Sint-Bernardusabdij (Hemiksem)

Sint Bernardusabdij

Luchtfoto

De toren in de westgevel

Abdijkerk, restanten

Sint-Bernardusabdij tijdens het blauwe uur

De Sint-Bernardusabdij van Hemiksem (provincie Antwerpen) was een cisterciënzerabdij, gesticht in 1243, die opgeheven werd tijdens de Franse Revolutie. De gebouwen zijn nu eigendom van de gemeente Hemiksem.

Geschiedenis

De abdij is genoemd naar Bernardus van Clairvaux. De stichting van de abdij, eerst in Vremde (1236) en daarna verhuisd naar Hemiksem (1243), werd mede mogelijk gemaakt door de steun van de hertogen Hendrik I en zijn zoon Hendrik II van Brabant. De abdij werd door paus Urbanus IV bevestigd. Er wordt aangenomen dat de monniken van de abdij nauw betrokken waren bij de ontginning van klei in de Rupelstreek, en dus bij het maken van baksteen. De benaming paepsteen verwijst nog naar de religieuze invloed. Het einde van de 16e eeuw was een woelige periode voor de katholieke clerus in de regio, zodat in 1578 de abdij tijdelijk verlaten werd onder druk van de beeldenstorm. In 1672 brandde de abdij grotendeels af. De huidige gebouwen dateren dan ook uit de 17e en 18e eeuw. De Franse Revolutie hief de orde op, en de kerk van de abdij werd afgebroken. In 1836 kochten de religieuzen dan de Sint-Bernardusabdij in Bornem, en verlieten Hemiksem definitief. De abdij van Bornem bestaat nog steeds.

Lotgevallen na de Franse Revolutie

Het gebouw werd vanaf 1811 gebruikt als maritiem hospitaal. In 1821 verbouwde de Antwerpse architect Pierre Bruno Bourla de abdij tot een correctionele gevangenis met grote slaapzalen. Er verbleven 1554 mannen, 457 vrouwen en vele kinderen. Vanaf 1867, toen slaapzalen uit de mode waren en werden vervangen door aparte cellen, werd het complex gebruikt als militair depot. Vlak na de Tweede Wereldoorlog werd het gebruikt als interneringskamp voor collaborateurs. Van 1948 tot 1977 werd het opnieuw door het leger gebruikt. Sinds 1977 stond het leeg.

Sinds 1973 is het gebouw beschermd, en werd door de gemeente aangekocht in 1988. Na een restauratie van de west- en oostvleugel bevinden er zich nu een administratief centrum en serviceflats. In de noordvleugel bevindt zich het heemkundig museum.

Op de terreinen naast de abdij vond van 2004 tot 2013 jaarlijks in augustus het gratis vierdaagse festival Casa Blanca plaats.

Abten

De abten van de Sint-Bernardusabdij (Vremde-Hemiksem-Bornem)

1. Hugo 'E Villariosomissus' van Bierbeke († 1243)
2. Goswin Dreyman († 1248)
3. Boudewijn van Gistel († 1254)
4. Willem van Uytenkerke († 1259)
5. Arnulphus van Ghestele (lijkt abt te zijn geweest tot 1267; daarna prior van 1267/68 tot 1270; werd in dat jaar abt van Villers-la-Ville)
6. Guilelmus van Diepenbeke
7. Henricus van Melbreuck
8. Jacobus van Waelhem
9. Raduardus van Mechelen
10. Henricus van Pulle
11. Johannes van Malre
12. Johannes van Steenberghe
13. Henricus Banaert
14. Gosuinus Dreyman
15. Guilelmus van Mortere
16. Johannes van Wesele
17. Petrus Boute
18. Jordanus van Aarschot
19. Johannes van Turnhout
20. Petrus van Santvliet
21. Petrus van Gorchem
22. Petrus van Breda
23. Gerardus van der Donck
24. Martinus Blijleven
25. Romuldus van Eppeghem
26. Johannes de Gross
27. Petrus Cops
28. Marcus Cruyt
29. Jacobus van der Meeren
30. Thomas van Thielt
31. 1570 - 1576: Franciscus Sonnius (Frans van der Velde) (bisschop van Antwerpen) (Tussen 1570 en 1649 was de bisschop van Antwerpen automatisch ook de abt van de abdij.)
32. 1576 - 1586: Jan van der Noot (de Antwerpse bisschopszetel was vacant in deze periode)
33. 1586 - 1595: Laevinus Torrentius (Liévin van der Beken) (bisschop van Antwerpen)
34. 1597 - 1601: Willem van Bergen (bisschop van Antwerpen)
35. 1603 - 1611: Johannes Miraeus (Le Mire) (bisschop van Antwerpen)
36. 1611 - 1633: Johannes Malderus (Jan van Malderen) (bisschop van Antwerpen)
37. 1634 - 1649: Gaspard Nemius (Gaspard van den Bosch) (bisschop van Antwerpen)
38. Judocus Gillis (Eerste abt na de scheiding van het bisdom van Antwerpen.)
39. Johannes van Heymissen
40. Antonius Spanoghe
41. Petrus Pierssens (prior) en Cornelius Addriaenssens (prior)
42. 1722 - 1736: Gerardus Rubens
43. Alexander Adriaenssens
44. Edmundus de Vylder
45. Norbertus Bruyndonckx
46. Benedictus Neefs
47. Raphael Seghers
48. Robertus Van Ommeren (eerste abt van Bornem)
49. Amadeus De Bie
50. Thomas Schoen
51. Godefridus Indewey
52. Eugenius Dirickx
53. Robertus Peeters
54. Gerardus Wassenberg
55. Edmundus Van Dam
56. Leo Van Schaverbeeck (Huidige abt van Bornem.)

Zie ook

• Cisterciënzers
• Hemiksem

Externe link

• Sint-Bernardusabdij (Hemiksem) in de ODIS