Televisiesysteem

Een televisiesysteem beschrijft de parameters waaraan een televisie-uitzending moet voldoen. de parameters worden in verschillende stappen toegevoegd.

• Voor het analoge signaal dat door een zwartwitcamera wordt geproduceerd, zijn er vier verschillende normen: Europees, Amerikaans, Brits en Frans.
• Aan het signaal kan kleur worden toegevoegd. Er zijn drie kleursystemen: PAL, SECAM en NTSC.
• Het signaal kan worden uitgezonden en hiervoor bestaat een aantal normen die met een letter woden aangeduid. In deze letter is het kleursysteem niet verwerkt.

Videonormen

Een analoog videosignaal, dat onder andere geproduceerd wordt door een videocamera, wordt ook wel CVBS genoemd. Het is namelijk een samenstelling van kleur (Colour), beeld (Vision), onderdrukking (Blanking) en Synchronisatie.

Vanouds zijn er voor zwartwittelevisie vier normen in gebruik, die verschillen in het aantal lijnen en de rasterfrequentie. Het zal opvallen dat de rasterfrequentie steeds het dubbele is van de beeldfrequentie. Dit houdt verband met de interliniëring (zie verderop), die steeds met een factor 2 geschiedt.

Systeem	Aantal lijnen	Factoren van het aantal lijnen (zie verderop)	Rasters per seconde	Beelden per seconde	Opmerking
Europees	625	5 * 5 * 5 * 5	50	25
Amerikaans	525	3 * 5 * 5 * 7	59,94	29,97
Brits	405	3 * 3 * 3 * 3 * 5	50	25	Verouderd
Frans	819	3 * 3 * 7 * 13	50	25	Verouderd

Om kleur aan het videosignaal toe te voegen, worden er drie verschillende systemen gebruikt, te weten PAL, NTSC en SECAM. Het Amerikaanse systeem wordt meestal gecombineerd met NTSC, het Europese met PAL of SECAM.

Er wordt daarom vaak gezegd dat NTSC 525 en PAL 625 lijnen heeft, maar dat is in principe onjuist. Er is geen verband tussen het gebruikte kleursysteem en het aantal lijnen. Voor zwartwittelevisie wordt er geen kleursysteem gebruikt. Bij een zwartwituitzending is er dus geen sprake van NTSC, PAL of SECAM.

Interliniëring

Voor de beste kwaliteit is het gewenst een beeld te hebben met veel lijnen en veel rasters per seconde. Om de bandbreedte toch beperkt te houden wordt er gebruik gemaakt van interliniëring: eerst worden de even lijnen beschreven en daarna de oneven lijnen. Er zijn daardoor (bij het Europese systeem) 25 beelden per seconde van 625 lijnen of 50 rasters van 312½ lijnen. De beeldkwaliteit is daardoor gelijk aan een beeld van 50 beelden van 625 lijnen, twee keer zo veel als er in werkelijkheid wordt uitgezonden.

Om interliniëring mogelijk te maken, moet het beeld uit een oneven aantal lijnen bestaan. Het eerste raster eindigt daardoor halverwege een lijn, waardoor de lijnen van het volgende raster tussen de lijnen van het eerste raster worden geschreven.

Interliniëring met een hogere factor is niet haalbaar. Zou men een factor 3 kiezen, dan worden bijvoorbeeld in het eerste raster de lijnen 1, 4, 7 enzovoort, in het tweede raster 2, 5, 8 en in het derde raster de lijnen 3, 6 en 9 geschreven. Dat geeft op het scherm een hinderlijke indruk van een beeld dat langzaam naar beneden schuift. Het is dus niet verwonderlijk dat alle systemen een interliniëringsfactor 2 gebruiken.

Factoren van het aantal lijnen

Het aantal lijnen per beeld moet niet alleen oneven zijn, maar het moet ook door eenvoudige getallen deelbaar zijn. Zie de tabel aan het begin van dit artikel.

De reden hiervan is deze. In de zender en de ontvanger bevinden zich elektronische delers om te voorspellen wanneer een raster voltooid is. In het Britse systeem (405 lijnen) zijn er vier delers die tot 3 kunnen tellen en een die tot 5 telt. Met de moderne elektronica maakt men probleemloos delers die tot een hoog priemgetal kunnen tellen, maar in de begintijd van de televisie was dat niet zo eenvoudig. Men koos dus een aantal lijnen dat een product was van eenvoudige priemgetallen (bovendien van oneven priemgetallen, want het product moest oneven zijn). Het Franse systeem, met een factor 13, is eigenlijk al nodeloos ingewikkeld.

Uitzenden

Voor een draadloze uitzending wordt dit CVBS-signaal (met of zonder kleur) gecombineerd met het geluid en op een draaggolf gemoduleerd. Voor het videosignaal wordt amplitudemodulatie gebruikt, voor het geluid amplitude- of frequentiemodulatie.

De modulatie kan positief of negatief zijn. Bij positieve modulatie is het zendvermogen bij de zwarte partijen en de onderdrukking minimaal, en bij de witte partijen maximaal. Bij negatieve modulatie is het andersom.

Bij amplitudemodulatie ontstaan er twee zijbanden. Om de bandbreedte te beperken wordt een van de zijbanden gedeeltelijk onderdrukt. Het is technisch niet doenlijk de zijband volledig te onderdrukken en daarom wordt de overbodige zijband niet volledig onderdrukt. Dit heet vestigial side-band.

Er bestaan veertien modulatiesystemen. Ze worden aangeduid met een letter. Sommige parameters zijn van minder belang. Zo zal een televisietoestel dat systeem G kan ontvangen, geen problemen hebben met systeem H. Andersom kan een verminderde beeldkwaliteit opleveren.

De verschillende systemen staan in onderstaande tabel. Dit heeft nog niets te maken met kleurenuitzendingen.

Systeem	Video	Kanaal-breedte (MHz)	Beeld band-breedte (MHz)	Afstand tussen beeld en geluid (MHz)	Vestigial side band (MHz)	Beeld-modulatie	Geluids-modulatie	Commentaar
A	Brits	5	3	-3,5	0,75	Pos	AM	verouderd sinds 1985
B	Euro	7	5	5,5	0,75	Neg	FM
C	Euro	7	5	5,5	0,75	Pos	AM
D	Euro	8	6	6,5	0,75	Neg	FM
E	Frans	14	10	11,15	2	Pos	AM	verouderd sinds 1985
F	Frans	7	5	5,5	0,75	Pos	AM
G	Euro	8	5	5,5	0,75	Neg	FM	UHF-varianten van B
H	Euro	8	5	5,5	1,25	Neg	FM
I	Euro	8	5,5	6	1,25	Neg	FM
J	Amer	6	4,2	4,5	0,75	Neg	FM	Japanse variant op M (ander zwartniveau).
K	Euro	8	6	6,5	0,75	Neg	FM	UHF-varianten van D
K'	Euro	8	6	6,5	1,25	Neg	FM
L	Euro	8	6	6,5	1,25	Pos	AM
M	Amer	6	4,2	4,5	0,75	Neg	FM
N	Euro	6	4,2	4,5	0,75	Neg	FM	625-variant van M

Kleurcombinaties

De verschillende uitzendsystemen kunnen met verschillende kleursystemen gecombineerd worden, maar bepaalde combinaties zijn gebruikelijker dan andere. Het is bijvoorbeeld niet juist om te zeggen 'NTSC werkt met 525 lijnen'. De waarheid is dat NTSC meestal (maar niet altijd) gecombineerd wordt met systeem M, en systeem M heeft 525 lijnen. In onderstaande tabel is het aantal lijnen ten overvloede toegevoegd.

Het gebruik van PAL, SECAM en NTSC

Uitzend- systeem	Lijnen	Kleur- systeem	Landen (o.a.)
A	405	geen	Britse eilanden (verouderd)
I	625	PAL	Britse eilanden
B G H	625	PAL	Zeer algemeen
B G	625	SECAM	Noord-Afrika, Midden-Oosten
B	625	NTSC	Jemen
D K	625	SECAM	Rusland, Oost-Europa
D	625	PAL	China
E	819	geen	Frankrijk (verouderd)
L	625	SECAM	Frankrijk
M	525	NTSC	Noord-Amerika, deel van Zuid-Amerika, Taiwan, Korea
J	525	NTSC	Japan
M	525	PAL	Brazilië
N	625	NTSC	Bolivia
N	625	PAL	Argentinië