Quiz

Voor de gelijknamige film, zie Quiz (film).

Pim-pam-pet, een eenvoudig quizspel

Een quiz is een voornamelijk op kennis gebaseerd spel waarbij spelers binnen een bepaald tijdsbestek vragen moeten beantwoorden, eventueel gecombineerd met andere opdrachten. Naast het oproepen van feitenkennis is soms ook logisch of lateraal denken vereist. Quizzen komen voor in verscheidene vormen, waarvan gezelschapsspelen, zaalquizzen en televisiequizzen de belangrijkste zijn.

Gezelschapsspelen

Trivial Pursuit is de meest verspreide en bekendste quiz in de vorm van een gezelschapsspel. Nieuw op de markt is Bezzerwizzer, dat eerder al prijzen won in verschillende Scandinavische landen. Verder hebben vele televisiequizzen, zoals De Zwakste Schakel, Waagstuk, Wie wordt Multimiljonair? en Blokken, ook een versie als bordspel. Degene die in het openbaar de quiz leidt wordt quizmaster genoemd.

Televisiequizzen

Veel amusementsprogramma's op televisie hebben de vorm van een quiz. Een aantal bekende of minder bekende televisiequizzen zijn:

• Achmea Kennisquiz J/M
• Ben je slimmer dan een kind?
• Slimmer dan een kind van 10?
• Black Out
• Blokken
• BovenGemiddeld
• Cijfers en Letters
• De Canvascrack
• De Nationale IQ Test in België en Nederland
• De kortste quiz
• De Kwis
• De Pappenheimers
• De Premiejagers
• De Slimste Mens ter Wereld
• De tabel van Mendelejev

• De Thuisploeg
• Eén tegen 100
• Eén van de acht
• Get the Picture
• Heartbeat VIPS
• Herexamen
• Het Verstand Van Vlaanderen
• Lingo
• Lotto Weekend Miljonairs
• Lucky Letters
• Met het mes op tafel
• Miljoenenjacht in België en Nederland
• Per Seconde Wijzer
• Puzzeltijd (Nederland)

• Puzzeltijd (Vlaanderen)
• Quix
• Rad van Fortuin
• R.U.B.E.N.
• Superlink
• That's the Question
• Tien voor Taal
• Trivial Pursuit
• Twee tot de zesde macht
• Twee voor twaalf Junior
• Twee voor twaalf
• Tûkelteammen
• Van pool tot evenaar
• V.Z.W.
• Zo Vader, Zo Zoon

Enkele bekende quizmasters in Vlaanderen zijn Herman Van Molle, Ben Crabbé, Erik Van Looy, Steven Van Herreweghe, Bruno Wyndaele en Tom Lenaerts.

Zaalquizzen

Deze quizvorm ontstond in de jaren vijftig en zestig in het kielzog van populaire televisiequizzen als Honderdduizend of niets. In een avondvullende quiz die bestaat uit een aantal vragenrondes nemen ploegen van drie tot zes quizzers het tegen elkaar op, soms als occasionele ploegen, soms als gevestigd team. De Vlaamse weekendquizzen lijken op de Britse pubquizzes, maar duren langer, hebben meer deelnemende ploegen, en worden voor de overgrote meerderheid op vrijdag of zaterdag georganiseerd. De Vlaamse quizzen vinden zelden in cafés plaats; parochiezalen, sportzalen, culturele centra, scholen e.d. genieten de voorkeur. Meestal komt een breed gamma aan onderwerpen aan bod, maar sommige quizzen richten zich specifiek op één bepaald thema (muziek, film, sport, ...).

Er bestaat een circuit van quizzen, met een ranking, de Vlaamse Quiz Ranking of VQR. Deze werd eind jaren 90 ontwikkeld door Steven De Ceuster, die tevens de mede-oprichter en directeur West-Europa is van de International Quizzing Association IQA.

Huidige topploegen in Vlaanderen zijn o.a. Hego, Malheur, Clockwork, Alzheimer, VOLKAM, Café Den Hemel, MVC en Tsjikatilo (Top 8 ranking VQR dd. 01/05/2014).

Naast het algemene circuit bestaat er in België (Vlaanderen) ook een actief muziekquiz circuit, met eigen website, ranking en een waaier aan quizzen. Bekende muziekquizploegen zijn: "Would Be Monkees", "Martha Wainwrong Ain't Right", "Sympathy Vur Den Duvel", "Kas & The Holly's", "Fab4", "Rechte Bananen" en "Bruce Horny & The Rest". De klemtoon bij deze quizzen ligt op het (her)kennen van audiofragmenten.

Nederland kent ook haar quizcircuit in de pubs. Deze wekelijkse teamquizavonden worden druk bezocht en Nederland is duidelijk in opmars. De populariteit hiervan is groeiende.

Veelgebruikte objecten bij quizzen

• buzzer: in veel quizzen moeten de kandidaten op een knop drukken voordat ze het juiste antwoord op een vraag kunnen geven. Degene die als eerste deze buzzer indrukt, mag het antwoord geven.
• derrie: in diverse quizzen is het mogelijk om vies te worden. Dit is meestal het geval wanneer er vragen fout worden beantwoord. Voorbeelden van deze quizzen zijn de snotbakronde uit Omega Code, de derriedouche uit de Droomshow en de soepbak bij Ron's Honeymoon Quiz.

Nationale en internationale kampioenschappen

Sinds enkele jaren worden ook nationale en internationale competities georganiseerd, gebaseerd op de zaalquizzen. Zo heb je Vlaamse, Nederlandse, Europese en wereldkampioenschappen voor individuelen en voor teams.

Belgische kampioenschappen

Echte Belgische quizkampioenschappen bestaan er niet, omdat in Franstalig België nauwelijks in georganiseerd verband gequizd wordt. De grootste quiz waarbij Nederlandstalige en Franstalige quizzers het tegen elkaar opnemen is de finale van De Slimste Surfer, een wedstrijd van Het Laatste Nieuws.

Sinds 2005 stellen Steve Wuestenbergs en Tom Trogh echter jaarlijks het Open Vlaams Kampioenschap individueel quizzen op (afgekort OVK).

Winnaars

• 2005 1. Ronny Swiggers 2. Marnix Baes 3. Bernard Kreps
• 2006 1. Ronny Swiggers 2. Marnix Baes 3. Koen Vervremd
• 2007 1. Ronny Swiggers 2. Nico Pattyn 3. Marnix Baes
• 2008 1. Nico Pattyn 2. Ronny Swiggers 3. Bernard Kreps
• 2009 1. Ronny Swiggers 2. Luc Lenaerts 3. Koen Vervremd
• 2010 1. Ronny Swiggers 2. Luc Lenaerts 3. Bernard Kreps
• 2011 1. Nico Pattyn 2. Bernard Kreps 3. Gerben Smit
• 2012 1. Nico Pattyn 2. Luc Lenaerts 3. Koen Vervremd
• 2013 1. Ronny Swiggers 2. Tom Trogh 3. Nico Pattyn

Nederlandse kampioenschappen

In Nederland werd op 18 november 2006 voor de eerste maal het Nederlands Kampioenschap Quizzen Individueel onder auspiciën van de IQA (International Quizzing Association) gehouden. De vragen werden opgesteld door Rinus Uijl en Paul Hermans van het organiserende SQON/IQA Netherlands. De Utrechtse schrijver en journalist Guido Derksen eiste de titel op. In 2007, 2008 en 2009 ging de Amsterdammer Peter Korrel met de individuele titel naar huis.

In 2007 organiseerde deze organisatie voor de eerste maal ook een Nederlands Kampioenschap voor teams. Het winnende team bestond uit Arthur Kolks, Guido Derksen, Derk de Graaf en Maarten Coelingh.

Peter Korrel verdedigde in Capelle aan den IJssel zijn titel Nederlands Kampioen Quizzen Individueel op 03 oktober 2009 voor de 2e maal succesvol. De tweede plaats werd ingenomen door de in Amersfoort woonachtige Arthur Kolks. Het brons was voor de verrassend sterke Amsterdammer Ernst Elzinga. De titel bij de duo's ging naar Peter Korrel en John van Maris uit Rotterdam. In het NK voor teams behield het team Maarten Coelingh, Derk de Graaf, Guido Derksen, Arthur Kolks voor de derde maal achtereen de titel in handen.

Naast deze kampioenschappen, vindt er sinds 2010 ook een Open Nederlands Quizkampioenschap in de Martinikerk te Groningen plaats. Ruim 75 teams, van maximaal 5 personen per team, schrijven zich jaarlijks in voor deze Open Nederlandse Quiz Contest. Er worden bij een open kampioenschap geen voorselecties en/of kwalificatierondes gehouden; enthousiastelingen mogen zich vrij inschrijven en de strijd met de weetgrage Nederlander aangaan.

NK individueel quizzen

• 2006 1. Guido Derksen 2. Derk de Graaf 3. Roel Schiedon
• 2007 1. Peter Korrel 2. Derk de Graaf 3. Rob van Holt
• 2008 1. Peter Korrel 2. Derk de Graaf 3. John van Maris
• 2009 1. Peter Korrel 2. Arthur Kolks 3. Ernst Elzinga
• 2011 1. Anja Bart 2. Derk de Graaf 3. Peter Korrel
• 2012 1. Koen Hartsuiker 2. Derk De Graaf 3. Marcel Visschers

NK teamquiz

2007

1. Maarten Coelingh, Derk de Graaf, Guido Derksen, Arthur Kolks
2. Hans van Doren, Anny Gramsma, Margreet Keijzer, Roel Schiedon
3. Rob van Holt, Arnold Kuijk, Pim Schrijver, Arno Woesthoff

2008

1. Maarten Coelingh, Derk de Graaf, Guido Derksen, Arthur Kolks
2. Mike Bax, John van Maris, Maurice van Maris, Mishu Westerveld
3. Rob Bonneveld, Brigitta Felen, Peter Korrel, Freddy Spit

2009

1. Maarten Coelingh, Derk de Graaf, Guido Derksen, Arthur Kolks
2. Peter Korrel, Mike Bax, Maurice van Maris, John van Maris
3. Ernst Elzinga, Marielle Rebel, Tom Gabel, J.P. Hogervorst

NK duoquiz

2008

1. Maarten Coelingh - Derk de Graaf
2. John van Maris - Maurice van Maris
3. Ruud Kok - Arthur Kolks

2009

1. Peter Korrel - John van Maris
2. Guido Derksen - Arthur Kolks
3. Mike Bax - Maurice van Maris / Maarten Coelingh - Derk de Graaf

2011

1. Erik Spaans & Koen Kleijn
2. Anja Bart & Sjoerd Hiemstra
3. Arthur Kolks & Derk de Graaf

Open Nederlandse Quiz Contest

2010

1. Cor Stontanus
2. Het B-Team
3. Magnus Rodens

2011

1. Bek op stuur
2. Claxon
3. ASV Dyonisos

2012

1. Gargamel
2. Bek op Stuur
3. McLovin'

2013

1. Het verhaal van Kapitein Ortega
2. Gargamel
3. Blue Toes

Europese Kampioenschappen

In de wereld wordt vooral gequizd in Estland, Finland, Groot-Brittannië, India, Noorwegen, Vlaanderen en recent ook in Nederland. In 2003 werd een eerste internationale confrontatie georganiseerd in het Engelse Bromley. Op de ploegenquiz zegevierde het Belgische Café Den Hemel en de Belgen wonnen de interland tegen Engeland.

In 2004 volgde in Gent het eerste volwaardige Europese kampioenschap. Kevin Ashman won de individuele titel, Engeland het landenkampioenschap en Martine Van Camp de titel voor teams.

Op het EK 2005 in Tallinn werd ook nog een kampioenschap voor duo's geïntroduceerd, gewonnen door Pat Gibson en Ian Bailey. België werd Europees kampioen, Kevin Ashman individueel kampioen.

Het EK 2006 in Parijs kende individueel en bij de landen dezelfde winnaars. Ashman won met zijn ploeg de Milhous Warriors ook de ploegentitel, de Belgen Marc Van Springel en Paul Arts behaalden de titel bij de duo's.

Op het EK 2007 in Blackpool wist Nico Pattyn de Angelsaksische dominantie op de individuele kampioenschappen te doorbreken en werd Europees kampioen. België werd in de finale van de landencompetitie geklopt door eeuwige rivaal Engeland, Erik Derycke en Tom Trogh wonnen de titel voor duo's en Broken Hearts behaalde de ploegentitel.

Tijdens het EK 2008 in Oslo was de rolverdeling tussen Engeland en België weer omgedraaid: België won voor de derde keer (vierde als het EK 2003 in Bromley meegerekend wordt) het landenkampioenschap en Kevin Ashman werd voor de vierde maal Europees kampioen individueel quizzen. De duotitel ging naar het Belgische duo Ronny Swiggers en Albert November.

Wereldkampioenschap quizzen

Sinds 2004 wordt er eens per jaar onder auspiciën van de IQA een Wereldkampioenschap Quizzen georganiseerd. Deze vinden vrijwel tegelijkertijd plaats op verschillende locaties in de hele wereld. Tijdens het wereldkampioenschap, dat op 2 juni 2007 simultaan in verschillende landen gespeeld werd, werd de Ier Pat Gibson voor de eerste keer individueel kampioen, voor de Engelsman en 3-voudig Wereldkampioen Kevin Ashman en de eveneens Engelse Mark Bytheway die op de 3e plaats beslag wist te leggen.

Ronny Swiggers eindigde verrassend als 1e Belg op de 6e plaats, terwijl de beste Nederlander op een 34e plaats Derk de Graaf was.

In 2008 werd de Vlaming Ronny Swiggers tweede na de winnaar Mark Bytheway uit Engeland. Op de derde plaats kwam de Fin Tero Kalliolevo. Beste Nederlander was opnieuw Derk de Graaf, maar ditmaal op een 19e plaats.

Overzicht van palmares wereldkampioenschap

Zie Wereldkampioenschap quizzen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

• 2003: 1. Olav Bjortomt (UK)- 2. Pat Gibson (Irl) - 3. Alan Gibbs (UK)
• 2004: 1. Kevin Ashman (UK) - 2. Pat Gibson (Irl) - 3. Ashish (Ind)
• 2005: 1. Kevin Ashman (UK) - 2. Pat Gibson (Irl) - 3. Nico Pattyn (Bel)
• 2006: 1. Kevin Ashman (UK) - 2. Pat Gibson (Irl) - 3. Nico Pattyn (Bel)
• 2007: 1. Pat Gibson (Irl) - 2. Kevin Ashman (UK) - 3. Mark Bytheway (UK)
• 2008: 1. Mark Bytheway (UK) - 2. Ronny Swiggers (Bel) - 3. Tero Kalliolevo (Fin)
• 2009: 1. Kevin Ashman (UK) - 2. Ronny Swiggers (Bel) - 3. Mark Bytheway (UK)
• 2010: 1. Pat Gibson (Irl) - 2. Kevin Ashman (UK) - 3. Ronny Swiggers (Bel)
• 2011: 1. Pat Gibson (Irl) - 2. Kevin Ashman (UK) - 3. Tero Kalliolevo (Fin)
• 2012: 1. Jesse Honey (UK) - 2. Pat Gibson (Irl) - 3. Steve Perry (USA)
• 2013: 1. Pat Gibson (Irl) - 2. Tero Kalliolevo (Fin)- 3. Kevin Ashman (UK)

Internet

Tegenwoordig is het ook mogelijk met een computer of smartphone om op internet quizzen te spelen, Sporcle is een bekende website hiervoor en ook bestaan er talloze mobiele apps.

· ·

Televisie