Ruth en Boaz

Ruth en Boaz
Kunstenaar	Nicolaes Berchem
Jaar	1640-1650
Techniek	Olieverf op doek
Afmetingen	109,5 × 136 cm
Verblijfplaats	Rijksmuseum Amsterdam
Locatie	Amsterdam
Inventarisnummer	SK-A-32
RKD-gegevens
Portaal    Kunst & Cultuur

Ruth en Boaz is een schilderij van de Noord-Nederlandse schilder Nicolaes Berchem in het Rijksmuseum in Amsterdam.

Voorstelling

Het stelt een heuvelachtig landschap voor waarin landlieden bezig zijn graan te oogsten. Op de voorgrond zit een vrouw op haar knieën te luisteren naar een oudere man, die naast haar staat. De man draagt niet-eigentijdse kleding en is bedoeld als Boaz, een figuur uit het Bijbelboek Ruth. De vrouw die aandachtig naar hem luistert is de weduwe Ruth, die zich op dat moment inzet om Juda, het land van haar schoonmoeder Naomi, dat net een zware hongersnood heeft gehad, te helpen met de graanoogst. Boaz is hier zo van onder de indruk dat hij haar eerst te hulp schiet bij de oogst en haar vervolgens trouwt.

Nicolaes Moeyaert. Ruth en Boaz. 1628. Berlijn, Staatliche Museen zu Berlin, Gemäldegalerie.

Het schilderij is duidelijk op Italië geïnspireerd. De schilder, Nicolaes Berchem, is een van de bekendste Italianisanten uit de Noordelijke Nederlanden. Het is echter niet zeker of hij ook daadwerkelijk ooit in Italië is geweest. Mogelijk diende het werk Ruth en Boaz van zijn leermeester Nicolaes Moeyaert als uitgangspunt van dit schilderij.

Toeschrijving

Het schilderij is linksonder gesigneerd ‘NClBerighem’.

Herkomst

Het werk wordt voor het eerst gesignaleerd op de veiling van ‘den Heere Van Zwieten’ (mogelijk Gerard Bicker van Swieten (II) (1687-1753)) op 12 april 1741 en volgende dagen bij een onbekend veilinghuis in Den Haag. De koper was vermoedelijk de Haagse kunstverzamelaar Hendrik van Heteren. Toen hij in 1749 overleed liet hij het werk na aan zijn zoon Adriaan Leonard van Heteren, die het op zijn beurt naliet aan zijn achterneef en erfgenaam Adriaan Leonard van Heteren Gevers. Deze laatste verkocht het werk op 8 juni 1809 samen met 135 andere schilderijen, bekend als het Kabinet Van Heteren Gevers, aan het Rijksmuseum.

Externe links

• Webpagina Rijksmuseum Amsterdam (als Ruth en Boas, 1640-1650).
• RKDimages, kunstwerknummer 2201 (als Ruth en Boaz in gesprek (Ruth 2:5-13), 1640-1683).

Literatuur

• Anoniem (1741) Catalogus van een overheerlyk en genoegsaam vorstelyk cabinet van seer konstige, uitvoerige en plaisante schilderyen. Van de alderberoemste Italiaanse, Franse, Hoogduytse en Nederlandse meesters meest alle in cierlyke en vergulde leysten In lange Jaren met ongemene moeyte en geen minder koſten by een verſameld door den Heere van Zwieten, 's Gravenhage: [s.n.], p. 18, lotnr. 165. Zie Google Boeken.
• Anoniem (1809) Catalogus der schilderijen, oudheden, enz. op het Koninklijk Museum te Amsterdam, Amsterdam: Gebroeders van Cleeff, p. 7, cat.nr. 23 (als ‘In een Landſchap ziet men Ruth, zich nederbuigende voor Boas, met eene menigte Landlieden en Beesten’). Zie Google Play.
• Anoniem (1830) Aanwijzing der schilderijen, berustende op ’s Rijks Museum, te Amsterdam, [s.l.: s.n.], p. 9, cat.nr. 24 (als ‘In een landschap ziet men Ruth, zich nederbuigende voor Boas, met eene menigte landlieden en beesten’). Zie Google Boeken.
• Anoniem (1839) Aanwijzing der schilderijen, berustende op ’s Rijks Museum te Amsterdam, [s.l.: s.n.], p. 8, cat.nr. 24 (als ‘In een Landschap ziet men Ruth, zich nederbuigende voor Boas, voorts eene menigte koornmaaijers, landlieden en beesten’). Zie Google Boeken.
• Anoniem (1903) Catalogus der Schilderijen miniaturen, pastels, omlijste teekeningen, enz. in het Rijks-Museum te Amsterdam, Amsterdam: Boek- en kunstdrukkerij v/h Roeloffzen-Hübner en Van Santen, p. 46, cat.nr. 474 (als Ruth en Boas). Zie archive.org.
• Hoet, Gerard (1752) Catalogus of naamlyst van schilderyen, met derzelver pryzen [...], tweede deel, 's Gravenhage: Pieter Gerard van Baalen. Zie Google Boeken.
• Moes, E.W., Eduard van Biema (1909) De Nationale Konst-Gallery en het Koninklijk Museum, Amsterdam: Frederik Muller & Co. Zie archive.org.

Tentoonstellingen

• Nicolaes Pietersz. Berchem. In het licht van Italië, Frans Hals Museum, Haarlem, 16 december 2006-15 april 2007, Kunsthaus Zürich, Zürich, 27 april-19 augustus 2007, Staatliches Museum Schwerin, Schwerin, 1 september-2 december 2007, ISBN 9789055446377, p. 12, 134, cat.nr. 1.

Noten