Kristal (glas): verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versie van 15 jul 2011 20:42

Kristal is materiaal dat bestaat uit glas dat een zekere hoeveelheid lood(II)oxide bevat.

Helder loodkristalglas werd in 1676 voor het eerst op industriële schaal in 1676 geproduceerd door de Engelse glasmaker George Ravenscroft.

In natuurwetenschappelijke zin is kristalglas geen kristal, omdat de moleculen niet in een regelmatige structuur zijn gerangschikt.^[1] Glas bestaat uit een mengeling van siliciumdioxide (voornaamste bestanddeel van kwartszand) en metaaloxiden. Door het te verhitten, smelt het tot een dikke substantie die makkelijk te vormen (blazen) is en door afkoeling hard wordt, waarbij geen kristalstructuur ontstaat: glas kristalliseert niet, maar vormt een amorfe vaste stof.

Volgens Europese regelgeving moet kristal meer dan tien procent loodoxide bevatten. Als het meer dan 30 procent lood bevat, is het hoog loodkristal zoals Swarovski (circa 32 procent lood). Hoe hoger het loodgehalte hoe hoger de brekingsindex. Een materiaal met een hoge brekingsindex vertoont meer schittering en heeft een rijker kleurenspectrum.
Het is overigens niet gezond om in dergelijk sterk loodhoudend glas dranken te bewaren daar er bij langdurig contact van het glas met de inhoud meetbare hoeveelheden lood uit het glas in de vloeibare inhoud kunnen oplossen.^[bron?]

Glas met een hoog loodgehalte wordt ook wel gebruikt in de nucleaire industrie, omdat het lood röntgen- en gammastraling tegenhoudt.

Toepassingen van kristal

In kristal kan men vele gebruiksvoorwerpen maken zoals water-, wijn- en champagneglazen. Luxe karaffen, ijsemmers, taartschotels, asbakken, fotokaders, papierbezwaarders, vazen en schalen, kandelaars en kroonluchters worden bij meerdere kristalproducenten vervaardigd. Kristal verwerft een extra schoonheid door het te slijpen. Dit kan zowel met de hand als machinaal gebeuren. Glazen kunnen mondgeblazen zijn^[2] of volledig mechanisch gemaakt worden. Mondgeblazen en handgeslepen glazen zijn uiteraard duurder dan mechanisch geproduceerde glazen.

Normen

De norm van de Europese Gemeenschap:

Benaming	Loodgehalte
Glas	minder dan 4%
Kristal	meer dan 10%
Loodkristal	minstens 24%
Hoog loodkristal	meer dan 30%

De norm van de Verenigde Staten:

Benaming	Loodgehalte
Kristal	vanaf 1%

Enkele merken

Kristal wordt in vele Europese landen gemaakt, maar eveneens in Japan, Canada, Rusland en Wit-Rusland. In België wordt het kristal van het merk Val Saint Lambert gemaakt te Seraing, bij het bedrijf Cristalleries du Val-Saint-Lambert.

Franse kristalmerken zijn o.a. Cristal d'Arques, Hartzviller, Cristal de Sèvres , Cristalleries Royales de Champagne, Saint Louis, Daum en Lalique.

Uit Zweden komt Kosta Boda en Orrefors. In Ierland zijn meerdere kristalfabrieken, waarvan Waterford Crystal ooit de bekendste was. Portugees is Atlantis kristal. Nachtmann, Theresienthal, Peill & Putzler en Eisch zijn Duitse kristalmerken.

Soort	Loodgehalte
Swarovski	32%
Oostenrijks Riedel kristal	24%
Iers Waterford kristal	32%
Franse Baccarat kristal	34%

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties

↑ In het Spaans wordt zelfs iedere glassoort cristal genoemd.
↑ Frans: "soufflé bouche".

[1] In het Spaans wordt zelfs iedere glassoort cristal genoemd.

[2] Frans: "soufflé bouche".

[1]

[2]

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 [[Bestand:Star Collection.jpg|thumb|right|250px|Voorwerpen van kristal]]
 '''Kristal''' is materiaal dat bestaat uit [[glas]] dat een zekere hoeveelheid [[lood(II)oxide]] bevat.
+Helder loodkristalglas werd in [[1676]] voor het eerst op industriële schaal in 1676 geproduceerd door de Engelse glasmaker [[George Ravenscroft]].
-De Engelse glasmaker George Ravenscroft was de eerste die helder loodkristalglas produceerde op industriële schaal in 1676.
-Let wel, in natuurwetenschappelijke zin is kristalglas helemaal geen [[Kristal (natuurwetenschappen)|kristal]], omdat de moleculen niet in een regelmatige structuur zijn gerangschikt.
+In natuurwetenschappelijke zin is kristalglas geen [[Kristal (natuurwetenschappen)|kristal]], omdat de moleculen niet in een regelmatige structuur zijn gerangschikt.<ref>In het [[Spaans]] wordt zelfs iedere glassoort ''cristal'' genoemd.</ref> Glas bestaat uit een mengeling van [[siliciumdioxide]] (voornaamste bestanddeel van kwartszand) en metaaloxiden. Door het te verhitten, smelt het tot een dikke substantie die makkelijk te vormen (blazen) is en door afkoeling hard wordt, waarbij geen kristalstructuur ontstaat: glas kristalliseert niet, maar vormt een [[amorf]]e vaste stof.
-In het [[Spaans]] is het nog erger: iedere glassoort wordt in het Spaans ''cristal'' genoemd.
+Volgens Europese regelgeving moet kristal meer dan tien procent loodoxide bevatten. Als het meer dan 30 procent lood bevat, is het hoog loodkristal zoals [[Swarovski]] (circa 32 procent lood).
-Glas bestaat uit een mengeling van [[siliciumdioxide]] (voornaamste bestanddeel van kwartszand) en metaaloxiden. Door het te verhitten, smelt het tot een dikke substantie die makkelijk te vormen (blazen) is en door afkoeling hard wordt, waarbij geen kristalstructuur ontstaat: glas kristalliseert niet, maar vormt een [[amorf]]e vaste stof.
+Hoe hoger het loodgehalte hoe hoger de [[brekingsindex]]. Een materiaal met een hoge brekingsindex vertoont meer schittering en heeft een rijker kleurenspectrum.<br>
+Het is overigens niet gezond om in dergelijk sterk loodhoudend glas dranken te bewaren daar er bij langdurig contact van het glas met de inhoud meetbare hoeveelheden lood uit het glas in de vloeibare inhoud kunnen oplossen.{{feit}}
-Glas waaraan in zekere mate lood is toegevoegd mag kristal heten (hoewel het dus eigenlijk geen kristal is). Volgens Europese regelgeving moet kristal meer dan tien procent loodoxide bevatten. Als het meer dan 30 procent lood bevat, is het hoog loodkristal zoals [[Swarovski]] (circa 32 procent lood).
-Hoe hoger het loodgehalte hoe hoger de [[brekingsindex]]. Een materiaal met een hoge brekingsindex vertoont meer schittering en heeft een rijker kleurenspectrum.
-Het is overigens niet gezond om in dergelijk sterk loodhoudend glas dranken te bewaren daar er bij langdurig contact van het glas met de inhoud meetbare hoeveelheden lood uit het glas in de vloeibare inhoud kunnen oplossen.
 Glas met een hoog loodgehalte wordt ook wel gebruikt in de nucleaire industrie, omdat het lood [[röntgenstraling|röntgen-]] en [[gammastraling]] tegenhoudt.
@@ Regel 18: / Regel 14: @@
 == Toepassingen van kristal ==
 In kristal kan men vele gebruiksvoorwerpen maken zoals water-, wijn- en champagneglazen. Luxe karaffen, ijsemmers, taartschotels, asbakken, fotokaders, papierbezwaarders, vazen en schalen, kandelaars en [[kroonluchter]]s worden bij meerdere kristalproducenten vervaardigd. Kristal verwerft een extra schoonheid door het te slijpen. Dit kan zowel met de hand als machinaal gebeuren.
-Glazen kunnen mondgeblazen zijn (in het Frans: "soufflé bouche) of volledig mechanisch gemaakt worden. Mondgeblazen en manueel geslepen glazen zijn uiteraard duurder dan mechanisch geproduceerde glazen.
+Glazen kunnen mondgeblazen zijn<ref>Frans: "soufflé bouche".</ref> of volledig mechanisch gemaakt worden. Mondgeblazen en handgeslepen glazen zijn uiteraard duurder dan mechanisch geproduceerde glazen.
 == Normen ==
@@ Regel 42: / Regel 38: @@
 == Enkele merken ==
-Kristal wordt in vele Europese landen gemaakt, maar eveneens in Japan, Canada, Rusland en Wit-Rusland. In België wordt het kristal van het merk [[Val-Saint-Lambert|Val Saint Lambert]] gemaakt te Seraing, bij het bedrijf Cristalleries du Val-Saint-Lambert.
+Kristal wordt in vele Europese landen gemaakt, maar eveneens in Japan, Canada, Rusland en Wit-Rusland. In België wordt het kristal van het merk [[Val-Saint-Lambert|Val Saint Lambert]] gemaakt te [[Seraing]], bij het bedrijf Cristalleries du Val-Saint-Lambert.
 Franse kristalmerken zijn o.a. Cristal d'Arques, Hartzviller, Cristal de Sèvres , Cristalleries Royales de Champagne, Saint Louis, Daum en [[Lalique]].
@@ Regel 64: / Regel 60: @@
 * [[Kristal (natuurwetenschappen)]]
 * [[Bergkristal]]
+{{Appendix}}
 [[Categorie:Glas]]