Stefan Uroš IV Dušan

Stefan Uroš IV Dušan
1308-1355
Koning van Servië
Periode	1331-1346
Voorganger	Stefan Uroš III Dečanski
Opvolger	Stefan Uroš V
Tsaar van Servië en Griekenland
Periode	1346-1355
Voorganger	-
Opvolger	Stefan Uroš V
Vader	Stefan Uroš III Dečanski
Moeder	Theodora van Bulgarije

Servië onder Stefan Uroš IV (ca 1350)

Stefan Uroš IV Dušan Silni "de Sterke" (*1308 - †1355) was koning van Servië van 1331 tot 1346 en tsaar van Servië en Griekenland van 1346 tot 1355. Hij was de zoon van Stefan Uroš III Dečanski en behoorde tot het geslacht der Nemanjiden. Hij was in die tijd één van de machtigste vorsten van Zuid-Oost-Europa; onder zijn heerschappij bereikte Servië haar territoriale hoogtepunt. Dušan blonk uit als een uitstekend veldheer, heerser en wettenmaker, en zou -volgens de kronieken- een van de grootste mannen (in lengte) van zijn tijd geweest zijn, namelijk meer dan 2 meter. Hij vaardigde ook een wetboek uit, beter bekend als Dušans Wetboek.

Leven

In zijn jeugd bracht Dušan zeven jaar door in Constantinopel (1314-1320), waar hij de Griekse taal leerde, en inzicht verwierf in de Griekse cultuur, levensstijl en staatsbeheersing. Bewijs van zijn uitstekende strijdkunsten leverde hij in 1329, toen hij de Bosnische ban Stjepan Kotromanić versloeg, en het jaar erop toen hij aan de zijde van zijn vader vocht tegen de Bulgaren in de Slag van Velbužd.

Om een onzekere reden hadden hij en de adel een conflict met zijn vader, die hij in 1331 van de troon zette, waarop hij zich op 8 september van dat jaar dot koning kroonde. Het jaar erop, in 1332 trouwde hij met Jelena, de zus van de Bulgaarse tsaar, en zij zou een sterke invloed op haar echtgenoot hebben. Reeds bij de aanvang van zijn koningschap ondernam hij veldtochten tegen de Grieken (1334), en vele veldslagen volgen elkaar op tot zijn dood. Tweemaal kwam het tot een conflict met Hongarije, waarbij het er vooral op landsverdediging aankwam. Er was vrede met Bulgarije, dat zelfs tweemaal Servië steunde.

De burgeroorlog in Griekenland, tussen de negen jaar oude keizer Johannes V van Byzantium, en zijn regent Johannes VI, buitte hij uit: hij zette de aanval in vanaf 1342, en veroverde in de jaren daarop grote delen van Byzantijns Griekenland, buiten de Peloponnesos en Thessaloniki, bij gebrek aan een vloot. Na deze overwinningen riep hij zichzelf in 1345 uit tot tsaar, en werd hij in het voorjaar van dat jaar plechtig gekroond in Skopje als "Tsaar en alleenheerser der Serven, Grieken, Bulgaren en Albanezen" door de Servische patriarch Janichie II, bijgestaan door de Bulgaarse patriarch Simeon en de aartsbisschop van Ohrid, Nikolas. Tezelfdertijd verhief hij de rang van de Servisch-orthodoxe Kerk van aartsbisdom tot patriarchaat, en verwierf hij de Servische heerschappij over de Athosberg en alle Griekse bisdommen (buiten Ohrid en ondergeschikt aan het patriarchaat van Constantinopel). Hierdoor werd hij vervloekt door de Grieks-orthodoxe Kerk.

De Grieken zochten bondgenootschap bij de Turken, die ze voor het eerst in de geschiedenis Europa binnenbrachten. Het eerste treffen tussen Serven en Turken op Europese bodem, de slag bij Stefaniana in 1345, viel in het nadeel van de Serven.

In 1348 veroverde Dušan Thessalië en Epirus, maar zag een gevaar in de Turkse aanwezigheid in de Balkan, en zocht naar strategieën om hen terug te drijven, maar werd gehinderd door de Hongaarse aanvallen. Dušan had nog vele grootse plannen, maar stierf reeds jong in 1355, mogelijk door vergiftiging. Heden zijn zijn restanten in de Sint-Marcuskerk in Belgrado.

Dušan was beslist de grootste middeleeuwse Servische heerser, maar omwille van een te snelle en te aanzienlijke expansie, het gebrek van Dušan om zijn rijk te stabiliseren en het hogere nationale gevoel van de Grieken, slaagden zijn opvolgers er niet in de eenheid van zo'n groot rijk te bewaren. Hij werd opgevolgd door zijn zoon Stefan Uroš V "de Zwakke".

Externe links

• Batricevic, Ana, "Legal Transplants and the Code of Serbian Tsar Stephan Dushan: A Comparative Study" (December 22, 2006). Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=953277
• A site made on the occasion of the 650th anniversary of the promulgation of Dushan's Code. Contains the full text of the Code in Serbian, Russian and English: http://www.dusanov-zakonik.co.yu/indexe.html