Lanceerbasis

Lancering van de Sojoez TMA-5 vanaf Kosmodroom Bajkonoer

Een lanceerbasis of raketlanceerbasis is een plaats waar raketten gelanceerd worden. Dit kunnen draagraketten zijn die satellieten of ruimtevaartuigen naar de ruimte brengen, maar ook bijvoorbeeld onderzoeksraketten. Een ruimtehaven of kosmodroom is een ruimer begrip dat niet alleen een raketlanceerbasis aanduidt, maar ook een locatie waar ruimtevaartuigen weer kunnen landen.

Lanceerbases liggen vaak in afgelegen, dunbevolkte gebieden, zoals woestijnen, zodat er minder kans is dat er mensenlevens in gevaar komen als een raket neerstort. De meeste grote lanceerbases hebben meerdere lanceerplatforms. Dit heeft het voordeel dat als er op een van de lanceerplatforms iets misloopt, er nog steeds andere platforms zijn waar de lancering zou kunnen doorgaan. De ruimte rond de lanceeerplatforms is groot genoeg dat er geen mensenlevens in gevaar komen als er iets misloopt (bijvoorbeeld een ontploffing), en er geen schade berokkend wordt aan andere lanceerplatformen.

Voor lanceerbases zijn locaties dicht bij de evenaar het best wanneer er ruimtevaartuigen naar een geostationaire baan rond de Aarde worden gelanceerd. Bij lanceringen bij de evenaar in oostelijke richting kan maximaal geprofiteerd worden van de rotatiesnelheid van de Aarde. Een raket heeft zo minder brandstof nodig om een geostationaire baan te bereiken, en het vergroot de hoeveelheid massa (nuttige lading) die meegenomen kan worden.

Het half-afzinkbare platform Ocean Odyssey van het bedrijf Sea Launch is een raketlanceerplatform op zee. Eerder werd het Italiaanse San Marco-platform gebruikt als lanceerplatform op zee.

Raketwapens zoals kernraketten worden niet gelanceerd vanuit lanceerbases maar vanuit raketsilo's of onderzeeërs, of vanaf schepen, vliegtuigen of voertuigen.

Belangrijke lanceerbases

De belangrijkste lanceerbases, gemeten naar aantal lanceringen, zijn:

• Kosmodroom Bajkonoer in Kazachstan
• Cape Canaveral Air Force Station in de Verenigde Staten
• Vandenberg Air Force Base in de Verenigde Staten
• Kapoestin Jar in Rusland
• Kosmodroom Plesetsk in Rusland
• Centre Spatial Guyanais in Frans-Guyana
• Kennedy Space Center in de Verenigde Staten

Lanceerbases in Europa

Enkele raketlanceerbases in Europa zijn:

• Kosmodroom Plesetsk in Rusland
• Kapoestin Jar in Rusland
• Esrange in Zweden
• SvalRak op Spitsbergen
• Salto di Quirra op Sardinië

Ruimtehavens

Space Shuttle Atlantis landt op Kennedy Space Center

Een ruimtehaven (Engels: spaceport), ook wel astrodoom of kosmodroom genoemd, heeft naast lanceerplatforms ook landingsbanen waar ruimteschepen kunnen landen. Op Kennedy Space Center bijvoorbeeld kunnen de Space Shuttle-ruimteveren worden gelanceerd en ook weer landen.

In de toekomst zullen ruimtehavens naar verwachting belangrijk worden als centra van commerciële bemande ruimtevaart, zoals suborbitale ruimtevluchten voor ruimtetoerisme en intercontinentaal vliegverkeer. Voorbeelden van commerciële ruimtehavens zijn Mojave Air and Space Port in de Amerikaanse staat Californië en Spaceport America in de Amerikaanse staat New Mexico.

In Nederland zijn er plannen om bij Lelystad een commerciële ruimtehaven te openen. De initiatiefnemers hopen de ruimtehaven vóór 2015 in gebruik te nemen. De vluchten zullen naar verwachting uitgevoerd worden door een ruimtevaartuig met zes zitplaatsen in ontwikkeling door het Amerikaanse bedrijf Spacelinq.

Ook op Curaçao is (op Hato Airport) een commerciële ruimtehaven gepland: Space Expedition Curaçao. Deze wordt na verwachting in 2014 in gebruik genomen en de KLM zal de kaartverkoop op zich nemen. De ruimtehaven is van plan gebruik te maken van de Lynx, een ruimtevliegtuig in ontwikkeling door het Amerikaanse bedrijf XCOR.

Het commerciële ruimteschip SpaceShipTwo, dat in ontwikkeling is en naar verwachting vanaf Spaceport America zal opereren, zal niet gelanceerd worden door een raket, maar gebruik maken van een draagvliegtuig om op te stijgen. Het zal wel zelf kunnen landen op de ruimtehaven.

Ruimtestations worden soms ook wel ruimtehavens genoemd, vooral als ze bedoeld zijn als tussenstop voor verdere reizen in de ruimte. Ruimteschepen kunnen er aan- en loskoppelen.

Bronnen, noten en/of referenties

Referenties

Mediabestanden

Zie de categorie Launch bases van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

· ·

Lanceerbasis voor ruimtevaart