Menselijke stem

Menselijke stem

De menselijke stem wordt geproduceerd door het mechanisme in het strottenhoofd of de larynx: door het in trilling brengen van de in het strottenhoofd gelegen stemplooien (ook wel: stembanden) kunnen mensen stemgeluid voortbrengen. Dit stemgeluid dient als basis voor spraak en zang en stelt mensen in staat met elkaar te spreken (verbale communicatie), of om met en voor elkaar te zingen.

Inleiding

Het geluid van de menselijke stem ontstaat door een gecompliceerde beweging van de stemplooien; De stemplooien worden eerst via spierwerking naar elkaar toegebracht (adductie). De lucht uit de longen stroomt door de opening (die opening wordt ook stemspleet of glottis genoemd) tussen de stemplooien naar buiten. Uit de adductie in combinatie met de opwaartse luchtstroom, volgt een bernoulli-effect. Hierdoor sluiten en openen zich de stemplooien (zowel van voor naar achteren als van boven naar beneden)in snelle opeenvolging; de stemspleet is dus periodiek open en gesloten. Deze periodieke beweging van de stemplooien resulteert in een bron-geluid, bestaande uit een grondtoon (met bepaalde trillingsfrequentie) en boventonen. Deze geluidstrilling plant zich verder voort in het spraakkanaal, waarbij door resonantie sommige boventonen versterkt en andere verzwakt worden. Hierdoor 'kleurt' het geluid en ontstaan afzonderlijke klanken, ook wel klinkers genoemd.

De grondtoon of frequentie van een Nederlandse mannenstem ligt rond de 100 Hz, die van een Nederlandse vrouwenstem rond de 200 Hz en die van een Nederlandse kinderstem rond de 300 Hz. Bij spraakgeluid ligt de meeste geluidsenergie echter in het frequentiebereik waarvoor het menselijk gehoor het gevoeligst is, namelijk rond 1000 Hz.

Stemtaal of paralinguïstiek

Met onze stem kunnen we spraakklanken vormen via de gecompliceerde bewegingen in het aanzetstuk (articulatie). Door het aaneenschakelen van spraakklanken die al dan niet van stemgeluid vergezeld gaan construeren we betekenisvolle woorden. Tegelijkertijd kunnen we met ons stemgeluid aanduiden hoe we ons voelen of laten blijken hoe een boodschap begrepen moet worden. In een gesproken zin maken we gebruik van intonatie. Door stembuiging (het verloop van de toonhoogte) en volume wijziging kan, samen met lichaamstaal, een tweede boodschap worden meegegeven. We spreken hierbij ook wel van stemtaal of paralinguïstiek. Onder de stemtaal vallen de stemkwaliteit, de intonatie, spreektoon, melodie, geluidssterkte en de wisseling in al deze aspecten. De duidelijkheid van de uitspraak (dictie), het spreektempo, en het spreekritme vallen onder spraak. Door variatie aan te brengen in stemgebruik of uitspraak kan een woord- of zinsbetekenis (impliciete betekenis) sterk worden gewijzigd.

Afwijkingen

Voor afwijkingen in de productie van de menselijke stem, zie:

• Zangersknobbeltje
• Reinkes oedeem
• Stembandpoliep
• Larynxcarcinoom

Behandeling hiervan gebeurt door de kno-arts (Nederland) of de ORL-arts (België) en de logopedist(e).

Zie ook

• Spraak
• Stemvorming
• Stemband
• Zangstem
• Register (muziek)

Externe link

• NVLF de rol van de menselijke stem bij persoonlijke spraak. Campagne "Ieder 1 Stem" ter gelegenheid van de Werelddag van de stem op 16 april 2009.