Slangenooghagedis
| Slangenooghagedis IUCN-status: Niet bedreigd[1] (2008) | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||||
| Ophisops elegans Ménétriés, 1832 | |||||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||||
Slangenooghagedis op  Wikispecies
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
De slangenooghagedis[2] (Ophisops elegans) is een hagedis uit de familie echte hagedissen (Lacertidae).
Naam en indeling
[bewerken | brontekst bewerken]De soort werd voor het eerst wetenschappelijk beschreven door Édouard Ménétries in 1832. Vroeger werd deze soort tot het geslacht Lacerta gerekend.[3] Op grond van enkele grote anatomische verschillen met de halsbandhagedissen (Lacerta) werd de slangenooghagedis bij het geslacht van de slangooghagedissen (Ophisops) ingedeeld, waarvan deze soort ook de naamgever is.
Ondersoorten
[bewerken | brontekst bewerken]Er worden tegenwoordig negen ondersoorten erkend, die verschillen in uiterlijk en verspreidingsgebied. De ondersoort Ophisops elegans budakibarani werd voor het eerst in 2017 beschreven en wordt in veel literatuur nog niet vermeld.
| Naam | Auteur | Verspreidingsgebied |
|---|---|---|
| Ophisops elegans basoglui | Baran & Budak, 1978 | Turkije |
| Ophisops elegans blanfordi | Schmidt, 1939 | Mesopotamië |
| Ophisops elegans budakibarani | Tok, Afsar, Yakin, Ayaz & Çiçek, 2017 | Turkije |
| Ophisops elegans centralanatoliae | Bodenheimer, 1944 | Griekenland, Turkije |
| Ophisops elegans ehrenbergii | Wiegmann, 1835 | Griekenland, Turkije |
| Ophisops elegans elegans | Ménétriés, 1832 | De rest van het verspreidingsgebied. |
| Ophisops elegans macrodactylus | Berthold, 1840 | Griekenland, Turkije |
| Ophisops elegans persicus | Boulenger, 1918 | ? |
| Ophisops elegans schlueteri | Boettger, 1880 | Cyprus |
Uiterlijke kenmerken
[bewerken | brontekst bewerken]
Het onderste ooglid is transparant geworden en met het bovenste ooglid vergroeid wat doet denken aan een permanente bril. Net zoals een slang kan deze hagedis de oogleden niet openen. De slangenooghagedis kan zijn ogen deels bedekken door de wenkbrauw omlaag te trekken. In tegenstelling tot de slangen zijn kunnen de ogen zo toch worden beschermd bij gevaar. Het doet enigszins denken aan de brilhagedis (Scelarcis perspicillata), maar deze laatste soort heeft 'normale', beweeglijke oogleden waar echter een doorzichtig venster in zit.[4]
De slangenooghagedis heeft een witte buik, bruine flank en aan weerszijden van de bovenkant van de rug en in het midden van de flank een lengtestreep tot aan de staartbasis. Tussen de twee rugstrepen zijn vaak twee rijen donkerbruine tot zwarte vlekjes aanwezig, onder de flankstreep een enkele rij. De mannetjes krijgen in de paartijd soms blauwe vlekjes op de flank of een groene marmertekening op de rug. De juvenielen zijn duidelijk in de lengte gestreept.
Levenswijze
[bewerken | brontekst bewerken]De slangenooghagedis is een bodembewonende soort die ook goed kan klimmen. Bij gevaar vlucht de hagedis met een zigzagbeweging om aan predatoren zoals roofvogels en slangen te ontkomen. Als de hagedis wordt achtervolgd schiet het dier niet in een hol maar zoekt juist een uitkijkpost op en probeert de aanvaller te lokaliseren. Hierbij richt de hagedis zich op de achterpoten met behulp van de staart. Ook kan het dier op de achterpoten wegrennen.
De hagedis jaagt op insecten of andere kleine ongewervelden. De slangenooghagedis komt relatief vroeg in het jaar tevoorschijn uit het winterkwartier. De vrouwtjes zetten twee of drie keer per jaar vier tot vijf eieren af, die in de bodem worden afgezet.[4]
Verspreiding en habitat
[bewerken | brontekst bewerken],_Skala_Eresou,_Lesvos,_Greece,_12.04.2015_(17766276786).jpg)
Het verspreidingsgebied beslaat de zuidelijke Balkan, in het grensgebied tussen Turkije en Griekenland (Thrace), zuidelijk Bulgarije en de Thasos en Aegische eilanden. tot in delen van het Midden-Oosten en westelijk Azië. De slangenooghagedis leeft in de landen Algerije, Armenië, Azerbeidzjan, Bulgarije, Cyprus, Egypte, Georgië, Griekenland, Irak, Iran, Israël, Jordanië, Libanon, Rusland, Syrië en Turkije. De slangenooghagedis is de enige van de negen soorten uit het geslacht Ophisops die tot in Europa voorkomt.
De habitat bestaat uit droge oogstvelden, graslanden en vlakten, ook in wijngaarden kan de hagedis worden aangetroffen.[4]
Beschermingsstatus
[bewerken | brontekst bewerken]Door de internationale natuurbeschermingsorganisatie IUCN is de beschermingsstatus 'veilig' toegewezen (Least Concern of LC).[5]
Bronvermelding
[bewerken | brontekst bewerken]Referenties
- ↑ (en) Slangenooghagedis op de IUCN Red List of Threatened Species.
- ↑ Jeroen Speybroeck, Anton Stumpel, Wouter Beukema, Bobby Bok, Raymond Creemers, Jeroen van Delft, Henk Strijbosch & Jan Van Der Voort - Reptielen Amfibieën Vissen Onderzoek Nederland, Namenlijst Europese amfibieën en reptielen - jaargang 18, nummer 4.
- ↑ Peter Uetz & Jakob Hallermann, The Reptile Database - Ophisops elegans.
- ↑ a b c Václav Laňka & Zbyšek Vít (1985). Amphibians and Reptiles. Aventinum, Praag, Pagina 114. ISBN 90-366-0639-X.
- ↑ International Union for Conservation of Nature and Natural Resources - Red List, Ophisops elegans - IUCN Red List.
Bronnen
- (nl) – Václav Laňka & Zbyšek Vít - Amphibians and Reptiles Pagina 114 - 1985 - ISBN 90-366-0639-X - Uitgever Aventinum, Praag
- (en) – Peter Uetz & Jakob Hallermann - The Reptile Database - Ophisops elegans - Website Geconsulteerd 30 april 2019