Scolecophidia
| Scolecophidia Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Laat-Krijt tot heden | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||
| |||||||||||
| Infraorde | |||||||||||
| Scolecophidia Cope, 1864 | |||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||
Scolecophidia op  Wikispecies
| |||||||||||
| |||||||||||
De Scolecophidia[1], algemeen bekend als blinde slangen of draadslangen, zijn een infraorde van slangen. Ze variëren in lengte van tien tot honderd centimeter. Allen zijn fossoriaal (aangepast om te graven). Er worden vijf families en negenendertig geslachten erkend. De infraorde is hoogstwaarschijnlijk parafyletisch.
Beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]
De algemene naam van Scolecophidia, blinde slangen, is gebaseerd op hun gedeelde kenmerk van verminderde ogen die zich onder hun kopschubben bevinden. Deze kopschubben zijn te vinden bij alle slangen en worden brillen genoemd, maar binnen deze infraorde zijn ze ondoorzichtig, wat resulteert in verminderde visuele mogelijkheden. Verminderde ogen van de Scolecophidia zijn toegeschreven aan de evolutionaire oorsprong van slangen, waarvan wordt aangenomen dat ze zijn voortgekomen uit fossiele voorouders, waardoor een verlies van genen gerelateerd aan het gezichtsvermogen is ontstaan die later weer evolueerden bij hogere slangen om vergelijkbaar te zijn met andere gewervelde dieren als gevolg van convergente evolutie. Nieuwer onderzoek toont aan dat zeven van de twaalf genen die geassocieerd zijn met helder licht zien bij de meeste slangen en hagedissen niet aanwezig zijn in deze infraorde, en de gemeenschappelijke voorouder van alle slangen had een beter gezichtsvermogen. Andere gedeelde kenmerken zijn een afwezige linkereileider in vier van de vijf families, afgezien van de Anomalepididae, die een goed ontwikkelde maar verminderde linker eileider hebben. Afgezien van dit, variëren deze slangen in lengte van tien tot honderd centimeter. Hun typische lichaamsvormen omvatten slanke, cilindrische lichamen en kleine, smalle hoofden. Al deze families missen of hebben een rudimentaire linkerlong en missen craniale infraroodreceptoren.
Gedrag[bewerken | brontekst bewerken]
Het belangrijkste gedeelde kenmerk dat in alle Scolecophidia wordt aangetroffen, is een fossorisch kenmerk, ofwel ondergronds levend of in boomstammen en bladafval. Afgezien hiervan blijft de reproductie tot nu toe onderbelicht, waarbij alle tot nu toe bestudeerde Scolecophidia ovipaar zijn met langwerpige eieren die worden opgemerkt bij zowel leptotyphlopiden als typhlopiden. Foerageergedrag verschilt per familie, maar ze voeden zich allemaal met ongewervelde dieren. Enkele van hun belangrijkste voedselbronnen zijn mieren- of termieteneieren, die worden opgespoord door chemische signalen te volgen die door deze ongewervelde dieren zijn achtergelaten om paden te creëren. Tricheilostomata macrolepis is gezien bij het beklimmen van bomen en verticaal heen en weer zwaaien om chemische signalen in de lucht te detecteren om insectennesten te lokaliseren. In een onderzoek naar de Leptotyphlopidae bleken sommige soorten zich te specialiseren in het eten van alleen termieten of mieren; sommigen vertrouwen op eetbuien, terwijl anderen dat niet doen. Hoewel deze slangen vaak moeilijk te lokaliseren zijn vanwege hun gravende gewoonten, worden ze vaker boven de grond gezien na regen als gevolg van overstromingen die in holen plaatsvinden. De voorouderlijke aard van de Scolecophidia heeft geresulteerd in het gebruik van deze organismen als modellen voor evolutionaire studies bij Serpentes om de evolutie van reproductie, morfologie en voedingsgewoonten beter te begrijpen.
Evolutie[bewerken | brontekst bewerken]
Ondanks dat Scolecophidia alleen al in het Krijt fossielen heeft, is Scolecophidia zelf waarschijnlijk ontstaan in het Midden-Jura, met Anomalepididae, Leptotyphlopidae en Typhlopoidea die tijdens het Laat-Jura van elkaar divergeren. Binnen Typhlopoidea, Gerrhopilidae waarschijnlijk afgeweken van de Xenotyphlopidae-Typhlopidae clade tijdens het Vroeg-Krijt, en Xenotyphlopidae en Typhlopidae waarschijnlijk van elkaar afgeweken tijdens het Laat-Krijt.
Scolecophidia worden verondersteld te zijn ontstaan op Gondwana, met anomalepididen en leptotyphlopiden die evolueerden in het westen van Gondwana (Zuid-Amerika en Afrika) en typhlopiden, gerrhopiliden en xenotyphlopiden in het oosten van Gondwana, aanvankelijk op de gecombineerde landmassa van India en Madagaskar tijdens het Mesozoïcum. Tyhlopiden verspreidden zich vervolgens naar Afrika en Eurazië. Zuid-Amerikaanse typhlopiden lijken te zijn geëvolueerd uit Afrikaanse typhlopiden die ongeveer 60 miljoen jaar geleden over de Atlantische Oceaan trokken; zij verspreidden zich op hun beurt ongeveer 33 miljoen jaar geleden naar het Caribisch gebied. Evenzo lijken tylopiden ongeveer 28 miljoen jaar geleden Australië te hebben bereikt vanuit Zuidoost-Azië of Indonesië.
Fossielen[bewerken | brontekst bewerken]
De uitgestorven fossiele soort Boipeba tayasuensis uit het Laat-Krijt van Brazilië werd in 2020 beschreven, en markeert het vroegste fossielenbestand van Scolecophidia. Het was een zustergroep van Typhlopoidea en was meer dan een meter lang, waardoor het veel groter is dan de meeste moderne blindslangen, met alleen Afrotyphlops schlegelii en Afrotyphlops mucruso qua omvang. Daarvoor waren de vroegste scolecophidische fossielen alleen bekend uit het Paleoceen van Marokko en het Eoceen van Europa.
Taxonomie[bewerken | brontekst bewerken]
- Anomalepididae, Zuid-Centraal-Amerika en Zuid-Amerika
- Gerrhopilidae, India, Zuidoost-Azië, Indonesië, de Filipijnen en Nieuw-Guinea
- Leptotyphlopidae, Afrika, West-Azië en Amerika
- Typhlopidae, de meeste tropische en vele subtropische gebieden over de hele wereld
- Xenotyphlopidae, Madagaskar
Fylogenie[bewerken | brontekst bewerken]
Deze fylogenie combineert degene die zijn teruggevonden door Vidal et al. in 2010 en Fachini et al. anno 2020.
| Scolecophidia |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
Bronnen, noten en/of referenties
|