Spannum
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Friesland
| ||
| Gemeente |  Waadhoeke
| ||
| Coördinaten | 53° 9′ NB, 5° 36′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 3,33[1] km² | ||
| - land | 3,3[1] km² | ||
| - water | 0,02[1] km² | ||
| Inwoners (2023-01-01) |
260[1] (78 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 115 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Woonplaatscode | 2030 | ||
| Detailkaart | |||
| |||
| Locatie in de voormalige gemeente Littenseradeel | |||
| |||
Spannum ([’spɔnəm]?) is een dorp in de gemeente Waadhoeke, in de Nederlandse provincie Friesland. Het is gelegen ten zuidoosten van Franeker, ten noordoosten van Wommels en ten westen van Winsum. Door het dorp stroomt de nauwe Spannumer Opvaart. In 2023 telde het dorp 260 inwoners.[1]
Binnen het dorpsgebied ligt de buurtschap Bonkwerd, in 2016 duidde Nieuwe encyclopedie van Fryslân eveneens de buurtschappen Laakwerd en Felsum, die laatste is nochtans onderdeel geworden van Bonkwerd. Vanuit het dorp liep een eeuwenoud kerkpad via Bonkwerd naar het dorp Edens, alleen het deel tussen Spannum en Bonkwerd is nog een officieel wandelpad. Met het dorp Edens had Spannum tot 2017 ook een gezamenlijke dorpsbelangenvereniging.
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]Spannum is een eeuwenoud terpdorp. In de 13e eeuw werd het vermeld als Spannum, in 1335 als in Spannum, in 1482 als Spanmaghae en in 1514 als to Spannum. Wat de plaatsnaam precies betekent, is niet bekend; mogelijk wijst het woorddeel 'spann' op iets dat een strook land, 'een hands breedte' of dat iets met elkaar verbindt, kan betekenen. Een andere mogelijkheid, die wel minder waarschijnlijk wordt geacht, is dat het verwijst naar de persoon 'Span'. Het tweede element verwijst naar de woonplaats (heem/um) zelf.
Tot in de 19e eeuw was het dorp alleen over water te bereiken via de Spannumer Opvaart ofwel Lange Daam. In de tweede helft van de 19e eeuw werd er gewerkt aan verbindingswegen in de regio, en zo werd ook Spannum uiteindelijk via zo'n verbindingsweg over land verbonden met een groter wegennetwerk. De nieuwe bereikbaarheid zorgde voor een flinke bevolkingsgroei. In 1840 had het dorp 177 inwoners na de aanleg van dewas dit gegroeid naar 319 inwoners in 1875.
Kerk en andere monumenten
[bewerken | brontekst bewerken]De kerk van Spannum, oorspronkelijk gewijd aan Sint Remigius, heeft een zadeldaktoren uit de 15e eeuw. Het noordwerk van het kerkschip is waarschijnlijk gebouwd in de 14e eeuw en bestaat uit kloostermoppen. Begin 20e eeuw is een in eclectische stijl gebouwd stookhok aan de kerk vastgebouwd.
Andere monumentale panden zijn: de oude kostschool (1878), de voormalige naaischool (1913), de Hervormde pastorie en enkele kop-hals-rompboerderijen uit de 18e en 19e eeuw. Zie ook: Lijst van rijksmonumenten in Spannum
Sport en cultuur
[bewerken | brontekst bewerken]Het dorp kent diverse sportverenigingen, zoals de kaatsvereniging KF Set Troch, die in 1959 werd opgericht en de Korfbalvereniging Spannum. Het heeft verder een eigen dorpshuis, genaamd dorpshuis 'Ús Gebou'. Sinds 1898 kent het dorp de Fanfare Oranje. n 2008 is er de brassband ontstaan onder de naam Greidebrass.
Onderwijs
[bewerken | brontekst bewerken]Het dorp kent een eigen basisschool, De Tarissing geheten.
Bekende (ex-)inwoners
[bewerken | brontekst bewerken]Spannum was van 1840 tot 1855 de woonplaats van de bekende Friese volksschrijver Waling Dykstra. Kunstenares Claudy Jongstra woont en werkt in Spannum en houdt ten behoeve van haar textielkunst een kudde Drentse heideschapen.
Geboren in Spannum
[bewerken | brontekst bewerken]- Syp Wynia (1953), journalist
- Korte geschiedschrijving van Spannum op dorpswebsite spannum.frl Geraadpleegd op 8 december 2024.
- 'Nieuwe encyclopedie van Fryslân' 2016, Tresoar (kopje Spannum — Spannum) Geraadpleegd op 8 december 2024.
· 
· 