Pareto-efficiëntie

Pareto en Pareto-efficiënt zijn begrippen uit de economie. Ze hebben betrekking op welvaartsverdelingen. Een welvaartsverdeling, ook wel uitkomst genoemd, is Pareto-efficiënt als niemand erop vooruit kan gaan zonder dat iemand anders erop achteruit gaat.

Een Paretian analyse is gebaseerd op de consumer choice theory. Die gaat ervan uit dat individuen de eigen utility/kwaliteit van het leven maximaliseren.

De grafische voorstelling van het optimum is de Paretogrens of nutsmogelijkhedengrens.

Pareto-verbetering

Wanneer het optimum niet bereikt is en de toestand niet Pareto-efficiënt is, dit wil zeggen dat de huidige situatie zich (bij de grafische voorstelling) onder de Paretogrens bevindt, kunnen we een verandering zó doorvoeren dat minstens één individu erbij wint zonder dat een ander erbij verliest. Dit noemen we een Pareto-verbetering.

Er wordt gesproken van een potentiële Pareto-verbetering, indien bij een nieuwe situatie de winnaars de verliezers kunnen compenseren en er alsnog een stijging in het totale nut ontstaat. Hierdoor kan de verzameling van economische agenten er als geheel in nut er op vooruit gaan.

Voorbeeld

In de beginsituatie: A krijgt 10, B krijgt 12, C krijgt 4.

Als in een alternatieve verdeling A 10 krijgt, B 13 krijgt, C 4 krijgt dan is de eerste verdeling niet Pareto-efficiënt. Bij de alternatieve verdeling krijgt B meer zonder dat er iemand op achteruit gaat.

Maar stel dat in de alternatieve verdeling A 13, B 8 en C 6 krijgt, dan is de eerste verdeling Pareto-efficiënt, want B gaat erop achteruit. De oplossing is dat A en C aan B compenseren. Hierdoor kan een totale welvaartswinst gerealiseerd worden zonder dat iemand erop achteruit gaat.

Een economie is Pareto-efficiënt wanneer iedere verandering in de economie die tot een welvaartsverbetering voor de één leidt, tegelijkertijd een welvaartsverlies voor iemand anders betekent, met andere woorden: als niemand er verder op vooruit kan gaan zonder dat er iemand wat hoeft in te leveren.