Lichenometrie: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versie van 19 jan 2009 21:04

Lichenometrie (Grieks: lichè: korstmos; metrein: meten) is een absolute dateringsmethode in de archeologie, geologie en sedimentologie, waarmee men kan bepalen hoelang een gesteente is blootgesteld aan atmosferische omstandigheden. Men gebruikt de grootte van korstmossen als indicator voor de ouderdom van het gesteente of substraat waarop ze groeien.

Principe

Er wordt gebruik gemaakt van de groeisnelheid korstmos- en algenkolonies, aangezien die immers met een constante (trage) snelheid groeien (tussen 1 en 2 millimeter per jaar), zodat men de ouderdom van het substraat vrij nauwkeurig kan bepalen. Deze snelheid bepaalt men met hulp van gedateerde gesteentes, waarop korstmossen groeien. Door het meten van de diameter van de grootste korstmossen op een gesteente, kan de absolutie ouderdom van het gesteente bepaald worden. De volgende formule leidt tot de ouderdom van het gesteente:

$A={\frac {D}{V}}$

met $A\,$ = blootstelling aan de atmosfeer in jaren, $D\,$ = diameter van het korstmos in millimeter en $V\,$ = de groeisnelheid van het korstmos (in millimeter per jaar).

Voorbeeld: een korstmos groeit op een baksteen van een huis en heeft op 1 januari 1915 een diameter van 6 millimeter. Na 90 jaar, op 1 januari 2005, wordt nogmaals een meting uitgevoerd en die wijst uit dat de diameter vergroot is tot 147 millimeter. De groeisnelheid per jaar bedraagt dus ${\frac {147-6}{90}}$ of 1,56 millimeter per jaar. De baksteen is dus ${\frac {147}{1,56}}$ of 94 jaar blootgesteld aan de atmosfeer.

Toepassingen

Lichenometrie kan ook aangewend worden voor ouderdomsbepaling van glaciale afzettingen in toendragebieden (hier zijn andere dateringsmethoden meestal niet mogelijk), veranderingen in het waterpeil van meren, rivieren en zeeën en aardverschuivingen. De factoren waarvan deze techniek afhangt zijn het soort korstmos (sommige korstmossen groeien niet gelijkmatig) en de klimatologische omstandigheden. .

De methode werd voor het eerst gebruikt door de Noorse botanicus Knut Fægri in 1933, waardoor deze de Vader van de Lichenometrie wordt genoemd.

Nadelen

Er zijn een aantal nadelen aan deze methode verbonden:

Men kan vaak niet verder terug dan 9000 jaar in de tijd gaan, aangezien de resultaten niet accuraat meer zijn. Als men verder wil gaan in de tijd, wordt vaak de koolstof-14-datering toegepast.
Het is vaak moeilijk om het soort korstmos te onderscheiden, aangezien verschillende soorten veel op elkaar lijken.
Naarmate het gesteenteoppervlak meer door korstmossen wordt bedekt, neemt een soort natuurlijke competitie toe. De korstmossen scheiden dan stoffen af, waardoor de groei van de nabijgelegen korstmossen bemoeilijkt of zelfs gestopt wordt. De groeisnelheid neemt af en zo kan er in de berekening een relatieve fout optreden, waardoor men de indruk krijgt dat het onderliggende gesteente relatief jong is.
Als korstmossen zeer oud worden, neemt van nature uit hun groeisnelheid af. Dit leidt tot een onderschatting van de ouderdom van het substraat.

Externe links

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 [[Bestand:Lichen squamulose.jpg|thumb|right|300px|Dit korstmos op [[basalt]] kan helpen om de ouderdom van het gesteente te bepalen.]]
-'''Lichenometrie''' ([[Oud-Grieks|Grieks]]: ''lichè'': korstmos; ''metrein'': meten) is een [[Datering|absolute dateringsmethode]] in de [[archeologie]], [[geologie]] en [[sedimentologie]], waarmee men kan bepalen hoelang een [[gesteente]] is blootgesteld aan [[Aardatmosfeer|atmosferische omstandigheden]].
+'''Lichenometrie''' ([[Oud-Grieks|Grieks]]: ''lichè'': korstmos; ''metrein'': meten) is een [[Datering|absolute dateringsmethode]] in de [[archeologie]], [[geologie]] en [[sedimentologie]], waarmee men kan bepalen hoelang een [[gesteente]] is blootgesteld aan [[Aardatmosfeer|atmosferische omstandigheden]]. Men gebruikt de grootte van korstmossen als indicator voor de ouderdom van het gesteente of substraat waarop ze groeien.
 == Principe ==
-Hier wordt gebruik gemaakt van de groeisnelheid [[korstmos]]- en [[algen]]kolonies, aangezien die immers met een constante (trage) snelheid groeien (tussen 1 en 2 [[millimeter]] per jaar), zodat men de ouderdom kan bepalen. Deze snelheid bepaalt men met hulp van gedateerde gesteentes, waarop korstmossen groeien. Door het meten van de [[diameter]] van de grootste korstmossen op een gesteente, kan de absolutie ouderdom van het gesteente bepaald worden. De volgende formule leidt tot de ouderdom van het gesteente:
+Er wordt gebruik gemaakt van de groeisnelheid [[korstmos]]- en [[algen]]kolonies, aangezien die immers met een constante (trage) snelheid groeien (tussen 1 en 2 [[millimeter]] per jaar), zodat men de ouderdom van het substraat vrij nauwkeurig kan bepalen. Deze snelheid bepaalt men met hulp van gedateerde gesteentes, waarop korstmossen groeien. Door het meten van de [[diameter]] van de grootste korstmossen op een gesteente, kan de absolutie ouderdom van het gesteente bepaald worden. De volgende formule leidt tot de ouderdom van het gesteente:
 <math>A=\frac{D}{V}</math>
@@ Regel 9: / Regel 9: @@
 met <math>A \,</math> = blootstelling aan de atmosfeer in jaren, <math>D \,</math> = diameter van het korstmos in millimeter en <math>V \,</math> = de groeisnelheid van het korstmos (in millimeter per jaar).
-'''Voorbeeld:''' een korstmos groeit op een baksteen van een huis en heeft op 1 januari 1915 een diameter van 6 millimeter. Op 1 januari 2005 wordt nogmaals een meting uitgevoerd en die wijst uit dat de diameter vergroot is tot 147 millimeter. De groeisnelheid per jaar bedraagt dus <math>\frac{147 - 6}{90}</math> of 1,56 millimeter per jaar. De baksteen is dus <math>\frac{147}{1,56}</math> of 94 jaar blootgesteld aan de atmosfeer.
+'''Voorbeeld:''' een korstmos groeit op een baksteen van een huis en heeft op 1 januari 1915 een diameter van 6 millimeter. Na 90 jaar, op 1 januari 2005, wordt nogmaals een meting uitgevoerd en die wijst uit dat de diameter vergroot is tot 147 millimeter. De groeisnelheid per jaar bedraagt dus <math>\frac{147 - 6}{90}</math> of 1,56 millimeter per jaar. De baksteen is dus <math>\frac{147}{1,56}</math> of 94 jaar blootgesteld aan de atmosfeer.
 == Toepassingen ==
-Lichenometrie kan ook aangewend worden voor ouderdomsbepaling van [[Glaciaal sediment|glaciale afzettingen]] in [[toendra]]gebieden, veranderingen in het waterpeil van [[Meer (water)|meren]], [[rivier]]en en [[zee]]ën en [[aardverschuiving]]en. De factoren waarvan deze techniek afhangt zijn het soort korstmos (sommige korstmossen groeien niet gelijkmatig) en de [[Klimaat|klimatologische omstandigheden]]. In toendragebieden zijn andere dateringsmethoden niet mogelijk.
+Lichenometrie kan ook aangewend worden voor ouderdomsbepaling van [[Glaciaal sediment|glaciale afzettingen]] in [[toendra]]gebieden (hier zijn andere dateringsmethoden meestal niet mogelijk), veranderingen in het waterpeil van [[Meer (water)|meren]], [[rivier]]en en [[zee]]ën en [[aardverschuiving]]en. De factoren waarvan deze techniek afhangt zijn het soort korstmos (sommige korstmossen groeien niet gelijkmatig) en de [[Klimaat|klimatologische omstandigheden]]. .
 De methode werd voor het eerst gebruikt door de [[Noorwegen|Noorse]] botanicus [[Knut Fægri]] in [[1933]], waardoor deze de ''Vader van de Lichenometrie'' wordt genoemd.