Vatnajökull

Vatnajökull, IJsland

Vatnajökull vlak bij Jökulsarlon

De Vatnajökull (uitspraak vat'najö'küdll) is IJslands grootste gletsjer en de op een na grootste van Europa, enkel overtroffen door Austfonna op Nordaustlandeteiland (Noordoostland) van het Noorse Spitsbergen. De gletsjer is groter dan alle gletsjers in de Alpen en Noorwegen bij elkaar. De gletsjer bevindt zich in het zuidoosten van het land.

Vatnajökull heeft een oppervlakte van ongeveer 8100 km² en bedekt hierdoor 8% van het areaal van IJsland met een ijskap die tot 1000 meter dik is. In 2004 ruim de helft van de gletsjer tot onderdeel van het nationaal park Skaftafell gemaakt, dat sinds 2008 onderdeel vormt van het toen opgerichte nationaal park Vatnajökull.

Actieve vulkanen

De vulkaan Hvannadalshnúkur (2109 m), IJslands hoogste punt, ligt aan de zuidrand van Vatnajökull. Naast deze vulkaan bevinden zich onder de gletsjer enkele van de meest actieve vulkanen van IJsland. Bárðarbunga bijvoorbeeld, had een uitbarsting in september/oktober 1996. De vulkanische meren, zoals het Grímsvötn, veroorzaakten een modderlawine in 1996. De vulkaan onder deze meren had een korte, maar grote uitbarsting die een wolk tot 3 kilometer hoog tot gevolg had en een oplifting van de ijsplaat met 60 meter tot gevolg en veroorzaakte een modderlawine bij Skeiðará in november 1996. Deze modderlawine kwam tot 4 meter hoog, had een totale omvang van in totaal 45.000 m³ en veroorzaakte zeer veel schade aan de infrastructuur. Getuigen van de overstromingen van dit reservoir in het verleden zijn de uitgestrekte zandvlakten of puinzandwaaiers tussen de gletsjer en de kust. Bij Skeiðará vond wederom op 1 november 2004 een eruptie plaats. Een evacuatie van de regio tijdens de eruptie was ditmaal niet noodzakelijk, en het luchtverkeer werd hierdoor ook niet echt gestoord. Asdeeltjes van deze uitbarsting werden reeds op 3 november gevonden in Finland.

Gletsjertongen

Vatnajökull telt dan een groot aantal gletsjertongen die via korte, maar vaak brede smeltwaterrivieren uitmonden in de Atlantische Oceaan. Van west naar oost zijn dit de volgende gletsjers:

• Skeiðarárjökull, met de Skeiðará als rivier, die breedt uitwaaiert over de Skeiðarásandur
• Morsarjökull
• Skaftafellsjökull, direct oostwaarts van het bezoekerscentrum van Skaftafell
• Svínafellsjökull, met de boerderij Svínafell aan het uiteinde
• Öræfajökull, met de Hvannadalshnúkur, de hoogste berg van IJsland
• Kvíárjökull
• Fjallsjökull
• Breiðamerkurjökull, één van de grootste gletsjertongen van de Vatnajökull, die uitmondt in de Jökulsárlon
• Skálafellsjökull
• Heinabergsjökull
• Fláajökull
• Hoffellsjökull
• Lambatungnajökull
• Axarjökull

Vatnajökull heeft sinds 1995 een negatieve massabalans, wat inhoudt dat het ijsvolume een netto afname vertoont. Deze afname is het sterkst in het westelijk en zuidelijk deel van de ijskap. Wellicht hangt dit samen met veranderingen in het klimaat en de actieve vulkanen.

Externe link

• (en) Website van het parkbestuur

Mediabestanden

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Vatnajökull op Wikimedia Commons.