Experiment

Zie Experiment (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Experiment.

Een experiment op een vogel in een luchtpomp

Een experiment of proef is een zorgvuldig opgezette en nauwkeurige observatie van een stukje werkelijkheid dat kan worden uitgevoerd om een wetenschappelijke hypothese te testen. Volgens Popper zou dit met een cruciale test moeten. Volgens de Duhem-Quinestelling is dit niet mogelijk.

Algemeen

Experimenten kunnen zeer ingewikkeld zijn en bijzonder nauwkeurige apparatuur benodigen. Ze worden dan in een speciale experimenteeromgeving uitgevoerd, en zogenaamd laboratorium. Een relatief eenvoudige hypothese (bijvoorbeeld de zwaartekracht trekt alles naar beneden) kan ook vaak door eenvoudige thuisexperimenten worden getest; het uitvoeren van zulke experimenten kan het inzicht in en begrip van natuurwetenschappelijke wetten vergroten.

Niet alleen in de natuurwetenschappen maar in vrijwel alle wetenschappen worden experimenten gebruikt: met hulp van experimenten onderzoeken bijvoorbeeld sociologen theorieën over het gedrag van groepen mensen, en artsen theorieën over gezondheid en geneeskunde. Psychologen zetten experimenten op om het (verschil in) gedrag van mensen (proefpersonen) te observeren in gecontroleerde situaties.

Een experiment kan deel uitmaken van een onderzoek: een serie experimenten met een gemeenschappelijk doel.

In een experiment wordt nagegaan of wat er in theorie wordt verwacht, ook echt in de praktijk gebeurt. Als de theorie de praktijk niet kan verklaren, moet de theorie ofwel aangepast of helemaal vervangen worden.

In echte experimentele designs manipuleert de onderzoeker de onafhankelijke variabele onder meer door met experimentele en controlegroepen te werken waarbij de proefsubjecten via een toevalsverdeling (randomisering) in die groepen terechtkomen.

Soorten experimenten

Op de Nationale Wetenschap Olympiade in Houston (VS) in 2004 tonen scholieren hun kennis met enige experimenten

Vooral in de sociale wetenschappen en gedragswetenschappen wordt slechts zelden gebruik gemaakt van zuivere experimenten daar deze te veel tijd of geld kosten. Daarom zal men met zwakkere onderzoeksdesigns werken:

• zuiver experiment
• quasi-experiment
• pre-experiment
• correlationele studie

Zie ook

• Onderzoek
• Wetenschap
• Experimentele natuurkunde
• Experimentele psychologie
• Experimentele archeologie
• Gedachte-experiment

Externe links

• Proefjes.nl, website met eenvoudige experimenten

Mediabestanden

Zie de categorie Experiments van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Wikibooks

Wikibooks heeft meer over dit onderwerp: Proefjesboek: Magische wetenschap.

WikiWoordenboek