Gooise r: verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Félix (overleg | bijdragen)
kGeen bewerkingssamenvatting
diverse aanpassingen
Regel 1: Regel 1:
De '''Gooise r''' is de [[Uitspraak van de r in het Nederlands|uitspraak van de letter r]] zoals men die, althans in naam, vooral in de Nederlandse streek [[het Gooi]] (provincie Noord-Holland) bezigt. Tegenwoordig is dit echter een wijdverbreide uitspraak van deze letter, die vooral in de Nederlandse [[media]] en in de [[Randstad (gebied)|Randstad]] voorkomt en verder in alle andere delen van [[Nederland]].<ref>[http://player.nos.nl/index.php/media/play/tcmid/tcm:5-495678/ Gesprek met onderzoekster Jessica Koppers over Gooise 'r' onder Friese jongeren]. [[NOS.nl]], 25 maart 2009</ref> Het betreft hier overigens niet het [[Goois]]e [[dialect]] zoals dat oorspronkelijk werd gesproken.
De '''Gooise r''' is de [[Uitspraak van de r in het Nederlands|uitspraak van de letter r]] zoals men die, althans in naam, vooral in de Nederlandse streek [[het Gooi]] (provincie Noord-Holland) bezigt. Tegenwoordig is dit echter een wijdverbreide uitspraak van deze letter, die vooral in de Nederlandse [[media]] en in de [[Randstad (gebied)|Randstad]] voorkomt en verder in alle andere delen van [[Nederland]].<ref>[http://player.nos.nl/index.php/media/play/tcmid/tcm:5-495678/ Gesprek met onderzoekster Jessica Koppers over Gooise 'r' onder Friese jongeren]. [[NOS.nl]], 25 maart 2009</ref> Het betreft hier overigens niet het [[Goois]]e [[dialect]] zoals dat oorspronkelijk werd gesproken.


Kenmerkend is de reductie van de r, waarbij de r vóór een klinker vaak nog wel als tong-r of huig-r te herkennen is, zeker in woorden als ''drie''. Aan het eind van lettergrepen is er matige reductie waarbij j-kleuring kan optreden (''daajdooj''), of zelfs totale reductie (''daadoo''). De onhoorbare r behoudt dan echter wel de normale invloed op omliggende klanken, die sterk kan zijn (''weet''/''weer'', ''dood''/''door'') of zwak (''daad''/''daar''). Een zodanig gevormd ''daadoo'' heeft in de optiek van [[fonetiek|fonetici]] dan ook heel andere klinkers dan ''halo''.
Kenmerkend is de reductie van de r: voor klinker wordt de letter als een huig-r gerealiseerd ([ʀ]), voor medeklinkers en aan het eind van een frase treedt een tong-r op die niet trilt (zogenaamde ''[[approximant]] [ɹ]: ''daajdooj''), of zelfs volledig geëlideerd wordt (''daadoo''). De onhoorbare r behoudt dan echter wel de normale invloed op omliggende klanken, die sterk kan zijn (''weet''/''weer'', ''dood''/''door'') of zwak (''daad''/''daar''). Een zodanig gevormd ''daadoo'' heeft in de optiek van [[fonetiek|fonetici]] dan ook heel andere klinkers dan ''halo''.

De Gooise r is sterk sociologisch gebonden: ze wordt eerder met de Randstad dan met de periferie geassocieerd, eerder met hogere dan met lagere sociale klassen, en eerder met vrouwen dan met mannen.<ref>Stroop 1998</ref>


==Personen die geassocieerd worden met de Gooise r==
==Personen die geassocieerd worden met de Gooise r==
Regel 9: Regel 11:
* [[Chazia Mourali]]
* [[Chazia Mourali]]
* Diverse [[Kinderen voor kinderen]]zangers en -zangeressen
* Diverse [[Kinderen voor kinderen]]zangers en -zangeressen

==Voetnoot==
<references/>


== Zie ook ==
== Zie ook ==

Versie van 13 apr 2010 21:37

De Gooise r is de uitspraak van de letter r zoals men die, althans in naam, vooral in de Nederlandse streek het Gooi (provincie Noord-Holland) bezigt. Tegenwoordig is dit echter een wijdverbreide uitspraak van deze letter, die vooral in de Nederlandse media en in de Randstad voorkomt en verder in alle andere delen van Nederland.[1] Het betreft hier overigens niet het Gooise dialect zoals dat oorspronkelijk werd gesproken.

Kenmerkend is de reductie van de r: voor klinker wordt de letter als een huig-r gerealiseerd ([ʀ]), voor medeklinkers en aan het eind van een frase treedt een tong-r op die niet trilt (zogenaamde approximant [ɹ]: daajdooj), of zelfs volledig geëlideerd wordt (daadoo). De onhoorbare r behoudt dan echter wel de normale invloed op omliggende klanken, die sterk kan zijn (weet/weer, dood/door) of zwak (daad/daar). Een zodanig gevormd daadoo heeft in de optiek van fonetici dan ook heel andere klinkers dan halo.

De Gooise r is sterk sociologisch gebonden: ze wordt eerder met de Randstad dan met de periferie geassocieerd, eerder met hogere dan met lagere sociale klassen, en eerder met vrouwen dan met mannen.[2]

Personen die geassocieerd worden met de Gooise r

Voetnoot

  1. Gesprek met onderzoekster Jessica Koppers over Gooise 'r' onder Friese jongeren. NOS.nl, 25 maart 2009
  2. Stroop 1998

Zie ook