Guillaume de Machault

Machaut op een veertiende-eeuwse miniatuur

Guillaume de Machault (moderne spelling Machaut, (* rond 1300 tot 1305 - Reims, 13 april 1377) was een Franse componist en dichter uit de 14e eeuw. Hij was tevens een kanunnik verbonden aan de kapittels van Verdun, Arras en Reims, waar hij verbleef.

De geboortedatum en -plaats van Mauchault zijn niet met zekerheid bekend. Hij stamt mogelijk uit de Champagne in de omgeving van Reims, maar hij zou ook uit het dorpje Machau(l)t in de Ardennen geboren kunnen zijn. Vanaf ongeveer 1323 is hij secretaris van hertog Jan van Luxemburg, die ook koning van Bohemen, Moravië en Silezië is. Uit dien hoofde reist hij veel in het gezelschap van zijn broodheer door Europa. In 1337 wordt hij kanunnik in Reims, waar hij vanaf 1340 woonachtig is. Hertog Jan sneuvelt in 1346 in de Slag bij Crécy en Machault treedt daarna eerst in dienst van diens dochter Bonne. Zij sterft echter ook in 1349. Daarna is Machault te vinden bij verschillende leden van de hoge adel, waaronder de latere koning Karel V van Frankrijk en diens jongere broer Jan, de hertog van Berry, die een groot kunstminnaar is.

Machault is ongetwijfeld de grootste componist van de Ars nova. Hij experimenteerde met gecompliceerde ritmiek en met ingewikkelde mutaties (ficta) in het hexachordenstelsel. Hij droeg daardoor bij aan de veranderingen in het toonsysteem die zich in de eeuw na hem zouden voltrekken.

Machault was echter niet alleen componist: in zijn tijd was het heel gewoon om meerdere vlakken van de kunst tegelijk bezig te zijn en zo was hij zeker ook bekend als dichter. Voor zijn begrafenis schreef Andrieu een muziekstuk (Déploration sur la mort de Machault op tekst van Eustache Deschamps) waarin hij le noble Rethorique genoemd wordt.

Zijn versroman Le jugement dou Roy de Navarre is een interessant document van het antisemitisme van zijn tijd. In de jaren 1349/1350 werd Europa getroffen door een verschrikkelijke pestepidemie, de Zwarte Dood. In de roman wordt door hemelse machten onthuld dat deze golf van dood en ellende veroorzaakt zou zijn door de joden, die alle bronnen vergiftigd hebben. Daarop werden alle joden en ook vele niet-joden die door hen betaald werden afgeslacht.

Werken

• Muziek
  • 'Messe de Nostre Dame (inclusief het Ite Missa Est)
  • Hoquetus David
  • 23 Motetten
• 19 Lays, o.a. Tels rit
• Literatuur
  • Le jugement dou Roy de Navarre, Versroman
  • Livre dou voir dit, Versroman
  • "Remede de Fortune", versroman met muzikale intermezzi
  • La Prise d'Alexandrie, Kroniek
  • 234 Balladen, 76 Rondeaus

Mediabestanden

Zie de categorie Guillaume de Machaut van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.