Zamak

Zamak (ook: Zamac of ZAMAK) is een handelsmerk voor een groep legeringen met zink als belangrijkste component. De legeringen hebben een relatief laag smeltpunt en kunnen gemakkelijk worden gegoten.

De belangrijkste componenten zijn zink, aluminium, magnesium en koper. De naam is een acroniem, afgeleid van de beginletters van de Duitse namen voor de metalen waaruit het materiaal is samengesteld: Zink, Aluminium, MAgnesium, Kupfer (koper).

Aan de relatief snelle introductie van de metaallegering Zamak liggen historische en economische achtergronden aan de basis. Ten tijde van Napoleon werd de 'blocus continental' tegen Engeland ingevoerd waardoor de aanvoer van grondstoffen over de zee zoveel als mogelijk gehinderd werd. Zo ontstond er in het eerste kwartaal van de 19de eeuw in Engeland een ernstig tekort aan tin, nodig voor de bronsgieterijen en zomeer. Aldus werd actief gezocht naar oplossingen voor het gestelde probleem en ontstond er een bruikbaar 'ersatz' voor tin en dito gebruiksvoorwerpen.

Correctie: Zamak is een zink-aluminiumlegering (met kleine hoeveelheden koper en magnesium). Dit soort legeringen werd ontwikkeld in het begin van de 20ste eeuw, 100 jaar na Napoleon. De basis voor de snelle ontwikkeling van Zamak is dus niet het continetaal stelsel ten tijde van Napoleon. Men verwart hier Zamak waarschijnlijk met koper-nikkellegeringen zoals alpacca en nieuwzilver, dewelke wel gebruikt werden in het begin van de 19de eeuw.

Zamak wordt in de auto-industrie wel gebruikt voor deurklinken, logo's en sierstrips die dan veelal worden verchroomd. Ook wordt het toegepast in gewichtjes die voor het uitbalanceren van wielen worden gebruikt, vooral in de Europese Unie waar het voor deze toepassing gangbare lood niet meer gebruikt mag worden.

Daarnaast wordt zamak veel gebruikt voor het gieten van modelauto's. De Engelse term voor dit type modellen is diecast.

Zoals hiervoor reeds vermeld behoort Zamak tot de oudste categorie van Ersatz of vervangmaterialen. Zelf heeft het een stevige concurrent in de vorm van bakeliet dat nagenoeg voor dezelfde doeleinden als onder meer auto-onderdelen gebruikt wordt. Bakeliet kan hierbij de concurrentie aangaan wanneer vragen gesteld worden omtrent de stabiliteit van het materiaal bij hogere temperaturen en/of de electrische geleidbaarheid.