Hemelbol

De hemelbol en de Aarde

In de astronomie en de navigatie is de hemelbol of hemelsfeer een denkbeeldige roterende bol met een gigantische straal die concentrisch is met de Aarde en tegen de achtergrond waarvan de hemellichamen worden waargenomen. Van alle voorwerpen in het heelal kan worden gedacht dat zij liggen op deze bol. Men spreekt over de hemelevenaar, de noordelijke hemelpool en zuidelijke hemelpool als respectievelijk de evenaar, de noordpool en de zuidpool van de hemelbol. Dit zijn de projecties van de evenaar, noordpool en zuidpool van de Aarde op de hemelbol.

Alleen het deel van de hemelbol dat boven de horizon uitkomt is zichtbaar, dit wordt de hemelkoepel genoemd. Door de draaiing van de aarde is dit steeds een ander deel, afhankelijk van de positie op de aarde kunnen sommige delen altijd zichtbaar zijn en sommige delen nooit.

De hemelbol moet niet verward worden met de galactische hemelbol, die gecentreerd is op de Zon, en waarvan de polen in het verlengde staan van de draaiingsas van de Zon.

Geschiedenis

De denkbeeldige evenaar verdeelt de gehele Hemelbol in een noordelijke en zuidelijke hemel

In vele oude culturen geloofde men dat de sterren allemaal op gelijke afstand van de Aarde stonden en dat de hemelbol een echt model van het heelal was. Het model is een nuttige abstractie, maar niet correct. De zaken die we in het heelal zien, zijn zo ver weg dat hun afstanden onmogelijk te meten zijn door ze enkel te bekijken. Men weet ondertussen ook dat niet alle objecten in het heelal op dezelfde afstand van onze planeet staan, ook al lijkt dat soms zo.

Toepassing

Omdat de afstanden van veel hemellichamen onbepaald zijn, volstaat het de richting van het voorwerp vanuit de Aarde kennen om de plaats ervan te bepalen. In deze betekenis is het hemelbolmodel een zeer praktisch hulpmiddel in de positionele astronomie.

Aangezien de Aarde op zijn as roteert, lijken de voorwerpen op de hemelbol rond de hemelpolen te roteren met een omlooptijd van 24 uur. Zo zal de zon in het oosten lijken op te gaan en in het westen ondergaan, net als de sterren, de planeten en de maan.

De hemelbol kan worden verdeeld door de evenaar te projecteren in de ruimte. Zo verdeelt men de bol in de noordelijke hemelhemisfeer en de zuidelijke hemelhemisfeer. Eveneens kan men de kreeftskeerkring, de steenbokskeerkring, de noordpool en zuidpool projecteren op de hemelbol.

Zie ook

• equinox
• dierenriem
• geocentrisch heelal
• bolcoördinaten
• stercatalogus

Externe link

• Posities op de hemelbol