Sri Lanka: verschil tussen versies
k r2.5.2) (robot Erbij: ckb:سریلانکا |
k r2.5.2) (robot Erbij: ia:Sri Lanka |
||
| Regel 235: | Regel 235: | ||
[[hu:Srí Lanka]] |
[[hu:Srí Lanka]] |
||
[[hy:Շրի Լանկա]] |
[[hy:Շրի Լանկա]] |
||
[[ia:Sri Lanka]] |
|||
[[id:Sri Lanka]] |
[[id:Sri Lanka]] |
||
[[ie:Sri Lanka]] |
[[ie:Sri Lanka]] |
||
Versie van 1 jan 2011 01:54
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
Sri Lanka, officieel de Democratische Socialistische Republiek Sri Lanka, is een republiek op het gelijknamige eiland in de Indische Oceaan, ten zuiden van India. Tot 1948 was het gebied een kolonie van het Verenigd Koninkrijk, en tot 1972 werd het Ceylon genoemd. De commerciële hoofdstad is Colombo, maar de officiële hoofdstad is het nabijgelegen Sri Jayewardenapura Kotte, waar het parlement zetelt.[1]
In vroeger tijden stond Sri Lanka onder verschillende namen bekend: Lanka, Lankadweepa ("schitterend eiland" in het Sanskriet), Taprobane, Serendib (in het Arabisch, afgeleid van het Sanskriet Sinhala-dweepa) en Selan. De namen Sri Lanka en Ceylon stammen van deze namen af. Sri is Sanskriet voor eerbiedwaardig.
Sri Lanka wordt soms als een van de verwantschapslanden genoemd. Sri Lanka wordt ook de groene parel van de Indische Oceaan genoemd.
Door de gunstige ligging op het pad van de grote zeeroutes tussen West-Azië en Zuidoost-Azië is Sri Lanka van oudsher een strategische marinebasis en een centrum van boeddhistische religie en cultuur van de oudheid. Tegenwoordig is het land een multi-religieuze en multi-etnische natie, waar bijna een derde van de bevolking andere religies dan het boeddhisme aanhangt, met name het hindoeïsme, christendom en islam. De Singalese gemeenschap vormt de meerderheid van de bevolking, met de Tamils als grootste etnische minderheid, geconcentreerd in het noorden en oosten van het eiland. Andere gemeenschappen omvatten de islamitische Moren en Maleisiërs en de Burghers.
Sri Lanka staat bekend vanwege de productie en export van thee, koffie, rubber en kokosnoten en heeft een progressieve en moderne industriële economie en het hoogste inkomen per hoofd van de bevolking in Zuid-Azië. De natuurlijke schoonheid van Sri Lanka, de tropische bossen, stranden en landschap, evenals haar rijke culturele erfgoed, maken het een wereldberoemde toeristische bestemming.
Na meer dan tweeduizend jaar van heerschappij door plaatselijke koninkrijken, werden delen van Sri Lanka in het begin van de 16e eeuw gekoloniseerd door Portugal en Nederland, alvorens het gehele land in 1815 onder het bestuur van het Britse Rijk kwam. Tijdens de Tweede Wereldoorlog diende Sri Lanka als een belangrijke basis voor de geallieerde troepen in de strijd tegen het Japanse Keizerrijk. Aan het begin van de 20e eeuw ontstond een nationalistische politieke beweging, met als doel het verkrijgen van politieke onafhankelijkheid, die uiteindelijk in 1948 door de Britten werd verleend na vreedzame onderhandelingen.
Geschiedenis
Vroege geschiedenis
De prehistorische inwoners van Sri Lanka waren de Wanniyala-Aetto, beter bekend als de Wedda's. De Singhali (de voorouders van de Singalezen, vermoedelijk afkomstig uit Noord-India) arriveerden waarschijnlijk in de 6e eeuw v.Chr. Het boeddhisme werd geïntroduceerd in het midden van de 3e eeuw voor Christus. Er ontwikkelden zich verschillende beschavingen rond steden als Anuradhapura en Polonnaruwa.
Middeleeuwen
De Tamils migreerden geleidelijk vanuit Zuid-India naar het noorden van het eiland Sri Lanka. In de 11e eeuw vestigden zij een koninkrijk rond Jaffna.
De relaties tussen de beide groepen (Singalezen en Tamils) waren complex, soms vreedzaam en soms oorlogszuchtig. Beide vielen de andere groep verscheidene malen aan. De Tamils slaagden erin de Singalezen in de loop der eeuwen naar het zuiden van het eiland te drijven.
Europeanen
In 1505 vestigden de Portugezen zich op het eiland en zij zouden blijven tot 1658. De Portugezen werden een eeuw later gevolgd door de Nederlanders (zie: VOC op Ceylon). De Nederlanders waren vooral geïnteresseerd in de handel met het koninkrijk Kandy (kruiden, olifanten en dergelijke). Daarom hebben zij zich geconcentreerd op het bouwen van kanalen om vervoer naar de kust mogelijk te maken. Voor die handel hebben zij een aantal vestingen opgericht, onder andere in Galle. Joris van Spilbergen was in 1602 de eerste die met de vorst van Kandy handelsbetrekkingen aanknoopte.
In 1796 namen de Britten het eiland over van de Nederlanders. Het werd een kroonkolonie in 1802. De Britten hebben wel het gehele land bevolkt en in het land zijn daarom ook veel Britse invloeden te zien. (bijv. Nuwara Elia, wat een populaire vakantieplaats was, maar ook in de spoorwegen). Nakomelingen van onder anderen de Nederlandse kolonisten worden aangeduid als Burghers.
Onafhankelijkheid
Het eiland werd onafhankelijk onder de naam Dominion Ceylon op 4 februari 1948. Na de onafhankelijkheid maakte de regering in de jaren '50 het Singalees de officiële taal van het eiland. Hierop besloot minister-president Solomon Bandaranaike het Tamil in sommige gebieden toe te staan, waarop hij door een Singalese extremist in 1959 om het leven werd gebracht. Hij werd opgevolgd door zijn vrouw Sirimavo Bandaranaike, die daarmee de eerste vrouwelijke minister-president werd. De onrust tussen de Tamils en Singalezen zou sindsdien bij tijd en wijle opnieuw oplaaien.
In 1972 werd de naam van het land veranderd in Sri Lanka en werd de hoofdstad verplaatst naar Sri Jayewardenapura Kotte. Strubbelingen tussen de Tamil-minderheid en de Singalese meerderheid explodeerde in het midden van de jaren '80 van de 20e eeuw. Sindsdien zijn er tienduizenden omgekomen bij de burgeroorlog.
In 1987 werd na interventie door India een staakt-het-vuren overeengekomen. Het land stuurde hierna troepen maar trok zich in 1990 weer terug omdat het er niet in geslaagd was de Tamiltijgers te ontwapenen. In 1993 kwam de president van het land na een aanslag om het leven. Na 20 jaar van gevechten hebben de Tamiltijgers en de regering een staakt-het-vuren gesloten in februari 2002, na onderhandelingen waarbij bemiddeld werd door Noorwegen.
Op 7 februari 2004 werd het parlement ontbonden door president Chandrika Bandaranaike Kumaratunga. Haar man, een beroemde Singalese filmster, is vermoord door de JVP. Deze partij zat met haar Bandaranaike-partij in haar tweede kabinet tot eind 2005. Ze was de derde president van de familie Bandaranaike. Er werden nieuwe verkiezingen gehouden op 2 april en het nieuwe parlement kwam voor het eerst bijeen op 23 april.
Op 26 december 2004 werd Sri Lanka getroffen door tsunami's als gevolg van een zware zeebeving, waardoor veel doden en gewonden vielen. Hierdoor werd er een harde klap uitgedeeld aan het toerisme dat net weer opkwam na de jaren van binnenlandse strijd. De golf kostte aan ruim 35.000 mensen het leven, in dit land alleen al. Daarnaast waren er in Sri Lanka nog 4.000 gewonden en ruim 5.000 vermisten.
Demografie
Bevolking
Ongeveer 75% van de bevolking van Sri Lanka is Singalees, een andere grote bevolkingsgroep zijn de Tamils, die ongeveer 18% van de bevolking uitmaken en voornamelijk in het noorden en oosten van het land wonen. Verder zijn er nog de Sri Lankaanse Moren, die ongeveer 7% van de bevolking uitmaken, de Burghers van gemengde Europese afkomst, en de Veddah (of Wanniyala-Aetto), de laatste afstammelingen van oude volkeren.
Religie
Volgens de census van 2001 is 69,1% van de bevolking boeddhistisch (hoofdzakelijk theravada-boeddhisten, voornamelijk Singalezen), 7,1% hindoe (hoofdzakelijk Tamils), 7,6% is moslim (voornamelijk soennitisch) en 6,2% is christelijk (hoofdzakelijk rooms-katholieken). De overige 10% had de vraag niet beantwoord of kon de vraag niet beantwoorden.[2] De census kon echter in Tamilgebieden die niet onder regeringscontrole stonden niet of niet goed uitgevoerd worden. Deze gebieden worden voornamelijk bewoond door hindoes, waardoor dat cijfer mogelijk zo'n 15% bedraagt.[3]
Taal
Sri Lanka kent twee officiële talen; het Indo-Arische Singalees (sinds 1965) en het Dravidische Tamil. Andere talen zijn het Engels, het Sri Lankaans Maleis, het Sri Lankaans Indo-Portugees en het bijna uitgestorven Veddah.
Bestuurlijke indeling
Zie Bestuurlijke indeling van Sri Lanka voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Sri Lanka is verdeeld in 9 provincies en 25 districten. De provincies zijn de Centrale-, de Oostelijke-, de Noordelijke Centrale-, de Noordelijke-, de Noordwestelijke-, de Zuidelijke- en de Westelijke Provincie, en Sabaragamuwa en Uva.
Geografie
Sri Lanka is een eiland in de Indische Oceaan; het ligt op 7 graden noorderbreedte en 81 graden oosterlengte. Het eiland heeft een peervorm. Het wordt gescheiden van India door de Golf van Mannar en Straat Palk. De Golf van Bengalen ligt ten noordoosten van het eiland. Volgens de hindoeïstische mythologie was er in de oude tijden een landverbinding tussen India en Sri Lanka. De naam van deze verbinding is de Adamsbrug — op de plaats waar deze verbinding geweest zou zijn, ligt nu een keten van kalksteenbanken.
Het eiland bestaat voor een groot gedeelte uit kustvlaktes; alleen in het zuidelijke en centrale gedeelte van het eiland zijn er bergen, waaronder de Pidurutalagala (met 2524 meter de hoogste berg) en de vlakbij gelegen Adam's Peak (2243 meter), die voor gelovigen belangrijk is.
De kustlijn is gevarieerd met lange stranden, klippen in het zuidwesten en lagunes in veel andere gebieden.
Enkele steden in Sri Lanka zijn:
- Sri Jayewardenapura Kotte, hoofdstad
- Anuradhapura
- Colombo
- Galle
- Trincomalee
- Kalmunai
- Kandy
- Polonnaruwa
- Unawatuna
- Point Pedro
- Batticaloa
Klimaat
Sri Lanka heeft een tropisch klimaat met moessons. De noordoostelijke moesson duurt van december tot maart en de zuidwestelijke moesson duurt van juni tot oktober. Het oostelijk gedeelte van Sri Lanka is droger dan het westelijk gedeelte.
Natuurlijke vegetatie
Bijna 40% van het eiland wordt bedekt door bossen met open grasvlakten in de oostelijke hooglanden. Cultuurgronden beslaan 40% van het land[bron?].
Bezienswaardigheden
- heilige stad Anuradhapura
- oude centrum van Polonnaruwa
- oude centrum van Sigiriya
- Bospark Sinharaja
- Heilige stad Kandy
- oude centrum van Galle en zijn fortificaties
- Gouden Tempel van Dambulla
Economie
Sri Lanka wordt gerekend tot de ontwikkelingslanden met een laag gemiddeld inkomen. De belangrijkste exportproducten van Sri Lanka zijn rubber, textiel, kleding, thee, diamanten, robijnen, smaragden, kokosnootproducten, aardolie en een groeiend percentage diensten. Het BNP groeide met 5,5% door de jaren '90 van de 20e eeuw tot een droogte en de situatie in het zuiden dit liet dalen tot 3,8% in 1996. Hierna ging het weer beter, tot in 2001 de economie voor het eerst in de geschiedenis van het land kromp. Sri Lanka heeft aan het begin van de 21e eeuw het hoogste gemiddelde inkomen per inwoner van Zuid-Azië.
Landbouw
In 1996 maakten door verdergaande industrialisatie landbouwproducten nog maar 20% uit van de export, in vergelijking met 93% in 1970. De landbouw geeft nog wel werk aan bijna de helft van de bevolking.
Industrie
Textiel en kleding maken 63% uit van de exportproducten.
Armoede
Volgens het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties leeft in Sri Lanka 22,7% van de bevolking onder de armoedegrens. [7]
Politiek
Sri Lanka is een democratische republiek met een gekozen parlement.
Staatshoofd
De president van Sri Lanka wordt iedere 6 jaar direct gekozen en is zowel het staatshoofd als het hoofd van de regering en het hoofd van de strijdkrachten. De president is verantwoording schuldig aan het parlement en kan uit zijn functie gezet worden door een stemming die gewonnen wordt met een tweederdemeerderheid en in overeenstemming met het hooggerechtshof. Huidig president is Mahinda Rajapaksa.
In het verleden had Sri Lanka ook een koningshuis: de koning is echter afgezet door de Britten toen Sri Lanka nog een kolonie was van Engeland. De koninklijke familie is nog steeds aanwezig in het land, maar bekleedt geen officiële rol meer.
Zie ook de lijst van heersers van CeylonDe regering
De president wijst een regering aan die bestaat uit ministers die verantwoording schuldig zijn aan het parlement. De assistent van de president is de minister-president, die uit de heersende partij in het parlement komt.
Parlement
Sri Lanka heeft een eenkamerparlement dat bestaat uit 225 leden die gekozen worden door de bevolking op basis van een gemodificeerd proportioneel representatief systeem per district voor een termijn van 6 jaar. De president kan op ieder moment, als het 1 jaar geregeerd heeft, een parlement ontbinden. Het parlement heeft de wetgevende macht.
Interne politieke problemen
In Sri Lanka woedde vanaf de jaren '80 van de 20e eeuw een burgeroorlog tussen de Tamiltijgers en de regering. Deze burgeroorlog werd beëindigd na een lang offensief van het Sri Lankaanse leger, waarbij de rebellen op 17 mei 2009 hun nederlaag officieel toegaven, waarbij een einde kwam aan 25 jaar burgeroorlog, hoewel de gevechten nog niet opgehouden zijn.[8]
Zie ook het conflict in Sri LankaZie ook
- Zie Sri Lanka van A tot Z voor meer artikelen met betrekking tot Sri Lanka.
Externe link
<span title="Voor deze uitspraak is een bronvermelding gewenst. Motivering:
- ↑ a b Sri Jayawardhenapura Kotte is de hoofdstad en Colombo is de commerciële hoofdstad
- ↑ a b 2001 census voorlopige gegevens (via CIA World Factbook: Sri Lanka, people)|
- ↑ a b U.S. Department of State: Sri Lanka - International Religious Freedom Report 2007 - Released by the Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor
- ↑ (en) Verenigde Naties 2013
- ↑ a b (en) Laatste census 27 februari 2012 (via V.N.)
- ↑ Niet-officiële schatting CIA Factbook juli 2020, berekend door US Bureau of the Census (gearchiveerd)
- ↑ UNDP: Human development indices - Table 3: Human and income poverty (Population living below national poverty line (2000-2007))
- ↑ "Sri Lanka rebels offer to lay down arms" In: The Independent, 17-05-2009 via The Independent Online
">[bron?]
· 
· 
· 
· Lidstaten: 
Afghanistan · 
Bangladesh · 
Bhutan · 
India · 
Malediven · 
Nepal · 
Pakistan · 
Sri Lanka