rossi: Il ballo alla Scala 1778-1970, Milano, Edizioni della Scala, 1972. pp. 116–122
Serafino Cavazza: Romualdo Marenco e la vita novese dell’800, Novi Ligure, Edizioni "Il populo di Novi" 1957. 263 p.