Koor (zang)

Gregoriaans koor (Ronse)

Surinaams zangkoor, ca. 1880-1900

Het Kathedraalkoor Hasselt (België)

Een koor is een groep zangers en/of zangeressen, doorgaans bestaande uit meerdere zangstemmen.

Vormen

Om van een koor te kunnen spreken wordt er algemeen aangenomen dat de groep bestaat uit minstens twaalf zingende leden die minstens in twee stemmen zingen. Een kleiner koor wordt vaak een ensemble genoemd. De 'stemmen' zijn de verschillende zangstemmen in de groep, van hoog tot laag; meestal zingen koren vierstemmig: sopraan, alt, tenor en bas.

De sopraan- en altpartijen worden ofwel door vrouwen ofwel door kinderen uitgevoerd. Hoewel kinderen bij beide partijen ingezet kunnen worden, zijn zij, in tegenstelling tot wat algemeen wordt aangenomen, in principe sopraan. Bij veel Engelse koren, met name de kerk- en kathedraalkoren, wordt de altpartij door countertenoren uitgevoerd. De kinderen in deze koren zingen enkel de sopraanpartij.

De tenor- en baspartijen worden vrijwel altijd door mannen gezongen. In sommige gevallen worden lage vrouwenstemmen toegevoegd om de tenorpartij te versterken. In de middeleeuwen en de vroege renaissance kwam het regelmatig voor dat de mannenpartijen aangevuld werden met blaasinstrumenten.

Twee zangers vormen een duo, drie zangers een trio, enzovoort.

Opera- en operette-koren zingen echter gemakkelijk 6-tot 8-stemmige werken, waarbij de mezzosopranen en de baritons een eigen afzonderlijke melodie te zingen krijgen. Men spreekt dan ook soms van eerste en tweede sopraan, eerste en tweede alt, enzovoort.

Een kerkkoor in de protestantse kerk heet veelal een cantorij. Ook kerkkoren die kerkmuziek uit de renaissance uitvoeren, zingen meer dan 4-stemmig. In deze periode werd namelijk veel muziek geschreven voor meer dan 4 stemmen, in een enkel geval zelfs 64.

Bij een oratorium of passie wordt het koor aangevuld met zangsolisten. Een oratorium wordt altijd begeleid door een orkest. De solisten vertolken bepaalde personen uit het verhaal; het koor vervult vaak de rol van het volk.

Koren zingen geregeld zonder instrumentale begeleiding: dit noemt men a capella zingen. De meest voorkomende bezetting voor een koor is 3 à 30 zangers per verschillende zangstem, met andere woorden: 12 tot 120 zangers. Dit laatste aantal is gebruikelijk voor grotere koorwerken als de Negende Symfonie van Beethoven met de Ode an die Freude en de Matthäus Passion van J.S. Bach.

Bekende Vlaamse koren

• Antwerps Kathedraalkoor
• Arti Vocali - Antwerpen
• C-koren - Ekeren
• Cantate Dominum - Sint-Maarteninstituut, Aalst
• Clari Cantus
• De Piccolo's - Neerpelt
• Flanders Gospel Choir - Ieper
• GOBS (Gents Opera- en Belcantokoor Liane Soudan) - Gent
• Gregoriaans Abdijkoor Grimbergen
• In Dulci Jubilo - Sint-Niklaas
• In vehementi spiritu - Zele-Berlare
• Kathedraalkoor Hasselt
• Koninklijke Chorale Cæcilia - Antwerpen
• Koninklijk Familiakoor Elsdonk - Edegem
• Koninklijke Gentse Oratoriumvereniging
• Malodie - Brugge
• Octopus Kamerkoor - Antwerpen
• OrSeCante - Leuven
• Scala & Kolacny Brothers - Aarschot
• Vagantes Morborum - Brugge

Bekende Nederlandse koren

• Concertkoor Haarlem
• De Stem des Volks (Amsterdam)
• Dekoor close harmony
• Deo Cantemus
• Erasmus Studentenkoor Rotterdam
• Het Kampen Boys Choir
• Het Sacramentskoor
• Inside Out
• Mastreechter Staar
• Nederlandse Bachvereniging
• Nederlands Kamerkoor
• Nederlands Studenten Kamerkoor
• Projectkoor Amsterdam (PA'dam)
• Pop & Rockkoor Harderwijk
• KZNM. Koninklijke Zangvereniging Nijmeegs Mannenkoor

Verwante begrippen

• Cantorij
• Dubbelkoor
• EuroChor
• Gemengd koor
• Kamerkoor
• Kinderkoor
• Knapenkoor
• Lijst van Belgische zangkoren
• Lijst van Nederlandse zangkoren
• Mannenkoor
• Oratorium
• Smartlappenkoor
• Zangkunst

Mediabestanden

Zie de categorie Choirs van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.