Belgisch-Nederlandse grensbesprekingen: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versie van 2 jan 2011 15:39

Dit is een overzicht van de Belgisch-Nederlandse grensbetrekkingen en onderhandelingssituatie sinds 1830.

1830 - 1839

Nadat de Nederlandse troepen Brussel ontruimden in september 1830, verklaarde de voorlopige Belgische regering de onafhankelijkheid op 4 oktober 1830. Zij bepaalden België toen aan de hand van de in handen van de "opstandelingen" was gevallen met name de gehele Zuidelijke Nederlanden met Luxemburg en de gedeelten van Limburg die niet aan de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden hadden behoord.

De conferentie van de vijf Europese mogendheden (Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Oostenrijk, Pruisen en Rusland) kwam een eerste keer samen op 4 november 1830 om de scheiding te regelen.

In november 1833 werd deze verdaagd om in maart 1838 weer bijeen te komen. Het scheidingsverdrag werd uiteindelijk op 19 april 1839 ondertekend door België en Nederland. De 5 andere mogendheden garandeerden de neutraliteit van België.

In de tussen periode van de Conferentie van Londen ( november 1830 - November 1833) gebeurden enkele belangrijke ontwikkelingen.

- De Europese mogendheden erkende in december 1830 de onafhankelijkheid van België - Willem I der Nederlanden stemde in met een administratieve scheiding tussen Noord en Zuid. - Juni 1831 werd Leopold van Saksen-Coburg-Saalfeld en Gotha gekozen als Koning. - Een eerste voorstel werd door Koning Willem I afgeschoten omdat het voor Nederland te ongunstig was. Men vermoed dat goede band die koning Leopold I met zowel Engeland, Frankrijk als Pruisen had het verdrag in voordeel van de Belgen kwam. - In augustus 1831 vond de Tiendaagse veldtocht plaats waarbij de Nederlandse troepen een nederlaag toebrachten aan de Belgische strijdkrachten. - Op 14 oktober 1831 was een eerste kleine uitspraak. (de 24 artikelen). Deze viel gunstig uit voor Nederland maar Willem I bleef tegen omdat hij nog steeds aanspraak wilde maken op geheel België. België schikte zich naar het verlies waarbij het delen van Limburg en Luxemburg verloor. Het bleef echter protesteren tegen de hoge prijs van de Scheldetol. - De citadel van Antwerpen die in Nederlandse handen bleef werd in december 1832 veroverd door Franse troepen. - De voorlopige conventie maakte een einde aan de vijandelijkheden en gaf België het recht op vrije scheepvaart op de schelde in mei 1833.

Uiteindelijk werd alles maar volledig erkend toe Koning Willem I van Nederland zijn verzet tegen de 24 artikelen opgaf onder druk van de toenemende oppositie in eigen land in 1838. België opperde wel nog bezwaren tegen het grote territoriaal verlies, maar de Conferenties van Londen had hier geen oren naar. Er werd echter wel gekeken voor een lagere Schelde tol.

1839 - 1886

België en Nederland knoopten onmiddellijk na de ratificatie van het verdrag van 1839 diplomatieke banden aan. A.R. Falck werd de eerste gezant in Brussel om vooral bilaterale kwesties op te lossen.

De diplomatieke betrekkingen verbeterden soms als er een gemeenschappelijk doel was. Dit was onder andere het geval in 1848 toen België zijn zuidergrens verdedigde om Franse annexatie tegen te gaan. Er was hierover regelmatig overleg in da jaren 1851 en 1852 om ook samen weerstand te bieden. Door de Luxemburgse kwestie werd er spoed gestoken in de scheepvaartrecht perikelen om deze vertroebeling in de verstandhouding weg te werken.

Maar de diplomatieke samenwerking liep zelden voorspoedig. - Het exportverdrag van 1846 werd pas in 1863 vernieuwd nadat in 1851 en 1858 onderhandelingen afsprongen. - In 1863 kocht België de Schelde tol af door een toelating om Maaswater af te tappen bij Maastricht. - Nederland damde het Sloe af onder verzet van vooral Antwerpen. - Het voorstel van België voor een gemeenschappelijke tol unie in 1869 werd afgehouden. - Het verstel om een gemeenschappelijke handels en defensiepolitiek te voeren in 1878 werd ook niet meegenomen door Nederland.

Het protectionisme dat opkwam maakte een einde aan de Belgische initiatieven. Nederlanders en Belgen (ook de Vlamingen) vervreemden hierdoor meer en meer. De onderlinge handel daalde onder het niveau van dat met andere landen. Culturele beïnvloeding werd heel gering.

1886 - 1914

Onder de bedreiging van het Duitse Keizerrijk werd rond 1885 het idee opnieuw geopperd om de Maaslinie te verstevigen door Luxemburg en Nederlands Limburg te annexeren. In 1887 werd door Nederland een gemeenschappelijke verdediging tegen een Duitse aanval afgekeurd omdat het vreesde om zo zeker in een oorlog te verzeilen.

Een Nederlands voorstel om een entente tegen Engeland te richten werd dan weer door Leopold II in 1904 afgeketst.

Onder invloed van een campagne door de journalist Eugène Baie werd een Belgisch-Nederlandse commissie opgericht om een militair verbond en een tolunie tot stand te brengen. De commissie die 3 keer samenkwam tussen 1907 en 1910 leidde echter tot geen enkele resultaat.

Daarna verkoelde de betrekkingen door een overcompensatie van België op de vraag van Nederland voor een kanaal in Limburg. Daarnaast werd ook Antwerpen een grotere haven dan Rotterdam, wat ook niet bevorderlijk was.

De Vlaamse literatuur vond ondertussen wel al een afzetmarkt in Nederland.

1914 - 1920

Gedurende de oorlog werd enkel België door Duitsland bezet omdat Nederland neutraal bleef. De Belgische regering die naar Le Havre uitweek vroeg de herziening van de verdragen van 1839 aan de geallieerde en de geassocieerde mogendheden. Nederland verklaarde zich bereid tot overleg zolang ze geen territoriaal verlies zou ondervinden.

In juni 1919 startte een commissie maar die stopte de werkzaamheden in maart 1920 door volgende redenen; - Enkel Frankrijk steunde de territoriale eisen van België. - De bevolking van de betrokken gebieden wilden onder Nederland blijven. - Nederland wilde zijn neutraliteit behouden terwijl België hiervan af stapte. - In ruil voor verbeterde Limburgse waterwegen wilde Nederland onderhandelen over de uitbreiding van het beheer van de Westerschelde. - De Belgische eis voor de soevereiniteit van Wielingen werd door Nederland afgewezen.

België was teleurgesteld in de bondgenoten door de geringe medewerking en sloot een geheim militair akkoord met Frankrijk.

1920 - 1940

Nadat België de eisen over Wielingen en Limburg liet vallen werden de onderhandeling in 1924 hervat. Reeds op 3 april 1925 werd een nieuw verdrag ondertekend waarmee de verdragen van 1839 werden opgeheven. In dit akkoord kunnen beide landen op de soevereiniteit van Wielingen aanspraak maken, werd een gemeenschappelijk beheer van de Westerschelde vooropgesteld en zouden een kanaal Antwerpen-Moerdijk en een kanaal Antwerpen-Ruhrort worden aangelegd.

In België werd het verdrag met grote meerderheid goedgekeurd. In Nederland werd het slechts met een kleine meerderheid door de tweede kamer aanvaard, maar in maart 1927 door door de eerste kamer afgekeurd met 33 tegen 17 stemmen. De verwerping van het kanaal Antwerpen - Moerdijk verslechterde de relatie. Dit was een extra belasting naast de groot-Nederlandse gedachte. Door een sterke oppositie in Nederland werden de onderhandelingen tussen 1929 en 1932 onder leiding van de Antwerpse burgemeester Frans Van Cauwelaert steeds ondermijnd.

Tijdens de crisis verbeterde de relatie geleidelijk en werden kwesties zoals aftapping van Maaswater, het Albertkanaal en het Julianakanaal geregeld. In April 1939 werd een akkoord gesloten over de premies over de Rijnvaart en de concurrentie tussen de havens. België besloot ook de neutraliteit te handhaven na de Duitse bezetting van het Rijnland. Hierdoor verbrak het zijn verdrag met Frankrijk, maar dit opende de weg voor een beter overleg met Nederland.

1940 - 1995

Toen de oorlog uitbrak weken beide regeringen uit naar Londen en sloten ze samen met de Luxemburgse regering een douane-akkoord. Het begin van de Benelux. Deze Benelux-unie begon volledig in 1960 maar verloor al snel aan belang bij de ontwikkeling van de Europese Gemeenschap.

De bilaterale en Multilaterale contacten en akkoorden stapelen zich op onder andere binnen de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO), de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) , de Europese Economische Gemeenschap (EEG en de Europese Gemeenschap (EG). Door de federalisering van België werd het onderhandelen met Nederland door verschillende overheden gedaan. Zoals de gemeenschappelijke Nederlandse Taalunie met de Vlaamse regering.

Alleen de 31 enclaves van Baarle-Hertog en Baarle-Nassau waren al sinds de 13de eeuw een probleem en dit zou gedurende de gehele besprekingen zo blijven. Pas in 1995 werden de enclave grenzen dan ook vastgelegd als landsgrenzen. ^[1]

Zie ook

Bronnen

"De Nederlands-Belgische besprekingen van de grens sinds 1830" van H. Steenhard Sluyter
Belgisch-Nederlandse betrekkingen
Grensrestanten
Geschiedenis van de Grens België-Nederland
Nederlandse grenzen wenselijk

↑ Enclaves

[1] Enclaves

[1]

@@ Regel 15: / Regel 15: @@
 [[Afbeelding:Grenspaal 124.jpg|thumb|300px|Grenspaal 124 tussen de gemeenten [[Maasgouw (gemeente)|Maasgouw]] (NL) en [[Kinrooi]] (B) bij [[Stevensweert]], gezien vanaf de Nederlandse kant.]]
-In de tussen periode van de [[Conferentie van Londen]] ( november 1830 - November 1833) gebeurden enkele belangrijke ontwikkelingen.
+In de tussen periode van de [[Verdrag van Londen (1839)|Conferentie van Londen]] ( november 1830 - November 1833) gebeurden enkele belangrijke ontwikkelingen.
 - De Europese mogendheden erkende in december 1830 de onafhankelijkheid van België
@@ Regel 21: / Regel 21: @@
 - Juni 1831 werd [[Leopold I van België|Leopold van Saksen-Coburg-Saalfeld en Gotha]] gekozen als [[Koning (titel)|Koning]].
 - Een eerste voorstel werd door Koning Willem I afgeschoten omdat het voor Nederland te ongunstig was. Men vermoed dat goede band die koning Leopold I met zowel Engeland, Frankrijk als Pruisen had het verdrag in voordeel van de Belgen kwam.
-- In augustus 1831 vond de [[Tiendaagse veldtocht]] plaats waarbij de Nederlandse troepen een nederlaag toebrachten aan de Belgische strijdkrachten.
+- In augustus 1831 vond de [[Tiendaagse Veldtocht|Tiendaagse veldtocht]] plaats waarbij de Nederlandse troepen een nederlaag toebrachten aan de Belgische strijdkrachten.
 - Op [[14 oktober]] [[1831]] was een eerste kleine uitspraak. ([[de 24 artikelen]]). Deze viel gunstig uit voor Nederland maar Willem I bleef tegen omdat hij nog steeds aanspraak wilde maken op geheel België. België schikte zich naar het verlies waarbij het delen van Limburg en Luxemburg verloor. Het bleef echter protesteren tegen de hoge prijs van de Scheldetol.
 - De citadel van Antwerpen die in Nederlandse handen bleef werd in december [[1832]] veroverd door Franse troepen.
@@ Regel 39: / Regel 39: @@
 Maar de diplomatieke samenwerking liep zelden voorspoedig.
-- Het [[export|exportverdrag]] van [[1846]] werd pas in [[1863]] vernieuwd nadat in [[1851]] en [[1858]] onderhandelingen afsprongen.
+- Het [[Uitvoer (handel)|exportverdrag]] van [[1846]] werd pas in [[1863]] vernieuwd nadat in [[1851]] en [[1858]] onderhandelingen afsprongen.
 - In [[1863]] kocht België de [[Schelde (rivier)|Schelde]][[Tol (recht)|tol]] af door een toelating om [[Maas|Maaswater]] af te tappen bij [[Maastricht]].
 - Nederland damde het [[Sloe]] af onder verzet van vooral [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]].
 - Het voorstel van België voor een gemeenschappelijke tol unie in [[1869]] werd afgehouden.
-- Het verstel om een gemeenschappelijke handels en [[defensie|defensiepolitiek]] te voeren  in [[1878]] werd ook niet meegenomen door Nederland.
+- Het verstel om een gemeenschappelijke handels en [[Defensie (landsverdediging)|defensiepolitiek]] te voeren  in [[1878]] werd ook niet meegenomen door Nederland.
 Het [[protectionisme]] dat opkwam maakte een einde aan de Belgische initiatieven.
@@ Regel 49: / Regel 49: @@
 ==1886 - 1914==
-Onder de bedreiging van het [[Duitse Keizerrijk]] werd rond [[1885]] het idee opnieuw geopperd om de [[Maaslinie]] te verstevigen door [[Groothertogdom Luxemburg|Luxemburg]] en [[Nederlands Limburg]] te annexeren.
+Onder de bedreiging van het [[Duitse Keizerrijk]] werd rond [[1885]] het idee opnieuw geopperd om de [[Maaslinie]] te verstevigen door [[Luxemburg (land)|Luxemburg]] en [[Limburg (Nederland)|Nederlands Limburg]] te annexeren.
 In [[1887]] werd door Nederland een gemeenschappelijke verdediging tegen een Duitse aanval afgekeurd omdat het vreesde om zo zeker in een oorlog te verzeilen.
@@ Regel 58: / Regel 58: @@
 Daarna verkoelde de betrekkingen door een overcompensatie van België op
-de vraag van Nederland voor een kanaal in [[Limburg]]. Daarnaast werd ook [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]]
+de vraag van Nederland voor een kanaal in [[Limburg (Belgische provincie)|Limburg]]. Daarnaast werd ook [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]]
 een grotere haven dan [[Rotterdam]], wat ook niet bevorderlijk was.
@@ Regel 76: / Regel 76: @@
 - De Belgische eis voor de [[soevereiniteit]] van [[Wielingen]] werd door Nederland afgewezen.
-België was teleurgesteld in de [[Bondgenoot|bondgenoten]] door de geringe medewerking en sloot een geheim [[Defensief verdrag|militair]] akkoord met Frankrijk.
+België was teleurgesteld in de [[Alliantie|bondgenoten]] door de geringe medewerking en sloot een geheim [[Defensief verdrag|militair]] akkoord met Frankrijk.
 ==1920 - 1940==
@@ Regel 82: / Regel 82: @@
 Reeds op [[3 april]] [[1925]] werd een nieuw verdrag ondertekend waarmee de verdragen van [[1839]] werden opgeheven.
 In dit akkoord kunnen beide landen op de soevereiniteit van Wielingen aanspraak maken, werd een gemeenschappelijk beheer van de [[Westerschelde]]
-vooropgesteld en zouden een [[kanaal]] [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]]-[[Moerdijk (dorp)|Moerdijk]] en een kanaal [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]]-[[Ruhrort]] worden aangelegd.
+vooropgesteld en zouden een [[Kanaal (watergang)|kanaal]] [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]]-[[Moerdijk (dorp)|Moerdijk]] en een kanaal [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]]-[[Ruhrort]] worden aangelegd.
 In België werd het verdrag met grote meerderheid goedgekeurd. In Nederland werd het slechts met een kleine meerderheid door de tweede kamer aanvaard, maar in maart [[1927]] door door de eerste kamer afgekeurd met 33 tegen 17 stemmen.
 De verwerping van het kanaal Antwerpen - Moerdijk verslechterde de relatie. Dit was een extra belasting naast de groot-Nederlandse gedachte.
-Door een sterke [[oppositie]] in Nederland werden de onderhandelingen tussen [[1929]] en [[1932]] onder leiding van de Antwerpse [[burgemeester]] [[Frans Van Cauwelaert]] steeds ondermijnd.
+Door een sterke [[Oppositie (politiek)|oppositie]] in Nederland werden de onderhandelingen tussen [[1929]] en [[1932]] onder leiding van de Antwerpse [[burgemeester]] [[Frans Van Cauwelaert]] steeds ondermijnd.
 Tijdens de crisis verbeterde de relatie geleidelijk en werden kwesties zoals aftapping van Maaswater, het [[Albertkanaal]] en het [[Julianakanaal]] geregeld.