Massa-extinctie

Deze grafiek toont de biodiversiteit tijdens het Fanerozoïcum (550 Ma tot heden). De gele pijltjes geven de vijf grote massa-extincties aan, blauwe pijltjes "gewone" uitstervingen.

Een massa-extinctie of massa-uitsterving is het wereldwijd massaal uitsterven van vele soorten organismen in een relatief korte tijdsduur.

Massa-extincties in de geologische geschiedenis

Aan de hand van gevonden fossielen heeft men kunnen bepalen dat in de geologische geschiedenis enkele malen een massa-extinctie van soorten heeft plaatsgevonden. Er zijn tot nu toe vijf momenten van massaal uitsterven bekend, waarvan het grootste 251 miljoen jaar geleden plaatsvond, bij de overgang van het Perm naar het Trias. 95% van alle in zee levende soorten stierf toen uit. Bij de laatste massa-extinctie, ongeveer 65 miljoen jaar geleden, stierven binnen een relatief zeer korte tijd plotseling alle dinosauriërs, rudisten en ammonieten uit, die in de periode daarvoor het aardoppervlak en de zeeën domineerden.

Oorzaken van massaal uitsterven

Artistieke impressie van een meteorietinslag op aarde.

Er is veel gespeculeerd over de mogelijke oorzaken voor deze laatste massa-extinctie. De meest tot de verbeelding sprekende theorie gaat uit van een botsing van de aarde met een groot object uit het zonnestelsel. Zo'n botsing kan een plotselinge sterke klimaatverandering veroorzaken, waarbij niet alle soorten overleven. Er zijn geologische aanwijzingen dat zo'n botsing inderdaad heeft plaatsgevonden. Een mogelijke inslagkrater is onder het aardoppervlak via seismisch onderzoek ontdekt, de Chicxulub-krater onder het Mexicaanse schiereiland Yucatán. Ook zijn er grotere hoeveelheden iridium gevonden in sedimenten van het bovenste Krijt. Iridium komt slechts in zeer kleine hoeveelheden voor op aarde, maar komt op kleinere objecten die in een baan in ons zonnestelsel draaien, wel veel voor.

Andere theorieën stellen dat plotselinge klimaatverandering of de gevolgen van een relatief dichtbijstaande (super)nova hebben geleid tot grote extincties gedurende de geologische geschiedenis.

Vermoed wordt dat een combinatie van bovenstaande -en andere- factoren binnen korte tijd heeft geleid tot massauitstervingen. Ten tijde van de Krijt-Tertiair-overgang, zo'n 65 miljoen jaar geleden, waren enorme uitvloeiingsbasalten actief (de Deccan Traps). "Kort" hierop, binnen enkele miljoenen jaren, werd de aarde vermoedelijk getroffen door een meteoriet waarvan de krater in 1993 ontdekt is voor de kust van Yucatán.

Lijst met grootste massa-extincties

• Laat-Ordovicische massa-extinctie
• Laat-Devonische extinctie
• Midden-Perm Extinctie
• Perm-Trias-massa-extinctie
• Trias-Jura-extinctie
• Krijt-Paleogeengrens

Externe links

• Artikel Kennislink: Grootste massa-extinctie waarschijnlijk gevolg van plotseling broeikaseffect

· ·

Uitsterven

· ·

Biogeografie