Gooise r

De Gooise r is de uitspraak van de letter r zoals men die, althans in naam, vooral in de Nederlandse streek het Gooi (provincie Noord-Holland) bezigt. Tegenwoordig is dit echter een wijdverbreide uitspraak van deze letter, die vooral in de Nederlandse media en in de Randstad voorkomt en verder in alle andere delen van Nederland. Het betreft hier overigens niet het Gooise dialect zoals dat oorspronkelijk werd gesproken.

Kenmerkend is de reductie van de r: voor klinker wordt de letter als een huig-r gerealiseerd ([ʀ]), voor medeklinkers en aan het eind van een frase treedt een tong-r op die niet trilt (zogenaamde approximant [ɹ]: daajdooj), of zelfs volledig geëlideerd wordt (daadoo). De onhoorbare r behoudt dan echter wel de normale invloed op omliggende klanken, die sterk kan zijn (weet/weer, dood/door) of zwak (daad/daar). Een zodanig gevormd daadoo heeft in de optiek van fonetici dan ook heel andere klinkers dan halo.

De Gooise r is sterk sociologisch gebonden: ze wordt eerder met de Randstad dan met de periferie geassocieerd, eerder met jongeren dan met ouderen en eerder met hogere dan met lagere sociale klassen, en eerder met vrouwen dan met mannen.

Personen die geassocieerd worden met de Gooise r

• Sacha de Boer
• Rick Nieman
• Beau van Erven Dorens
• Chazia Mourali
• Diverse Kinderen voor kinderenzangers en -zangeressen

Zie ook

• Liquida

Bronnen, noten en/of referenties