Samengesteld werkwoord

Een samengesteld werkwoord is een lexicale eenheid die bestaat uit een werkwoord en een affix in de vorm van een zelfstandig naamwoord of voorzetselbijwoord. Dergelijke werwoorden komen vooral in het Nederlands en Duits veel voor.

Nederlands

In het Nederlands zijn de meeste samengestelde werkwoorden zijn ook scheidbare werkwoorden. Dit wil zeggen dat bij de meeste vervoegingen - behalve het tegenwoordig of voltooid deelwoord - het tweede deel van het eerste wordt losgekoppeld en dan bijvoorbeeld achteraan in de zin komt te staan. Enkele voorbeelden van scheidbaar samengestelde werkwoorden zijn:

• paard-rijden → Ik rijd paard, Jij rijdt paard enz, maar: Ik heb paardgereden.
• op-leggen → Ik leg op, Jij legt op enz., maar: Ik heb opgelegd.
• aan-komen → Ik kom aan, Jij komt aan enz., maar: Ik ben aangekomen.

Het tweede deel van een samengesteld werkwoord staat in de regel altijd aan het einde van de (hoofd)zin. Dit betekent dat het alleen direct achter het werkwoord staat als er geen andere zinsdelen meer zijn:

• Ik rijd graag paard.
• Ik kom morgenavond aan.
• Ik kom terug zodra ik meer weet (hoofdzin + bijzin).

Het niet-scheidbare stofzuigen vorm een uitzondering op deze regel; hier is sprake van een soort incorporatie.

Engels

Het Engels heeft naast gewone samengestelde werkwoorden zoals overhaul, "reviseren", en woorden als upload en download tevens een alternatieve constructie, de als werkwoord fungerende woordgroep.