Transsubstantiatie

deel van de serie over de Eucharistie

ook bekend als "Heilige Mis". Vergelijk: "Avondmaal" (prot.)

Ingesteld door Jezus

Theologie Mis Hostie Lichaam van Christus Consecratie Werkelijke Tegenwoordigheid Transsubstantiatie Eucharistische aanbidding (prot.:) Consubstantiatie Avondmaal

Belangrijke theologen Paulus · Justinus · Thomas Augustinus · Chrysostomos Protestantse theologen: Calvijn · Luther · Zwingli

Verwante artikelen Tabernakel Christendom Monstrans Byzantijnse liturgie Tridentijnse mis Concilie van Trente Sacrament · Sacramentsdag Eerste communie Ziekencommunie · Viaticum

Transsubstantiatie is de in de Katholieke Kerk gebruikte term om de verandering van brood en wijn in het lichaam en bloed van Christus, die volgens de katholieke leer tijdens de eucharistieviering of Mis plaatsvindt, filosofisch-metafysisch te omschrijven. De term als dusdanig werd voor het eerst in de 13e eeuw gebruikt; op het Vierde Lateraans Concilie.

Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen dat wat wel verandert (de zelfstandigheid = substantie) en datgene wat niet verandert (de verschijningsvorm). Er is geen sprake van transmaterialisatie, hoewel de verschijningsvorm bij eucharistische wonderen in Lanciano en Amsterdam wel veranderd is.

Het gaat hier dus niet, zoals vaak wordt gedacht, om de leer dat Christus werkelijk tegenwoordig is in het Sacrament, maar om de verklaring op welke manier Christus tegenwoordig komt in het Sacrament.

Rond 1960 hebben sommige theologen zoals Piet Schoonenberg S.J. en Luchesius Smits O.F.M.Cap. aan het eucharistisch mysterie een meer symbolische betekenis willen geven en noemden dat 'transsignificatie' (= verandering van betekenis) of 'transfinalisatie' (= verandering van doel).

Kort daarop stelde Paus Paulus VI in de encycliek Mysterium Fidei van 3 september 1965 echter dat theologen weliswaar over de betekenis van de Eucharistie mogen nadenken en discussiëren om tot een dieper verstaan ervan te komen, maar zonder de leer (theologische doctrine) van de transsubstantiatie te verwerpen of onvermeld te laten. Transsignificatie en transfinalisatie werden doorheen de rooms-Katholieke geschiedenis altijd door de Pausen verworpen als ketterijen.

Volgens het katholieke dogma (geloofswaarheid) is elke christen aan de geconsacreerde heilige Hostie en aan de geconsacreerde wijn goddelijke aanbidding verschuldigd, zelfs aan het kleinste deeltje (partikel) ervan.

Protestantisme

De meeste gelovigen van de protestantse kerken geloven niet in de transsubstantiatie. Wèl geloven zij dat de gelovige op het moment dat hij het brood en de wijn tot zich neemt, werkelijk gemeenschap heeft aan het lichaam van Christus. Luther wees de leer van de transsubstantiatie af ten gunste van de consubstantiatie. Het verschil is subtiel. Luther leerde dat het brood en de wijn naast het vlees en het bloed van Jezus tegenwoordig zijn in plaats van erin te veranderen. De bekende protestantse broeder Frère Roger geloofde wèl in de transsubstantiatie. In de loop van de tijd hebben zich onder de denominaties van de christenheid andere verschillen met betrekking tot de betekenis van de eucharistie en de manier en frequentie van de viering ervan ontwikkeld. Desondanks is deze ceremonie in de een of andere vorm in de hele christenheid van fundamenteel belang gebleven

Externe links

• Mysterium Fidei, Over de leer en de verering van de Heilige Eucharistie