Mohammed ibn Abdul-Wahhab

Mohammed ibn Abdul Wahhab (* 1703 te 'Uyyainah, Saoedi-Arabië - 1792 te al-Dir'yah Saoedi-Arabië) wordt gezien als de stichter van het wahabisme, een stroming binnen de soennitische islam. Volgens hem zou deze stroming de islam zuiveren en alle moslims terugvoeren tot de originele principes van de islam. Deze stroming wordt door de volgelingen vaak zonder naam genoemd of met de naam salafiyyah. Vrij veel hedendaagse groeperingen baseren zich op de basis van deze stroming. Een volgeling van deze stroming zal zich nooit wahabiet noemen.

Biografie

Mohammed ibn Abdul Wahhab werd in 1703 geboren als zoon van Abdul Wahhab ibn Sulayman, een vermaard rechter in al-Uyayna. Hij ontving net als zijn oudere broer Sulayman ibn Abdul Wahhab een religieuze opleiding, maar begon al vroeg ideeën te ontwikkelen die door zijn vader en inmiddels ook geleerde broer als ketters werden gezien.

Sulayman ibn Abdul-Wahhab schreef zelfs een boek met de titel "Goddelijke Bliksemschichten op de Leer van Wahhab" waarin hij de ideeën van zijn broer weerlegde, hoewel niet in de scherpe bewoordingen die de titel suggereert. Een van Sulaymans bezwaren was dat zijn broer Mohammeds leer erop neerkwam dat iedereen die niet bereid is de andere tot ongelovigen te bestempelen, zelf een ongelovige is.

Mohammed Ibn Abdul-Wahhab liet zich door deze kritiek niet uit het veld slaan en vervolgde zijn opleiding in Medina, waar hij vier jaar bleef. Zijn leraren aldaar maakten zich echter openlijk zorgen over zijn ideeën, zodat hij na enige tijd weer naar zijn geboorteplaats terugkeerde. Van daaruit begon hij handelsreizen in de omgeving te maken en kwam zo in Syrië, Irak en Iran. In dat laatste land kwam hij in direct contact met sjiitische rituelen, die hij prompt veroordeelde.

Mohammed ibn Abdul-Wahhab week vervolgens uit naar Damascus. Daar kwam hij onder de indruk van de school van de hanbalieten, waarvan de voorman Ibn Taymiyya eeuwen eerder de leiders van de Mongoolse moslims als afvalligen had bestempeld om een oorlog tegen hen te rechtvaardigen.

Terug in Medina verdiepte Mohammed ibn Abdul-Wahhab zich verder in jurisprudentie van de hanbalitische stroming en in heterodoxe geschriften van onder meer Musaylima al-Kadhab.

Mohammed ibn Abdul-Wahhab ging in Huraimila wonen, de woonplaats van zijn vader sinds 1726 en begon te preken tegen wat hij 'nieuwlichterij' noemde. Hier schreef deze Ibn Abdul-Wahhab in 1736 zijn enige literaire werk, Kitab at-tawhid (Arabisch voor "Boek over tawhid"), dat de grondtekst zou worden voor het wahabisme. De titel suggereerde natuurlijk dat moslims op dat punt nog wat konden leren. Ibn Abdul-Wahhabs activiteiten werden door zijn vader aan banden gelegd, maar na diens overlijden in 1740 begon Mohammed ibn Abdul-Wahhab een felle en strijdlustige prekencampagne wat ertoe leidde dat hij uit de stad verbannen werd. Daarop vestigde hij zich in zijn geboortedorp al-Uyayna.

In al-Uyayna maakte Mohammed ibn Abdul-Wahhab zich populair bij de jeugd en trouwde (naar het schijnt om politieke redenen) met een tante van de landvoogd. Mohammed ibn Abdul-Wahhab maakte echter een politieke fout door een vrouw te (laten) stenigen die was betrapt op overspel. Het probleem was dat hij niet de positie van rechter had. Hierna werd Mohammed ibn Abdul-Wahhab opnieuw verbannen, en hij besloot veiligheidshalve naar het zuiden uit te wijken.

In al-Dirriya vormde hij rond 1744 een alliantie met Mohammed bin Saoed, die zijn expansionistische ambities vanaf 1746 hulde in een religieuze missie, de "monotheïsten" tegen de "polytheïsten". De band tussen de twee werd verstevigd met het huwelijk tussen Saoeds zoon en Wahhabs dochter.

Bronnen, noten en/of referenties

• Al-Rasheed, Mawadi. (2002) A history of Saudi Arabia, London: Cambridge University Press, ISBN 0-521-64412-7
• Sheila X. (19 september 2005) Muhammad ibn Abdul Wahhab, Higher Criticism