Rechtsvergelijking: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versie van 4 jan 2010 12:46

Dit artikel komt mogelijk voor verwijdering in aanmerking.
Het overleg hierover wordt gevoerd op deze discussiepagina. Iedereen is welkom daaraan bij te dragen. Zie voor meer informatie: Waarom staat mijn artikel op de beoordelingslijst.
Voel je vrij het artikel te bewerken. Haal de pagina echter niet leeg en verwijder deze boodschap niet voordat de discussie gesloten is.

Rechtsvergelijking is de studie van de overeenkomsten en verschillen tussen rechtsystemen in verschillende landen. In concreto houdt deze wetenschappelijke discipline zich bezig met het privaatrecht dat vooral op het Romeins recht is gebaseerd, met de common law, het recht in socialistische landen, het islamitische recht, waaronder de sharia, Hindoestaans recht en Chinees recht.

In twee- of meertalige landen bedoelt men met rechtsvergelijking soms ook de controle op de exacte gelijkwaardigheid van de versies van de wettekst in de verschillende talen, om interpretatieverschillen in de toekomst te vermijden. Het is een gespecialiseerde tak van de rechtenstudie die o.m. als master na master kan worden gevolgd.

In de Westerse rechtsvergelijking beschouwt men vaak het boek De l'esprit des lois van Montesqieu uit 1748 als het begin van de rechtsvergelijking. In een aantal passages vergeleek Montesquieu bijvoorbeeld het Engelse en Franse recht. In de Russische rechtsgeschiedenis wordt de rechtsvergelijking echter al sinds de zestiende eeuw gebruikt. Behalve rechtsvergelijking over de gehele breedte van het recht - privaatrecht, handelsrecht, staatsrecht, strafrecht, procesrecht, rechtsgeschiedenis, enzovoort - kan men ook één rechtsdiscipline vergelijkend bestuderen. Steeds is het doel rechtsgebieden en/of rechtssystemen in grotere diepgang te bestuderen, ze zo mogelijk te verbeteren, en bij te dragen tot rechtsharmonisatie en unificering, zoals bij de Verenigde Naties en de Europese Unie. Zo kan men de mogelijkheden onderzoeken of een leerstuk uit het recht van het ene land valt over te brengen naar een ander land (legal transplant). De rechtsvergelijking helpt bij het doorzien van de consequenties van een dergelijke operatie: zijn er ongewenste gevolgen, treedt er een onverwachte precedentwerking op? Rechtsvergelijking draagt met name bij aan de rechtssociologie door te onderzoeken hoe juridische problemen heel verschillend kunnen worden opgelost. Ook maakt rechtsvergelijking de soms zeer verschillende impact van wetgeving duidelijk: wat in het ene land een gunstig effect heeft, werkt in een ander land niet of negatief.

Rechtsvergelijking draagt verder bij aan het internationaal privaatrecht en het volkenrecht. Vooral in het volkenrecht is goed te zien dat dit tot stand komt door overname van rechtsfiguren uit verschillende rechtsstelsels.

Men kan rechtsvergelijking zowel op macroniveau uitvoeren, waarbij het gehele recht, een deeldiscipline of procedures worden bestudeerd, als op microniveau, waarbij het om specifieke juridische instellingen of problemen gaat.

Rechtsfamilies

In de belangrijkste handboeken voor rechtsvergelijking worden rechtssystemen in verschillende families ingedeeld. Pierre Arminjon, Boris Nolde en Martin Wolff gingen in hun handboek Traité de droit comparé (3 delen, Parijs 1950-1952) ervan uit dat men afzonderlijke rechtsstelsels eerst op zichzelf moet bestuderen, los van geografische factoren. Zij kwamen tot een indeling in zeven groepen of rechtsfamilies:

de Franse groep, met landen die hetzij de Code Napoléon van 1804 in zijn geheel overnamen, die hetzij bewerkingen ervan invoerden, met name in een aantal Europese en Latijns-Amerikaanse landen
de Duitse groep, waarbinnen vooral het Duitse Bürgerliches Gesetzbuch een referentiepunt is
de Scandinavische groep
de Engelse groep, met landen als de Verenigde Staten van Amerika, Groot-Brittannië, Australië en Nieuw-Zeeland
de Russische groep
de islamitische groep
de hindoestaanse groep

De Belgische jurist René David onderscheidde in zijn Traité élémentaire de droit civile comparé: Introduction à l'étude des droits étrangers et à la méthode comparative (Parijs 1950) vijf families, met als onderscheidend criterium de achterliggende ideologie:

Westers recht - met twee subgroepen, de Romeins-Germaanse en de Anglosaksische
Sovjetrecht
Islamitisch recht
Hindoerecht
Chinees recht

Volgens David is het onderscheid tussen de Romeins-Germaanse en de Anglosaksische familie meer van technische dan ideologische aard. David zag de kapitalistische economie, de liberale democratie en de christelijke religie als de gemeenschappelijke eigenschappen binnen de Westerse rechtsfamilie.

Konrad Zweigert en Hein Kötz onderscheiden in hun An introduction to comparative law (vertaling Tony Weir, Oxford 1998) zes rechtsfamilies waarbij zij onderscheid maken op grond van de historische achtergrond, kenmerkende instituties en denkwijzen, de erkende rechtsbronnen en de achterliggende ideologie. Hun indeling is als volgt:

de Romeinse familie
de Germaanse familie
de Anglo-Amerikaanse familie
de Scandinavische familie
de rechtssystemen in het Verre Oosten (China en Japan)
de religieuze rechtssystemen (islamitische en hindoestaans recht]]

Enige literatuur

Reimann, Mathias, en Reinhard Zimmermann (ed.), The Oxford Handbook of Comparative Law (Oxford 2008)
David, René, en John E. C. Brierley (ed.), Major Legal Systems in the World Today: An Introduction to the Comparative Study of Law (London 1985)
Mattei, Ugo, en Teemu Ruskola (ed.), Schlesinger's Comparative Law (Londen 2009)

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 {{wiu||2=2010|3=01|4=04}}
 '''Rechtsvergelijking''' is de studie van de overeenkomsten en verschillen tussen [[rechtssysteem|rechtsystemen]] in verschillende landen. In concreto houdt deze wetenschappelijke discipline zich bezig met het privaatrecht dat vooral op het [[Romeins recht]] is gebaseerd, met de [[common law]], het recht in socialistische landen, het [[islamitische recht]], waaronder de [[sharia]], [[Hindoestaans recht]] en [[Chinees recht]].
+In twee- of [[tweetaligheid (bestuur)|meertalige]] landen bedoelt men met rechtsvergelijking soms ook de controle op de exacte gelijkwaardigheid van de versies van de wettekst in de verschillende talen, om interpretatieverschillen in de toekomst te vermijden. Het is een gespecialiseerde tak van de rechtenstudie die o.m. als [[master na master]] kan worden gevolgd.
 In de Westerse rechtsvergelijking beschouwt men vaak het boek [[Over de geest van de wetten|De l'esprit des lois]] van [[Charles de Montesquieu|Montesqieu]] uit 1748 als het begin van de rechtsvergelijking. In een aantal passages vergeleek Montesquieu bijvoorbeeld het Engelse en Franse recht. In de Russische rechtsgeschiedenis wordt de rechtsvergelijking echter al sinds de zestiende eeuw gebruikt. Behalve rechtsvergelijking over de gehele breedte van het recht - [[privaatrecht]], [[handelsrecht]], [[staatsrecht]], [[strafrecht]], [[procesrecht]], [[rechtsgeschiedenis]], enzovoort - kan men ook één rechtsdiscipline vergelijkend bestuderen. Steeds is het doel rechtsgebieden en/of rechtssystemen in grotere diepgang te bestuderen, ze zo mogelijk te verbeteren, en bij te dragen tot [[rechtsharmonisatie]] en unificering, zoals bij de [[Verenigde Naties]] en de [[Europese Unie]]. Zo kan men de mogelijkheden onderzoeken of een [[leerstuk]] uit het recht van het ene land valt over te brengen naar een ander land (''legal transplant''). De rechtsvergelijking helpt bij het doorzien van de consequenties van een dergelijke operatie: zijn er ongewenste gevolgen, treedt er een onverwachte precedentwerking op? Rechtsvergelijking draagt met name bij aan de [[rechtssociologie]] door te onderzoeken hoe juridische problemen heel verschillend kunnen worden opgelost. Ook maakt rechtsvergelijking de soms zeer verschillende impact van wetgeving duidelijk: wat in het ene land een gunstig effect heeft, werkt in een ander land niet of negatief.