Emil Zátopek: verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Japiobot (overleg | bijdragen)
→‎10.000 m: link van dp naar juiste pagina, replaced: {{Bronnen|bronvermelding= → {{Appendix|2= met AWB
lf
Regel 17: Regel 17:
| extra = Wereldrecordhouder 5000 m 1954; 10.000 m 1949 + 1949-1956; uurloop 1951-1963
| extra = Wereldrecordhouder 5000 m 1954; 10.000 m 1949 + 1949-1956; uurloop 1951-1963
}}
}}
'''Emil Zátopek''' ([[Kopřivnice]], [[19 september]] [[1922]] – [[Praag]], [[22 november]] [[2000]]), bijgenaamd ''de Locomotief'', was een [[Tsjechoslowakije|Tsjechoslowaakse]] langeafstandsloper. Tussen 1948 en 1954 was hij de absolute vedette op de [[10000 meter (atletiek)|10.000 m]], en won 38 wedstrijden op rij. Op de [[Olympische Zomerspelen 1952]] in [[Helsinki]] behaalde hij drie gouden medailles op de [[5000 meter (atletiek)|5000 m]], 10.000 m en [[marathon (sport)|marathon]], een unieke prestatie. Gedurende zijn sportcarrière vestigde Emil Zátopek 18 wereldrecords op verschillende afstanden. In de periode 1949-1951 won Zátopek alle 69 wedstrijden waaraan hij deelnam en in zijn loopbaan won hij 261 van de 334 wedstrijden.<ref>Uit ''The Guinness International Who's Who of Sport'' door Peter Matthews e.a., bron: zie hierboven</ref>
'''Emil Zátopek''' ([[Kopřivnice]], [[19 september]] [[1922]] – [[Praag]], [[22 november]] [[2000]]), bijgenaamd ''de Locomotief'', was een [[Tsjechoslowakije|Tsjechoslowaakse]] langeafstandsloper. Tussen 1948 en 1954 was hij de absolute vedette op de [[10.000 meter (atletiek)|10.000 m]], en won 38 wedstrijden op rij. Op de [[Olympische Zomerspelen 1952]] in [[Helsinki]] behaalde hij drie gouden medailles op de [[5000 meter (atletiek)|5000 m]], 10.000 m en [[marathon (sport)|marathon]], een unieke prestatie. Gedurende zijn sportcarrière vestigde Emil Zátopek 18 wereldrecords op verschillende afstanden. In de periode 1949-1951 won Zátopek alle 69 wedstrijden waaraan hij deelnam en in zijn loopbaan won hij 261 van de 334 wedstrijden.<ref>Uit ''The Guinness International Who's Who of Sport'' door Peter Matthews e.a., bron: zie hierboven</ref>


== Biografie ==
== Biografie ==

Versie van 1 jul 2012 13:38

Emil Zátopek
Emil Zátopek (links) na het winnen van de olympische marathon 1952 in Helsinki.
Volledige naam Emil Zátopek
Bijnaam de Locomotief
Geboortedatum 19 september 1922
Geboorteplaats Kopřivnice
Overlijdensdatum 22 november 2000
Overlijdensplaats Praag
Lengte 1,82 m
Gewicht 72 kg
Sportieve informatie
Discipline lange afstand
Trainer/coach Josef Hron
Eerste titel Europees kampioen 10.000 m 1948
OS 1948, 1952, 1956
Extra Wereldrecordhouder 5000 m 1954; 10.000 m 1949 + 1949-1956; uurloop 1951-1963
Portaal  Portaalicoon   Atletiek

Emil Zátopek (Kopřivnice, 19 september 1922Praag, 22 november 2000), bijgenaamd de Locomotief, was een Tsjechoslowaakse langeafstandsloper. Tussen 1948 en 1954 was hij de absolute vedette op de 10.000 m, en won 38 wedstrijden op rij. Op de Olympische Zomerspelen 1952 in Helsinki behaalde hij drie gouden medailles op de 5000 m, 10.000 m en marathon, een unieke prestatie. Gedurende zijn sportcarrière vestigde Emil Zátopek 18 wereldrecords op verschillende afstanden. In de periode 1949-1951 won Zátopek alle 69 wedstrijden waaraan hij deelnam en in zijn loopbaan won hij 261 van de 334 wedstrijden.[1]

Biografie

Leerling-schoenmaker

Zátopek werd geboren als zesde kind van een normale familie. Toen hij 16 jaar was begon hij als leerling-schoenmaker te werken in een schoenenfabriek in Zlín. Zátopek begon zijn atletiekcarrière nadat hij in 1940, zonder enige training, tweede werd in een door zijn bedrijf, schoenenfabriek Bata, georganiseerde wedstrijd over 1500 m. Enkele jaren later was hij al de belangrijkste Tsjechische langeafstandsloper. Hij brak de Tsjechische records op de 2000 m, 3000 m en de 5000 m en werd geselecteerd voor het Tsjechische team op de Europese kampioenschappen. Daar deed hij internationaal voor het eerst van zich spreken met een vijfde plaats op de 5000 m.

OS 1952: driemaal goud

In 1948 deed hij mee aan de Olympische Spelen van Londen en ondanks een gebrek aan internationale ervaring haalde hij een eerste plaats op de 10.000 m en een tweede op de 5000, waarin hij het nipt moest afleggen tegen de Belg Gaston Reiff.

Vier jaar later, in 1952, maakte Zátopek zich onsterfelijk door op de Olympische Spelen van Helsinki drie keer goud te halen, op de 5000 m, de 10.000 m en de marathon. Een unieke prestatie, te meer omdat het zijn eerste officiële marathon was. Overigens had hij, om aan deze marathon te kunnen deelnemen, van tevoren de tegenstand moeten overwinnen van het Tsjechische Olympische Comité. De leden hiervan ontraadden Zátopek in alle toonaarden om deel te nemen. Veelvuldig namen ze het woord 'afgang' in de mond. Zátopek hield echter voet bij stuk. Hij repliceerde dat, na het winnen van twee gouden medailles, voor hem nimmer van een afgang sprake kon zijn. Hooguit zou hij de strijd moeten staken, méér kon hem niet overkomen. Dat laatste was hij bepaald niet van plan. Zátopek had al meerdere malen in trainingen een marathon gelopen. Hij was er van overtuigd, dat hij zich met de besten kon meten.[2] De uitslag van de wedstrijd toonde, hoezeer hij het bij het rechte eind had gehad. Het overwegend Finse publiek dat wereldprestaties op de lange afstanden als geen ander volk weet te waarderen, bracht hem een staande ovatie.[2]

Stunt

Zátopek was getrouwd met speerwerpster Dana Ingrova, die precies zes uur ouder was dan haar echtgenoot.[3] Zij won in 1952 eveneens een gouden medaille op de Olympische Spelen. Het huwelijk vond plaats op 19 september 1948, de dag dat beiden ook hun 26ste verjaardag vierden.
Overigens denkt Dana Zátopeková, dat haar dierbare echtgenoot de beste herinneringen bewaarde aan een andere stunt, twee jaar later in Parijs. Terwijl hij zich er al mee had verzoend niet meer met de allerbesten mee te kunnen op de 'kortere' afstanden, verraste hij zichzelf met het wereldrecord van 13.57,2 op de 5000 m. 'Ik had hem ertoe uitgedaagd', zegt ze in haar woning in Troja, een lommerrijke buitenwijk van Praag, 'en hem beloofd dat ik een diepe buiging voor hem zou maken als het hem zou lukken dat record te verbeteren. Toen we elkaar zagen op de luchthaven vroeg hij mij meteen wanneer ik mij op de grond zou werpen.'[3]

Geen schoonheidsprijs voor stijl

Op Zátopeks stijl van lopen was wel kritiek: hij schudde met zijn hoofd en schokte met zijn lichaam. Zelf tilde hij daar niet zwaar aan, het ging om de snelheid. In de eerste biografie die in 1954 van hem verscheen (Zátopek The Marathon Victor) zei hij tegen landgenoot Frantisek Kozik, een voorbeeldige communist in woord en gebaar, dat atletiektoernooien geen schoonheidsverkiezingen waren. 'Als er ooit cijfers worden gegeven voor stijl ga ik echt meteen wat aan mijn techniek doen', beloofde hij.[3]

Na de Olympische Spelen van 1956, waarin hij zesde op de marathon werd (ondanks een hernia), beëindigde Zátopek zijn loopbaan.

Bouwvakker

Tijdens de Praagse Lente van 1968 was Zátopek politiek actief, en protesteerde hij tegen de Sovjet-invasie. Hij werd hiervoor uit de Communistische Partij gezet, verloor zijn rang in het leger en werd gedwongen om als bouwvakker aan de slag te gaan, nadat hij eerst een half jaar als mijnwerker in een uraniummijn te werk was gesteld. Ver buiten zijn geliefde stad, omdat de gezaghebbers het risico niet aandurfden de burgers van Praag met de degradatie van de volksheld te confronteren. Zes jaar verbleven hij en zijn vrouw in de anonimiteit. Het waren zware tijden, maar Emil Zátopek sloeg zich er op zijn karakteristieke flegmatieke wijze doorheen. Hij zei: als ik zo hard met mijn benen heb kunnen werken, hoef ik toch niet bang te zijn voor een beetje handenarbeid?[3]
Jarenlang was welk eerherstel dan ook ondenkbaar. Wel werd, onder zware druk vanuit het Westen, de handenarbeid die Zátopek moest verrichten, in 1971 omgezet in een onbeduidende kantoorbaan. Voor hem en zijn vrouw was toen een deel van het leed verleden tijd. Hoe onlogisch het communisme functioneerde, bleek overigens uit het feit dat Zátopek, nadat hij 'afzakte' tot fabrieksarbeider buiten Praag, méér loon verdiende dan toen hij kolonel was.[2]

Eerherstel

Eén van de eerste stappen die de regering na de Fluwelen Revolutie in 1989 onder president Václav Havel nam, was Zátopek volledig eerherstel verlenen. Tijdens een staatsbanket in maart 1990 verontschuldigde minister Vacek van Defensie zich tegenover Zátopek voor het onrecht, dat hem tijdens 'de Praagse lente' was aangedaan. Zátopek kreeg op 67-jarige leeftijd weer de rang van kolonel terug, met alle rechten en plichten hieraan verbonden. Dit eerherstel heeft Zátopek veel voldoening gegeven. 'Ik wilde in 1968 vrijheid voor mijn land, zoals al mijn 15 miljoen landgenoten. Meer niet. Dat het regime een aantal van ons tot slachtoffer maakte, heeft mij en al mijn landgenoten pijn gedaan.'[2]

Eén van de bekendste uitspraken van Zátopek was: "Vis zwemt, vogel vliegt, mens loopt."

Zátopek in 1951 (vermoedelijk in Leipzig)

Titels

  • Olympisch kampioen 5000 m - 1952
  • Olympisch kampioen 10.000 m - 1948, 1952
  • Olympisch kampioen marathon - 1952
  • Europees kampioen 5000 m - 1952, 1954
  • Europees kampioen 10.000 m - 1948
  • Abebe Bikila-award - 1979

Persoonlijke records

  • 5000 m - 13.57,0 (1954)
  • 10.000 m - 28.54,2 (1954)
  • marathon - 2:23.04 (1952)

Palmares

Standbeeld (Olympisch Park van Lausanne)
Graf van Emil Zátopek

1500 m

  • 1947: Goud International University Games - 3.52,8

5000 m

  • 1946: 5e EK - 14.24,8
  • 1947: Goud International University Games - 14.20,8
  • 1948: Zilver OS - 14.17,8
  • 1950: Goud EK - 14.03,0
  • 1952: Goud OS - 14.06,72
  • 1953: Goud World Student Games - 14.03,0
  • 1954: Brons EK - 14.10,2

10.000 m

  • 1948: Goud OS - 29.59,6
  • 1950: Goud EK - 29.12,0
  • 1952: Goud OS - 29.17,0
  • 1953: Goud World Student Games - 29.25,8
  • 1954: Goud EK - 28.58,0
  • 1955: Goud World Student Games - 29.34,4

marathon

  • 1952: Goud OS in Helsinki - 2:23.03,2
  • 1956: 6e OS in Melbourne - 2:29.34

Wereldrecords

5000 m

10.000 m

  • 11-06-1949 Ostrava 29.28,2
  • 22-10-1949 Ostrava 29.21,2
  • 04-08-1950 Turku 29.02,6
  • 01-11-1953 Stara Boleslav 29.01,6
  • 01-06-1954 Brussel 28.54,2 (eerste onder 29 minuten)

Zátopek vestigde ook wereldrecords op de (incourante) afstanden van 10 Engelse mijl, 20, 25 en 30 kilometer. Ook was hij de eerste atleet die de 20 km binnen één uur liep.


Voorganger:
Vlag van Finland Viljo Heino
Wereldrecordhouder 10.000m (mannen)
11 juni 1949 - 1 september 1949
Opvolger:
Vlag van Finland Viljo Heino
Voorganger:
Vlag van Finland Viljo Heino
Wereldrecordhouder 10.000m (mannen)
22 oktober 1949 - 15 juli 1956
Opvolger:
Vlag van Hongarije Sándor Iharos
Zie de categorie Emil Zátopek van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.