Bemuurde Weerd

De Bemuurde Weerd als voorstad op een stadsplattegrond uit 1569 (oost ligt boven). De tekenaar laat overigens in tegenstelling tot de andere stadsplattegronden uit die tijd geen volledige omgrachting van de voorstad zien

Gezicht op de Weerdsluis en de huizen aan de Bemuurde Weerd WZ

De Bemuurde Weerd is een rond 1300 ontstane voorstad van de Nederlandse stad Utrecht. Vandaag de dag is de Bemuurde Weerd door stadsuitbreidingen geen voorstad meer, maar de naam is blijven bestaan als straatnaam.

Geschiedenis

Om het waterpeil in de stad beter te kunnen regelen werd rond 1300 net buiten de noordzijde van de stad een sluis (de Weerdsluis) aangebracht. Via deze sluis sloten de rivier de Vecht en de Utrechtse grachten, zoals de Stadsbuitengracht, op elkaar aan. Om de sluis ontstond een voorstad die rond 1330 ommuurd werd, en omgracht. De toegang tot de stad verliep via de noordelijke stadspoort (Weerdpoort). De Bemuurde Weerd viel als buitengerecht binnen de stadsvrijheid.

De voorstad kende al vanaf het begin veel bedrijvigheid onder meer doordat vanwege brandgevaar steenbakkerijen en aardewerkindustrie vanuit de binnenstad hier gevestigd werden. De transportmogelijkheden en de vindplaatsen van rivierklei als grondstof en turf als brandstof voor deze ambachten waren gunstig. Een extra stimulans was dat na het uitbreken van meerdere stadsbranden voor de binnenstad gedeeltelijk over werd gegaan op de verstening van de huizen. Vanaf 1398 diende echter de brandgevaarlijke bedrijvigheid te vertrekken uit deze voorstad en vestigde zich noordelijker. De ommuurde voorstad kende aan de noordoostzijde het Zwarte Water als gracht met aansluitend aan de oostzijde de Oosterstroom. Het knooppunt van deze waterwegen was aan de binnenzijde voorzien van het rondeel Simpoel. Aan de westzijde van de voorstad lag de Westerstroom.

Diverse malen is de Bemuurde Weerd deel geweest in een conflict. In 1483 belegerde aartshertog Maximiliaan succesvol de stad Utrecht en viel de Bemuurde Weerd tijdens de belegering aan, in 1492 nam Frederik van Egmont de voorstad met een leger in en in 1566 bestormden Spaanse soldaten het tevergeefs.

Cultuur

Aan de Bemuurde Weerd OZ (oostzijde) is de Jacobuskerk gelegen, aan de Bemuurde Weerd WZ (westzijde) bevindt zich het poppodium Ekko.

Bronnen

• R.E. De Bruin e.a. (red) (2000), 'Een paradijs vol weelde'. Geschiedenis van de stad Utrecht, blz. 99, Matrijs, Utrecht, ISBN 9053451757
• H. Renes (2005), Historische atlas van de stad Utrecht, blz. 31, Boom, ISBN 908506189X
• C. van Rooijen, Made in Utrecht. Versierde plavuizen en mozaïkvloeren in de Noordelijke Nederlanden in de eerste helft van de 14de eeuw, in: Jaarboek Abdijmuseum 1137 (2006), blz. 101-117, Academia Press, ISBN 9789038209784
• Utrechts archief: De Weerdsluis
• L.C. van der Vlerk et al (1983), Utrecht ommuurd, Kwadraat, Vianen, ISBN 9064812020

Zie ook

• Pellecussenpoort

Mediabestanden

Zie de categorie Bemuurde Weerd van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.