Antiamerikanisme

Het verbranden van de Vlag van de Verenigde Staten is een van de meest voorkomende en herkenbare uitingen van Anti-Amerikanisme

Het begrip anti-Amerikanisme wordt gebruikt voor het hebben van een negatieve houding ten aanzien van de Verenigde Staten van Amerika en hun politiek, tot zelfs een afkeer van alles wat uit dat land komt.

In Europa wordt anti-Amerikanisme met name in linkse of socialistische, pacifistische en nationalistische kringen opgemerkt. Verschillende regeringen hebben hun eigen minder kritische of juist zeer kritische benadering van de Verenigde Staten gekend. Regio's waarin anti-Amerikanisme het duidelijkst aanwezig is zijn Europa, het Midden-Oosten en Latijns-Amerika.

Critici oordelen dat anti-Amerikanisme vooral op jaloezie en vooroordelen gebaseerd is.

Mogelijke argumenten voor anti-Amerikanisme

Er zijn verschillende argumenten aan te dragen waarom mensen anti-Amerikanistische gevoelens hebben. De status van de Verenigde Staten als grootste wereldmacht aan het einde van de 20e en begin van de 21e eeuw is een belangrijke factor. Hoge bomen vangen veel wind en de VS staan veel in de aandacht. Ook de vermeende arrogantie van "de Amerikaan" kan voor mensen een reden zijn.

In landen met autoritaire regimes en dictaturen wordt anti-Amerikanisme vaak van overheidswege aangewakkerd als tegenreactie op de invloed van de VS, dat vaak wordt gezien als het land van de vrijheid, op de lokale bevolking.

De Verenigde Staten zijn uitgegroeid tot het symbool van technologische superioriteit, een moderne levenswijze en het "Westen" in het algemeen. Vanuit conservatieve kringen is dit een reden voor anti-Amerikanisme, hoewel de politieke ideologie conservatisme zich juist verbonden voelt met de Verenigde Staten en hun politiek. De behoudzuchtige versie van conservatisme was onder meer de reden voor Said Qutb, een belangrijke ideoloog van de Egyptische Moslimbroederschap, om zich anti-Amerikaan te noemen.

Daarnaast zijn er enkele meer specifieke redenen aan te duiden:

• Tegenstanders van de oorlogen in Afghanistan en Irak, en de manier waarop de oorlog tegen het terrorisme gevoerd wordt, zien de VS als agressor.
• Ex-president George W. Bush, die volgens sommigen een minder intelligente en ongenuanceerdere indruk achterlaat dan zijn voorganger Bill Clinton.
• De Verenigde Staten ondertekenden het Kyoto-protocol niet, wat hen op veel kritiek uit de milieubeschermingshoek kwam te staan.
• Hoewel de regering van president Bill Clinton het Statuut van Rome (1998) heeft ondertekend betreffende de oprichting van het Internationaal Strafhof in Den Haag, is de overeenkomst nooit geratificeerd door het Congres. De regering van president George W. Bush gaf zelfs aan desnoods met militaire machtsvertoon Amerikaanse onderdanen aan veroordelingen door het international strafhof te onttrekken.
• De Verenigde Staten mengen zich ongevraagd in interne politieke aangelegenheden of buiten de natuurlijke hulpbronnen van sommige landen uit of hebben dat in het verleden gedaan. In met name Latijns-Amerikaanse landen is dit een reden van anti-Amerikanisme.

Graffiti in Argentinië: "In de VS is vrijheid een standbeeld."

Geschiedenis

Ook eerder in de geschiedenis vindt men sporen van anti-Amerikanisme; al voor de onafhankelijkheid van de Verenigde Staten waren sommige Europeanen van mening dat de inwoners van de Amerikaanse koloniën "gedegenereerd" waren geraakt, onder andere wegens het klimaat en de "kwalijke" invloeden van de Indianen. Zo schreef de Franse encyclopedist Abbé Raynal dat "Amerika [...] nog nooit een goede dichter, een kundige wiskundige of een genie in welke kunst of wetenschap dan ook [heeft] voorgebracht."

Het proces en de terdoodveroordeling (1921-1927) van de Italiaanse anarchisten Nicola Sacco en Bartolomeo Vanzetti in de Verenigde Staten leidde in de jaren twintig van de 20e eeuw tot anti-Amerikaanse protesten in Italië. In de latere 20e eeuw is de handelwijze van de Verenigde Staten in de Koude Oorlog een bron van anti-Amerikanisme geworden. Een bekend voorbeeld is de tijd van de Vietnam-oorlog en de Amerikaanse steun aan extreemrechtse dictaturen in Latijns-Amerika in de jaren zeventig en '80.

Kritiek op de term

Volgens veel critici is de term anti-Amerikanisme een middel om gerechtvaardigde kritiek op de Verenigde Staten in diskrediet te brengen, zoals in fascistisch Italië "anti-italisme" werd gebruikt om kritiek op het regime mee weg te wuiven. Ze wijzen erop dat de term wordt toegepast op volkomen uiteenlopende groepen, van anarchisten tot fascisten en fundamentalistische moslims, en die groepen gezamenlijk aanduiden als anti-Amerikanisme in een hoek druk, terwijl ze in werkelijkheid niets met elkaar te maken hebben. Volgens Noam Chomsky, een uitgesproken criticus van het Amerikaanse buitenlands beleid, is er "geen enkel land dat ik ken behalve de Sovjet-Unie waar je een concept als "anti-Amerikanisme" zou kunnen hebben. Bijna elk land zou lachen als je daarover zou spreken."

Zie ook

• Antiwesters
• Amerikanisme
• Strijd tegen het terrorisme

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Zie de categorie Anti-Americanism van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.