Tapuit: verschil tussen versies
-Taxomie verhaal etc., dit staat al en hoort bij Saxicolinae |
video toegevoegd |
||
| Regel 18: | Regel 18: | ||
== Kenmerken == |
== Kenmerken == |
||
[[Bestand:Diverse kleden van tapuit-4961907.webm|thumb|links|Diverse kleden van de tapuit]] |
|||
Deze vogels hebben een opvallende staarttekening, dat bestaat uit een zwart T-patroon en witte basis, kenmerken die vooral in de vlucht opvallen. Volwassen mannetjes hebben een grijs of grijsbruine rug en een witte of lichte wenkbrauwstreep. Mannetjes in broedkleed hebben een asgrijs gekleurde kruin, rug en mantel en hebben op de kop een zwart masker met een witte wenkbrauwstreep. Ze hebben korte en dunne, zwarte snavels, zwarte vleugels, zwarte poten en een geelbeige borst. Vrouwtjes hebben grijsbruine bovendelen en beige onderdelen. De vleugels en oorstreek zijn donkerder en de wenkrauwstreep is beige. Onvolwassen vogels en mannetjes lijken in het najaar sterk op vrouwtjes. De lichaamslengte bedraagt 14,5 tot 15,5 cm, het gewicht 17 tot 30 gram en de spanwijdte 26 tot 32 cm. |
Deze vogels hebben een opvallende staarttekening, dat bestaat uit een zwart T-patroon en witte basis, kenmerken die vooral in de vlucht opvallen. Volwassen mannetjes hebben een grijs of grijsbruine rug en een witte of lichte wenkbrauwstreep. Mannetjes in broedkleed hebben een asgrijs gekleurde kruin, rug en mantel en hebben op de kop een zwart masker met een witte wenkbrauwstreep. Ze hebben korte en dunne, zwarte snavels, zwarte vleugels, zwarte poten en een geelbeige borst. Vrouwtjes hebben grijsbruine bovendelen en beige onderdelen. De vleugels en oorstreek zijn donkerder en de wenkrauwstreep is beige. Onvolwassen vogels en mannetjes lijken in het najaar sterk op vrouwtjes. De lichaamslengte bedraagt 14,5 tot 15,5 cm, het gewicht 17 tot 30 gram en de spanwijdte 26 tot 32 cm. |
||
Versie van 2 jul 2014 15:05
| Tapuit IUCN-status: Niet bedreigd[1] (2012) | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||
| Oenanthe oenanthe (Linnaeus, 1758) | |||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||
Tapuit op  Wikispecies
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
De tapuit (Oenanthe oenanthe) is een zangvogel uit de orde Saxicolinae en behoort tot de familie Muscicapidae (Vliegenvangers).
Kenmerken
Deze vogels hebben een opvallende staarttekening, dat bestaat uit een zwart T-patroon en witte basis, kenmerken die vooral in de vlucht opvallen. Volwassen mannetjes hebben een grijs of grijsbruine rug en een witte of lichte wenkbrauwstreep. Mannetjes in broedkleed hebben een asgrijs gekleurde kruin, rug en mantel en hebben op de kop een zwart masker met een witte wenkbrauwstreep. Ze hebben korte en dunne, zwarte snavels, zwarte vleugels, zwarte poten en een geelbeige borst. Vrouwtjes hebben grijsbruine bovendelen en beige onderdelen. De vleugels en oorstreek zijn donkerder en de wenkrauwstreep is beige. Onvolwassen vogels en mannetjes lijken in het najaar sterk op vrouwtjes. De lichaamslengte bedraagt 14,5 tot 15,5 cm, het gewicht 17 tot 30 gram en de spanwijdte 26 tot 32 cm.
Leefwijze
De tapuit is een insecteneter die foerageert op de grond, bijvoorbeeld op grasland.
Voortplanting
Een legsel bestaat meestal uit 5 tot 6 lichtblauwe eieren, die worden uitgebroed in 14 dagen.
Verspreiding en leefgebied
Tapuiten zijn trekvogels die overwinteren in Afrika op de savannen en komen vroeg in de lente terug. 's Zomers (ongeveer van maart tot oktober) zijn ze in heel Europa aanwezig. In Zuid-Europa verblijven de vogels meestal hoog in de bergen. De in Noord-Amerika broedende ondersoort, de Groenlandse tapuit (Oenanthe oenanthe leucorhoa), overwintert ook in Afrika en zijn doortrekkers in Nederland.
De tapuit houdt van open terrein zonder struiken en bomen. Je vindt de tapuit op weiden en akkers met stenen muren, hoogveen- en duingebieden, stuifzanden, rotsachtig terrein, eilanden, kusten, berghellingen en morenen. Tapuiten nestelen in rotsspleten, stenen muren, steenhopen, konijnenholen, etc.[2][3]
Voorkomen in Nederland en Vlaanderen
In Nederland is de tapuit een schaarse broedvogel in de duinen en zandverstuivingen. De soort broedde vooral op de Waddeneilanden en in mindere mate in de duinen van Noord-Holland en Zuid-Holland. Reeds in de jaren 1960 waren er aanwijzingen dat de vogel achteruit ging. In de jaren 1990 werd de tapuit schaars in de duinen op het vaste land. In het binnenland komt de tapuit nog regelmatig voor op droge heidevelden en zandverstuivingen op de Veluwe, in Drenthe en Zuidoost-Friesland. Vooral in Zuidoost-Friesland (Aekingerzand bij Appelscha) houdt de tapuit min of meer stand.[4] In Limburg en Noord-Brabant is de tapuit een zeldzame broedvogel.
Gemiddeld gaat de tapuit echter hard achteruit. Door het intensieve gebruik van de grond in Nederland voor onder andere bebouwing, landbouw, bosaanplant, etc. is de hoeveelheid oppervlakte die geschikt is als broedgebied voor de tapuit enorm afgenomen. Door de bemesting van het land zijn er steeds minder schrale open, zandige plekken die onmisbaar zijn voor de tapuit. Er wordt geprobeerd om woeste gronden te behouden en de duingebieden in stand te houden. Ook de afname van het aantal konijnen en dus oude konijnenholen waar de tapuit graag in broedt, vormen een probleem. Vogelbescherming Nederland probeert door het kunstmatig creëren van konijnenholen geschikte broedplaatsen te maken voor de tapuit.
SOVON schat dat de achteruitgang tussen 1990 en 2007 meer dan 5% per jaar bedraagt, er broeden in 2007 nog ongeveer 700 paar in Nederland.[5] Ook in Vlaanderen gaat het slecht met de tapuit. Natuurpunt gaat er vanuit dat 2013 mogelijk het eerste jaar zal zijn dat er in Vlaanderen geen broedende tapuiten zullen zijn. De soort staat op de Vlaamse rode lijst als ernstig bedreigd en de vogel is in 2004 als bedreigd op de Nederlandse rode lijst [6] gezet.
Als doortrekker is de vogel veel minder zeldzaam. In april/mei en in september zijn overal in Nederland tapuiten op doortrek waar te nemen.
| Rond 1900 | Begin jaren zeventig | Rond 1990 | In de periode 1998 - 2000 |
|---|---|---|---|
| enkele duizenden paren | 2000-3000 paren | 1500-1900 paren | 600 - 800 paren |
Voetnoten
- ↑ (en) Tapuit op de IUCN Red List of Threatened Species.
- ↑ Rob Hume, Vogels van Europa. Unieboek Uitgeverij Het Spectrum (2003).
- ↑ Lars Svensson, P.J. Grant, ANWB Vogelgids van Europa. Tirion Uitgevers BV Baarn (2002).
- ↑ Bijlsma, R.G., F. Hustings & C.J. Camphuysen, 2001. Avifauna van Nederland 2. ISBN 9074345212
- ↑ SOVON Verspreiding en aantalsontwikkeling van de tapuit in Nederland
- ↑ Rode Lijst Nederland (21-05-2011).
Externe links
- SoortenBank.nl beschrijving, afbeeldingen en geluid
- Vogelbescherming.nl
- Kaarten met waarnemingen: