Lijst van verschillen tussen het Nederlands in België, Nederland en Suriname: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versie van 25 mrt 2010 15:08

Er wordt getwijfeld aan de juistheid van een of meer onderdelen van dit artikel, of het is onvoldoende verifieerbaar gemaakt.
Raadpleeg de bijbehorende overlegpagina voor meer informatie en pas na controle desgewenst het artikel aan.
Opgegeven reden: In dit artikel worden noch bronnen noch referenties genoemd, waardoor de juistheid ervan niet kan worden nagegaan.
Dit sjabloon is geplaatst op 24 februari 2010.

Ten minste één Wikipediagebruiker vindt dat de onderstaande inhoud, of een gedeelte daarvan, samengevoegd zou moeten worden met Lijst van Belgisch-Nederlandse woorden, of dat er een duidelijkere afbakening tussen deze artikelen dient te worden gemaakt (bekijk voorstel).

Dit is een lijst van verschillen tussen het Nederlands in Nederland, Suriname en Vlaanderen.

Het bewaken en beschrijven van het Standaardnederlands is door de Nederlandse, Vlaamse en Surinaamse overheid toevertrouwd aan de Nederlandse Taalunie. De Taalunie publiceert werken waarin het taalsysteem is beschreven en regels zijn vastgelegd. Ondanks de grote overeenkomsten tussen het noorden en het zuiden van het taalgebied zijn er enkele verschillen. De onderstaande lijst van verschillen is niet volledig.

Woordenschat

Verschillende woorden

Vlaanderen	Nederland	Suriname
ajuin	ui (in Noord-Brabant: juin)
appelsien	sinaasappel
bankkaart	pinpas
(batterij (auto))	accu
beiaard	carillon (in Noord-Brabant: beide)
bijhouden	bewaren
brugpensioen	VUT
constatatie	constatering
deur is los	deur is open (In Nedersaksische dialecten: beide)
doorgaan	er vandoor gaan
er was geen kat (op de weg)	er was geen hond/kip (op de weg)
fauna en flora	flora en fauna
foto trekken	foto maken	foto nemen
frieten	patat (in Limburg en Noord-Brabant: Friet)
frituur	frietkraam, friettent (in Limburg: frituur)
fruitsap/appelsiensap	sinaasappelsap /jus d'orange
garagepoort	garagedeur
ge hebt het (zwaar) zitten(dialect)	je hebt pech
gekend	bekend
geld opdoen	geld uitgeven	geld bossen
gevangenis	gevangenis / huis van bewaring	cellenhuis
gij/ge (specifiek Brabantse dialecten)	jij/je/u
graven	graven	dieken
GSM	mobieltje	cell
gom	vlakgum	veger
iets in de mot hebben	iets in de smiezen hebben
Ik zie je graag (in de spreektaal: Ik zie u graag)	Ik hou van je
Ik vraag het aan	Ik wil verkering met je	Ik wil met je gaan
klierkoorts	ziekte van Pfeiffer
kozijn (informeel)	neef (zoon van tante of oom)
kraantjeswater	kraanwater
ma en pa	pa en ma
microgolf(oven)	magnetron	microwave
mijn frank is gevallen	het kwartje is gevallen
mobilhome	camper
mortel	specie (in Noord-Brabant: beide)
motilium	domperidon
muskaatnoot	nootmuskaat
nagel	spijker (in Noord-Brabant, Limburg: beide)
nonkel	oom
oma en opa	opa en oma
onbeleefd	onbeleefd	vrijpostig
op verplaatsing spelen (sporten)	uit spelen
open deur	open huis
paar en onpaar	even en oneven (in Noord-Brabant: beide)
perte-totale	total loss
pompelmoes	grapefruit
protonkaart	chipknip
rijkswacht	marechaussee (in Noord-Brabant: beide)	militaire politie
schuif	la (Noord-Brabant: beide)
scheet	scheet	puf
schepen	wethouder
schoonbroer	zwager (in Noord-Brabant, Limburg: beide)
schoonzus	schoonzus	zwageres
schrijnwerker	timmerman
sinusitis	voorhoofdsholteontsteking
siroop	siroop, stroop	stroop
sportsloef	gympen	patta
koppel	stel	concubine
syndicaat,vakbond	vakbond
syndikeren	organiseren (vakbond)
terril	steenberg
u (dialect, lijdend of meewerkend voorwerp)	jou (Noord-Brabant: beide)
verkeerswisselaar	verkeersknooppunt
volzet	vol
vuilbak	prullenbak (Noord-Brabant: beide, Limburg: prullenbak en vuilnisbak)	vuilnisbak
wandelen, lopen	lopen, rennen
wetens en willens	willens en wetens
wijsheidstand	verstandskies
zeker en vast	vast en zeker (Noord-Brabant: beide)
zetel	bank
zwanzen	dollen

Noord-Nederlandse woorden, weinig bekend in Vlaanderen

Veel Noord-Nederlandse woorden die relatief onbekend zijn in Vlaanderen zijn afkomstig uit het Amsterdamse dialect, met zijn Bargoense en Jiddische invloeden.

Nederland	Algemeen Nederlands
akkefietje	ruzietje, onenigheid
bajes	gevangenis
balen	misnoegd zijn
belazeren	bedriegen, oplichten
betoeterd	gek
beunhaas	iemand die zwart en vlug een klus afmaakt
boffen	geluk hebben
een bord voor zijn kop hebben	zich koppig en hardleers gedragen door negatieve kritiek te negeren
c.q.	ofwel
geheid	zo goed als zeker
gein	grap
gozer	kerel
hufter	vervelend persoon
ijsco	ijsje
insteek	invalshoek
inwonertal	inwonersaantal, aantal inwoners, bevolking
jatten	stelen
jochie	jongetje
jokken	liegen
lekkerbekje	smulpaap, maar ook een visgerecht
mal	gek
malloot	gek persoon
matsen	regelen
mazzel	geluk
mesjogge	gek
mieters	tof
mok	kop
mokkel	meisje
mokken	kniezen, ontstemd zijn maar er niets over zeggen
mollen	vernietigen
onwijs	zeer
opsodemieteren, oplazeren, opzouten	je uit de voeten maken, weggaan
ouwehoeren	kletsen
pleite zijn	weggaan
prik	koolzuurhoudende frisdrank
voor pampus liggen	niet in staat zich te bewegen
plee	toilet
de pleuris krijgen	een erge ziekte krijgen
over de rooie gaan	zich niet meer kunnen beheersen, uitbarsten
rotje	soort van knalvuurwerk
schoolreisje	schoolreis
sjans hebben	geflirt worden
slijterij	handel in wijn en sterke drank
smeris	politieagent
sneu	jammer, zielig
snufferd	gelaat, neus
s.v.p.	a.u.b.
ton	naast 1000 kg, ook 100.000 Euro (vroeger 100.000 gulden)
uitdragerij	tweedehandswinkel
uitgekakt zijn	moe zijn
verpieteren	krachteloos worden, te veel gekookt of gebraden worden
verspijkeren	aanpassen, veranderen
vla	naast vlaai, ook een dikvloeibaar nagerecht
vlaflip	bepaald nagerecht
zich te sappel maken	zich druk maken, overal problemen zien
zaniken	zeuren
zuigen	zeuren, irritant doen (to suck)

Vlaamse woorden, weinig bekend in Nederland en Suriname

Vlaanderen	Algemeen Nederlands
ad valvas	op de informatieborden
ambetant	vervelend
ambetanterik	vervelend mannetje
ambras	heibel
autostrade	(auto-)snelweg
bank	harde zitbank
basketters, basketten	hoge sportschoenen
baxter (ook in Belgisch Frans)	infuus
beenhouwer	slager
blein	blaar
bloemsuiker	poedersuiker
bocht	een pejoratieve naam voor een drank; zie ook "bucht"
bomma	oma
bompa	opa
bot	laars
bottine	korte laars
briquet	aansteker
brol (ook in Belgisch Frans)	rommel
brossen	spijbelen
bucht	rommel, slechte kwaliteit. Zie ook "bocht"
buizen, gebuisd zijn	zakken (op school)
cachot (bak, amigo)	gevangenis (bajes)
chambrang	kozijn
deontologie	beroepsethiek
doorgaan	naar huis gaan
droogkuis	stomerij
duimspijker	punaise
flik (uit het franse "flic")	politieagent
foefelen	sjoemelen
foert	verrek, het zij zo, loop naar de maan
fondant	pure chocolade
fusioneren	fuseren
gereserveerd	voorbehouden
goesting	zin, lust, trek
holebi	homo, lesbienne, bi-seksueel
houwer	iemand die kapt, vooral gebruikt in samenstellingen, zoals "beenhouwer", "steenhouwer"
iemand een peer stoven	iemand een poets bakken
inhoudstafel	inhoudstabel
inwijkeling / uitwijkeling	immigrant / emigrant
kemel (schieten)	flater, blunder (begaan)
ket	straatjongen (uit Brussel), kwajongen
kieken	kip of uilskuiken
kinesitherapie	fysiotherapie
klappen	kletsen
kot (ook in Belgisch Frans)	hok, studentenkamer
kot (Vlaams), bijvoorbeeld kiekenskot	diverse betekenissen
kozijn	neef (zoon van tante of oom)
kriek	morel, zure kers of kriekbier
kuisen	poetsen
kuisvrouw	poetsvrouw
K-Way (algemeen gekende merknaam)	regenjasje
KW (algemeen gekende merknaam)	regenjasje
lekstok, likstok	lolly
licht	lamp
mazout	stookolie
meiklokje	lelietje-van-dalen
memmen	zeuren, drammen (zie ook "zagen")
metser	metselaar
negerinnentet	negerzoen
nestels	schoenveters
nieuwkuis	stomerij
occasie	tweedehands (auto), occasion
omslag	envelop
onrechtstreeks	indirect
onthaal	receptie
pejoratief	minachting uitdrukkend
pillamp	zaklamp
pillen	batterijen
pinken	knipperen met een lamp of met de ogen, of specifiek de richtingaanwijzers gebruiken
pinker(s)	richtingaanwijzer(s)
pitteleir	rokkostuum
placeren	plaatsen van een woord of installeren
plastron	stropdas
plat water	spa blauw
platte band	lekke band
plezant	leuk
plooien	vouwen
pompier	brandweer(-man)
prul	waardeloze rommel (naar het Latijnse woord prullaria)
prullen	niet erg zinvol bezig zijn
rieken	ruiken of geuren, tot zelfs stinken)
recto verso	dubbelzijdig, aan weerszijden
refter	kantine
rekker	snelbinder of elastiek(je)
rekkertje	elastiekje
resem	reeks, serie
rond punt	rotonde
schotels	vaat
schotelvod	vaatdoek
seffens, seffes	dadelijk
sergeant (uit fr. 'serre joint')	lijmtang
smoutebollen	oliebollen
solden	opruiming
spuitwater	spa rood
sterfput (ook in Belgisch Frans)	zinkput
strik	versierlint rond ingepakt cadeau, vaak met lussen en / of krullen
strikken	veterknoop
subiet	dadelijk
tas (koffie)	kop
talloor, telloor	bord
tut, tutter	fopspeen
valling	verkoudheid
verbrodden	verprutsen
vijgen na Pasen	mosterd na de maaltijd
vijs	schroef
vuil	afval
vuilbak	afvalemmer
vuilblik	blik (van veger en blik)
zagen	zeuren, drammen
zetel	zachte zitbank, sofa, canapé
zijn kat sturen	niet komen opdagen
zwaantje	politieagent op de motor
zwierder	centrifuge

Woorden met een verschillende betekenis

Woord	Vlaamse betekenis	Nederlandse betekenis
aardig	eigenaardig	aardig, vriendelijk
doorgaan	vertrekken, verdergaan	verdergaan
enerverend	irritant, ergerlijk	opwindend
gerief	gereedschap ('gerieflijk' betekent daarentegen wel 'praktisch')	gemak, confort
Holland	Nederland als geheel	de provincies Noord- en Zuid-Holland
kleedje	jurk	stoffen bedekking, tapijt
kous	elke beenbedekker	beenbedekker tot aan de knie of hoger
lopen	rennen	gaan
memmen	zeuren	coïtus a mamilla
middag	de periode van 12 tot 13 à 14 uur	de periode van 12 tot 18 uur
pan	steelpan	elke pan
patat	aardappel	frieten
poep	achterwerk	ontlasting
poepen	vulgair voor vrijen	ontlasten, uitscheiden
precies	net ('het is precies zomer vandaag')	exact ('het kost precies 100 euro')
regelneef	regelfanaat	handige jongen die alles 'regelt'
rustoord	bejaardentehuis	begraafplaats
schoon	mooi	netjes, proper
verlof	vakantie (vrije dagen)	idem, ook: toestemming
vlieger	vliegtuig	1. het object om te vliegeren 2. piloot
zagen	idem, ook: zeuren	met een zaag bewerken
zeuren	vals spelen	zaniken
vogelen	vulgair voor vrijen	iemand die zich uit liefhebberij met vogels bezighoudt

Surinaamse woorden, weinig bekend in Nederland en Vlaanderen

Suriname	Algemeen Nederlands
baco	verstelbare steeksleutel
bacove	banaan
bakkeljauw	kabeljauw, stokvis
banaan	bak-banaan
bombel	rotje, knalvuurkwerk
boulanger	aubergine
buitenvrouw	maîtresse
djak	krik
hosselen	Geld verdienen met verschillende klusjes buiten de primaire baan.
houwer	kapmes
kweekje	pleegkind
muskiet	mug
okselmouw	tshirt zonder mouwen
patta	sportschoen
pinaren	arm zijn
schel	deurbel
soft	fris(drank)
tot bam	tot in de late uurtjes

Uitspraak

Medeklinkers

In het Nederlands-Nederlands neigt men ernaar stemhebbende medeklinkers stemloos uit te spreken.

z wordt s (voornamelijk in het Amsterdams, bijv. "gesellig")
v wordt f (effe in plaats van even)

Typisch is de g die in Vlaanderen en het zuiden van Nederland veel zachter uitgesproken wordt en naar een stemhebbende h neigt, zachte g genoemd.

Klinkers

In het Nederlands-Nederlands (met name in het Haags en Rotterdams) worden sommige klinkers omgevormd tot tweeklanken:

ee wordt eej
oo wordt oow
eu wordt euj

In het Belgisch-Nederlands gebeurt (in bepaalde streken) het omgekeerde; tweeklanken worden afgeplat:

ui wordt uh [œ:]^?
ou/au wordt [ʌ:]^?
ij klinkt zoals de ai in "polonaise", in het westen als de "i" in "kip", of als de "ie" in "biet"

In het Nederlands-Nederlands wordt veelal de e in woorden als het en er evenals in de voorvoegsels ver-, ten- en ter- zoals de e in gek uitgesproken, terwijl in het Belgisch-Nederlands als een doffe-e (sjwa). De a in van het Engels afkomstige woorden, zoals flat, handicap, tram, wordt in het Nederlands-Nederlands zoals de e in gek uitgesproken, in het Vlaams Nederlands zoals de a in bak.

Zie ook

Voetnoten

@@ Regel 300: / Regel 300: @@
 |-
 |[[beenhouwer]]||[[slager]]
-|-
-|bijkans||bijna
 |-
 |[[blein]]||[[blaar]]
@@ Regel 329: / Regel 327: @@
 |[[cachot]] (bak, amigo)||[[gevangenis]] (bajes)
 |-
-|chambrant||[[kozijn]]
+|chambrang||[[kozijn]]
 |-
 |[[deontologie]]||beroepsethiek
@@ Regel 338: / Regel 336: @@
 |-
 |[[duimspijker]]||[[punaise]]
-|-
-|emballage||[[verpakking]]
-|-
-|emballeren||verpakken (om te overtuigen)
 |-
 |flik (uit het franse "flic")||[[politieagent]]
@@ Regel 411: / Regel 405: @@
 |[[nieuwkuis]]||[[stomerij]]
 |-
+|occasie||tweedehands (auto), occasion
-|noemen||heten
-|-
-|occasie||tweedehands (auto), occasion ofwel gelegenheid, kans
 |-
 |omslag||[[Envelop_(briefomslag)|envelop]]
@@ Regel 420: / Regel 412: @@
 |-
 |onthaal||[[receptie (balie)|receptie]]
-|-
-|pagadder||kwajongen
 |-
 |[[pejoratief]]||minachting uitdrukkend
 |-
-|piellamp||zaklamp
+|pillamp||zaklamp
 |-
-|pielen||batterijen
+|pillen||batterijen
 |-
 |pinken||knipperen met een lamp of met de ogen, of specifiek de richtingaanwijzers gebruiken
@@ Regel 471: / Regel 461: @@
 |schotelvod||[[vaatdoek]]
 |-
-|seffens, seffes||dadelijk (iets minder snel dan "subiet")
+|seffens, seffes||dadelijk
 |-
 |[[sergeant]] (uit fr. 'serre joint')||[[lijmtang]]
@@ Regel 482: / Regel 472: @@
 |-
 |[[sterfput]] (ook in Belgisch Frans)||zinkput
-|-
-|stortbad||douche
 |-
 |strik||versierlint rond ingepakt cadeau, vaak met lussen en / of krullen
@@ Regel 489: / Regel 477: @@
 |[[strikken]]||[[veterknoop]]
 |-
-|subiet||dadelijk (sneller dan "seffens")
+|subiet||dadelijk
 |-
 |tas (koffie)||kop
@@ Regel 496: / Regel 484: @@
 |-
 |[[fopspeen|tut]], [[fopspeen|tutter]]||[[fopspeen]]
-|-
-|vallende ster||[[snelheidscontrole]]
 |-
 |[[valling]]||[[verkoudheid]]
@@ Regel 520: / Regel 506: @@
 |-
 |zwaantje||politieagent op de motor
-|-
-|zwier||[[schommel]]
 |-
 |zwierder||[[centrifuge]]