La Belle et la Bête (1946)

La belle et la bête Het meisje en het monster
Regie	Jean Cocteau
Producent	André Paulvé
Scenario	Jean Cocteau Jeanne-Marie Leprince de Beaumont
Hoofdrollen	Jean Marais, Josette Day
Muziek	Georges Auric
Distributie	Lopert Pictures Corporation
Première	FRA 29 okt, 1946  USA 23 sept, 1947
Genre	Fantasy, drama
Speelduur	96 min
Taal	Frans
Land	Frankrijk
(en) IMDb-profiel
MovieMeter-profiel
(mul) TMDb-profiel
(en) AllMovie-profiel
Portaal    Film

La belle et la bête is een Franse, zwart-witte speelfilm uit 1946. Deze film wordt vaak genoemd als een van de mooiste fantasyfilms aller tijden en zal tot op zekere hoogte ook een inspiratiebron voor de tekenfilm van Disney van 1991 zijn geweest.

De film is bekend om zijn surrealistische eigenschappen en het toepassen van bestaande filmtechniek om zodoende een gevoel van magie en betovering op te roepen. De cinematografie en decorontwerpen refereren aan de illustraties en gravures van Gustave Doré en in de boerderijscènes, de schilderijen van Johannes Vermeer. Het beeldgebruik van Cocteau deed de geleerden strijden over de surrealistische, of jungiaanse, achterliggende betekenissen.

De speelduur van de film is ongeveer 96 minuten, en het was de eerste die Jean Cocteau zowel schreef als regisseerde sinds Le sang d'un poète. Cocteau toont hier aan hoe moeilijk fantasie soms van realiteit te scheiden is.

In de hoofdrollen zijn Josette Day als Belle, Michel Auclair als haar broer Ludovic en Jean Marais in drie rollen te zien, waaronder die van het beest en de prins. Verantwoordelijk voor de muziek was Georges Auric, en Henri Alekan voor de cinematografie. Christian Bérard en Lucien Carré deden de art direction.

Philip Glass componeerde in 1995 een opera naar deze film. De oorspronkelijke versie werd uitgevoerd met musici en zangers op het toneel, terwijl een gerestaureerde, ondertitelde versie van de film op een doek achter hun werd getoond. Belle werd toen door de mezzosopraan Janice Felty gezongen.

Het verhaal

Op het platteland woont een koopman en zijn vier kinderen: een zoon, Ludovic (Michel Auclair), en drie dochters, Félicie (Mila Parély), Adélaïde (Nane Germon) en Belle (Josette Day). De koopman staat op het randje van een faillissement. Twee van zijn drie dochters zijn gemeen, ze zijn egoïstisch en kwaad en behandelen hun zuster Belle als een bediende. Cocteau trekt de handeling soms naar de farce toe, bijvoorbeeld wanneer hij kakelende eenden een commentaar laat zijn aan het adres van de zusters van Belle. Tot zo ver toont het sprookje overeenkomsten met dat van Assepoester.

Op een dag vertrekt de vader op zakenreis, voor zijn vertrek heeft hij zijn dochters beloofd cadeaus voor hen mee terug te brengen. Voor Félicie en Adélaïde mooie jurken en voor Belle een mooie roos. Onderweg verdwaalt hij in een bos. Daar vindt hij een vreemd kasteel, waar hij een roos plukt om aan Belle te geven. Als hij de roos plukt, verschijnt de eigenaar van het kasteel (Jean Marais), een monster met magische vermogens, geschapen als half mens, half dier. De kasteelheer veroordeelt de koopman tot de dood, tenzij hij een van zijn dochters aan hem geeft. Belle offert zichzelf op en gaat naar het kasteel. Haar reis naar het kasteel is in slow motion gefilmd, iets wat het een dromerig karakter geeft. Als zij het beest ontmoet, valt zij flauw. Langzaamaan komt zij hem lief te hebben, wanneer ze ontdekt dat het beest anders is dan men op het eerste oog verwacht. Het blijkt dat alleen zij de schone ziel die het lelijke uiterlijk van het Beest verbergt ziet. Het echte beest blijkt de avenant te zijn, diegene die met haar wil trouwen.

Er zijn twee verschillende werelden in deze film, het gewone burgerlijke huis van de koopman enerzijds, en het betoverde kasteel van het Beest waar alles mogelijk is. Deze twee werelden worden door het mysterieuze bos verbonden. In en om het kasteel leven de kandelaars, de tuinen en de kariatiden. Gedurende de film ontsluiert het Beest vijf magische leidraden, de roos, een gouden sleutel, een handschoen, een ring en de spiegel, sommige van deze zijn ontleend aan het sprookje van Madame Leprince de Beaumont. Later nog het witte paard, "le Magnifique", en aan het eind komen deze twee werelden bij elkaar. De kamer van Belle ligt in de kamer van haar vader - maar ook in haar kamer in het kasteel. Belle wordt gered door Avenant als het Beest sterft, en de twee personae versmelten tot een.

Cocteau wijzigde het einde van het sprookje waarin een goede fee voorkomt in de droom van Belle, en beloont de goeden en straft de slechteriken. Hij liet de fee weg en eindigde de film met de replieken:

"Vous ressemblez à quelqu'un que j'ai connu autrefois…

"Cela vous gêne-t-il ? »

"Oui….(met een stralend gezicht) Non ! »

Medewerkers aan de film

Acteurs

Rol	Acteur
De beest/de prins/ avenant	- Jean Marais
Belle	- Josette Day
Félicie	- Mila Parély
Adélaïde	- Nane Germon
Ludovic	- Michel Auclair
The usurer	- Raoul Marco
Belle's vader	- Marcel André
Toverstem	- Jean Cocteau
	- Noël Blin
	- Christian Marquand
	- Gilles Watteaux

Productiemedewerkers

Functie	Naam	Regisseur/scenario	- Jean Cocteau
Cinematografie	- Henri Alekan
Art Director	- Christian Bérard - Lucien Carré
Costumes	- Antonio Castillo - Marcel Escoffier - Christian Bérard
Producer	- André Paulvé (Les Films du Palais-Royal)
Editor	- Claude Ibéria
Geluid	- Jacques Carrère
Muziek	- Georges Auric

Achtergrond

Ontstaansgeschiedenis

Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog stelde Jean Marais aan Cocteau voor om een film gebaseerd op het 18e-eeuwse sprookje van Madame Jeanne-Marie Le Prince de Beaumont te maken. Cocteau vond het een uitstekend idee, niet alleen viel het samen met de dromen die hij had in zijn kindertijd - het bood ook een mogelijkheid voor een nieuw genre binnen de film: gefilmatiseerde sprookjes. Op de oppervlakte lijkt deze film anders te zijn dan de vorige waarvoor Cocteau het script schreef en de regie deed, maar beide werken met mythes en scheppen een sfeer van onaardse schoonheid. De film blijft qua geest trouw aan het sprookje, maar de uitbeelding is zonder meer die van Cocteau. Hiermee zette hij een voorbeeld neer dat ook door latere regisseurs, zoals Ingmar Bergman, François Truffaut en Vincente Minnelli, opgepikt zou worden.

Vele regels werden gebroken tijdens het maken van deze film, de muziek van Auric doorbrak eerder de visuele effecten dan dat hij die onderstreepte. De cinematografie van Alekan is niet conventioneel, maar scherp en helder - haast als in een documentaire. De film werd op het Franse platteland opgenomen, in een omgeving die zowel het nuchtere, realistische huis van Belle en haar familie als het kasteel van het Beest geloofwaardig maakt.

In zijn bewerking liet Cocteau het moreel een rol onderhevig aan de magie, symbolisme, surrealisme en psychoanalyse spelen. De rol van het beest gaf hij aan iemand die toen werd gezien als 's werelds mooiste man, Jean Marais. Hij vertolkt hierin een drievoudige rol als het beest, de aanbidder van Belle (de avenant) en de prins. Verder zijn er ook in de muur verankerde mensenarmen die kandelaars dragen en kariatiden met bewegende ogen en die rook uitademen te zien. Cocteau plaatste ook meerdere betoverde geluksbrengers en betoverde tuinen in de film.

De aftiteling werd gemaakt met een knipoog naar de kindertijd, hier wordt het overzicht van de acteurs en andere medewerkers met krijt op een schoolbord geschreven.

Weetjes

• Stevie Nicks schreef in 1983 het liedje "Beauty and the Beast" nadat ze de film voor de tweede keer had gezien.
• Het kostte vier uur om Marais om te toveren tot het beest.

Externe links

• (en)  La Belle et la Bête in de Internet Movie Database
• (en) Criterion Collection essay van Francis Steegmuller
• (en) Criterion Collection essay van Jean Cocteau
• Beauty and the Beast (Rotten Tomatoes)

Bronnen, noten en/of referenties