Thorn (Limburg): verschil tussen versies

**Thorn**
Thoear
Plaats in Nederland
	(Details) (Details)
	;
Situering
Provincie	Limburg
Gemeente	Maasgouw
Coördinaten	51° 10′ NB, 5° 50′ OL
Algemeen
Oppervlakte	6,68 km²
- land	4,68 km²
- water	2 km²
Inwoners ; (1 januari 2013)	2392
Overig
Postcode	6017
Netnummer	0475 (56)
Belangrijke verkeersaders	A2, N273
Detailkaart
	Locatie van de voormalige gemeente in 2006
Portaal	Nederland

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking Nieuwere bewerking →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Versie van 22 sep 2016 13:22

Thorn (uitspraak^ⓘ, Limburgs: Thoear) is een dorp in de Nederlandse provincie Limburg. Het ligt bij het Belgische Kessenich. Ook heeft het als buurdorpen Ittervoort, Panheel en Wessem. Voordat Thorn op 1 januari 2007 werd samengevoegd met de andere gemeenten Maasbracht en Heel tot de nieuwe gemeente Maasgouw was Thorn een zelfstandige gemeente. Het staat bekend als het Witte dorp vanwege zijn witte huisjes in het centrum. Op 1 november 2006 had de gemeente Thorn een inwonertal van 2594 mensen (bron: CBS) en een oppervlakte van 6,60 km² (waarvan 2 km² water). Op 1 januari 2013 had de kern Thorn 2392 inwoners (bron: Gemeente Maasgouw), een afname van 202 inwoners (7,8 %).

Geschiedenis

Tot de ontginning in de tiende eeuw was het gebied rond Thorn heel moerassig. Aan de rand van dit moeras liep de Romeinse heirbaan van Maastricht naar Nijmegen. Omstreeks 990 werd op een hoogte, dicht bij de Maas, door graaf Ansfried, die getrouwd was met Hereswint (Hildewaris), een stift, klooster voor benedictinessen gesticht, de Abdij van Thorn.^[1] Dat klooster groeide uit tot een wereldlijk stift (een klooster voor adellijke dames) en een vorstendom, het Abdijvorstendom Thorn. Tot het Land van Thorn behoorden Thorn, Ittervoort, Haler, Grathem, Stramproy, Baexem en Ell. Veel woningen van deze Stiftdames zijn bewaard gebleven, zoals het uit 1648 afkomstige Huis met de drie kogels.

In 1007 verkreeg Thorn markt- en tolrecht. In de 13e eeuw werden stadsrechten verleend. Het stadje werd gedeeltelijk omwald. Binnen de omwalling lag een ommuurd gedeelte, de immuniteit, die toebehoorde aan de abdij. Verder was er een burgerlijk centrum en in het noorden werd landbouw bedreven.

In 1645 vond een stadsbrand plaats waarbij vele huizen verloren gingen.

Onder de Fransen kreeg Thorn zwaar te lijden. Toen kreeg Thorn ook zijn kenmerkende witte kleur. Nadat de adellijke dames in 1794 gevlucht waren, voerden de Fransen een belasting in op basis van de omvang van de ramen. De arme bevolking, vaak wonend in grote panden, die voorheen hadden toebehoord aan rijke lieden, kon deze niet opbrengen. Om de hoogte van de belastingaanslag te beperken, metselde men de ramen dicht. Met het doel deze bouwsporen (“littekens van de armoede”) te verbergen, werden de huizen wit gekalkt.^[2]

De Abdijkerk van Thorn werd in gebruik genomen als parochiekerk. De oorspronkelijke parochiekerk, die uit de 13e eeuw stamde, werd in 1817 afgebroken.

Door die witte huisjes en de rust van het dorp werd Thorn al gauw geliefd bij kunstenaars en toeristen. Bij de deling van de provincie Limburg in 1839 bleef Thorn bij Nederland. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Thorn op 25 september 1944 door het Belgische leger bevrijd. In de tweede helft van de 20e eeuw breidde Thorn uit met een woonwijk ten noorden van het stadje. In 1973 kreeg de oude kern van Thorn nationale erkenning en werd het aangewezen tot beschermd stadsgezicht.^[3]

Bezienswaardigheden

De dorpskern als geheel, met zijn statige witte huizen, is een beschermd stadsgezicht. De straten zijn met Maaskeien geplaveid. Het stadje bevat een groot aantal rijksmonumenten.
De Sint-Michaëlkerk of Stiftskerk in Thorn is een parochiekerk waarvan de delen grotendeels uit de 14e eeuw stammen. Het was de stiftskerk van de Benedictijner Rijksabdij in Thorn. Het is een gotische kruisbasiliek met een oostelijke crypte onder de kruising en het koor. Er is een verhoogd "vorstinnekoor" in het zuidelijke dwarspand dat ooit dicht bij het paleis van de abdis lag. De onderbouw van de toren is een restant van het westwerk van de oudere romaanse kerk. Na de opheffing van het klooster in 1797 werd de oude parochiekerk gesloopt en nam de gemeente deze kerk in gebruik. De beroemde neogotische architect P.J.H. Cuypers restaureerde in de 19e eeuw de kerk. Cuypers liet de oostelijke kapellen slopen en verhoogde de toren. In de nabijheid van de kerk staat een Heilig Hartbeeld uit 1925.
De Abdij van Thorn werd na 1797 gesloopt. Enkele overblijfselen zijn: Een 16e-eeuwse laatgotische muur aan de Hofstraat die mogelijk een restant is van het paleis van de abdis; de puntgevel van de schuur aan Hofstraat 10; de voormalige abdijkeuken (Hofferkeuken) aan Hofstraat 12; delen van de immuniteitsmuur aan Kloosterberg en Wijngaard; één van de zeven immuniteitspoorten aan de Kloosterberg; de boerderij aan Hofstraat 14 die fungeerde als neerhof.
Het voormalig Begijnhof, aan Kloosterberg 1.
De Vihof aan de Holstraat 9. Via een loopbrug wandelt u omhoog de sprookjestuin in waar u alle kapellen van Thorn in het klein ziet staan.
Diverse kanunnikenhuizen
Het voormalig Munthuis aan Daalstraat 3. Thorn verkreeg in de 10e eeuw muntrecht, wat in 1582 officieel werd opgeheven, maar tot in de 17e eeuw hebben de abdissen nog munten geslagen. Het huidige huis heeft een 18e-eeuws aanzien.
De Oude School aan Hofstraat 4-6 werd opgericht in 1701, toen de kloosterschool te klein werd. Het gebouw heeft twee naast elkaar gelegen puntgevels.
De Kraekermolen, een voormalige watermolen uit 1880.
Molenromp Zeldenrust
De Grote Hegge, aan Waterstraat 9, een voormalig omgracht herehuis.
Huis Groenenberg, aan Onder de Bomen 2, een voormalig omgracht herenhuis.
Een groot aantal woonhuizen, zoals Daalstraat 5 (1627); Hofstraat 3 (1688); Hoogstraat 34 (1714); Hoogstraat 12-14 (mogelijk 18e-eeuwse kern, vensters gewijzigd in 1860); Hofstraat 1; Daalstraat 9; Bogenstraat 17 (alle drie met mogelijk 18e-eeuwse kern); Hoogstraat 15 (18e-eeuwse gevel); Trippaardstraat 3 (1739); Bogenstraat 16 (1664), waar Elisabeth van Manderscheidt-Blanckenheim een Christelijk leerhuis (godsdienstschool) stichtte; Bogenstraat 24 (1751); Bogenstraat 4 en 18 (18e-eeuwse topgevels).
Een aantal historische langgevelboerderijen, zoals Segershof 1 (Zegershof, uit 1899); Wijngaard 3 (mogelijk 16e-eeuwse kern); Bogenstraat 11 (17e eeuw); Waterstraat 1, 3 en 5 (19e-eeuws); Trippaardstraat 5; Holstraat 13-15 (1871); Wal 16 (1866).
Pomp aan Bogenstraat, uit 1740, in barokstijl.
Gietijzeren pomp en tevens lantaarnpaal, aan de Wijngaard, uit einde 19e eeuw.
Monument voor Pieter Hubertus Baltazaar Motké, uit 1874.
Thorn kent een 14-tal veldkapelletjes, waarvan de belangrijkste zijn:
- Rijksmonumenten
  - De Barbarakapel, aan Eerste Holleweg van de Baarstraat
  - De Sint-Annakapel, aan de hoek Boekenderweg/Sint-Annapad
  - De Sint-Antoniuskapel, aan de Heerbaan
  - De Loretokapel of Kapel Onder de Linden, aan Kapel 4
  - De Sint-Hubertuskapel, aan hoek Ittervoorterweg/Heerbaan
  - De Sint-Rochuskapel, aan de Heerbaan
- Overige
  - De Sint-Ansfriedkapel, uit 1985, aan de Schoolstraat
  - De Sint-Catharinakapel, herbouwd in 2002, aan het Hagenbroek
  - De Heilige-Familiekapel, herbouwd in 1998, aan de Baarstraat
  - De Sint-Jacobuskapel, gebouwd in 2000, aan de Kessenicherweg
  - De Sint-Jobskapel, herbouwd in 2006, aan Aan Sint-Job
  - De kapel Onze-Lieve-Vrouw van Rust, mogelijk begin 19e eeuw, gerestaureerd in 1962, aan het Hagenbroek, ingebouwd in een muur
  - De Sint-Nepomucenuskapel, omstreeks 1900, verving een kapel uit 1742, aan het Lindepad
  - De Sint-Petruskapel, herbouwd in 1993, aan de Panheeldersteeg

Zie ook

Lijst van rijksmonumenten in Thorn

Musea

Gemeentemuseum Het Land van Thorn, aan Wijngaard 14
Museum Abdijkerk Thorn, aan Wijngaard 11, zie Sint-Michaëlskerk (Thorn)

Economie

Een belangrijke inkomstenbron is het toerisme: Thorn kent talrijke horeca-instellingen. Op Eind 1-3 werd omstreeks 1890 een stroopfabriek opgericht, "De Hof" genaamd. Deze was gevestigd in een pand uit 1830.

Ook de grofkeramische industrie was en is in Thorn vertegenwoordigd: Stoomdakpannenfabriek Hendrik van de Boel had een kantoor en fabrikantenwoning aan Trippaardstraat 34, gebouwd in 1895. Deze fabriek werd in 1740 opgericht. De fabriek had een windmolen als krachtbron, en in 1850 werd een stoommachine geplaatst. In 1965 werd de fabriek geautomatiseerd, en in 2004 sloot de fabriek. Aan Meers 38 bevindt zich de Steenfabriek "Thorn", later overgenomen door Wienerberger.

Na de Tweede Wereldoorlog werd er veel grind gewonnen in het gebied Koningssteen, waardoor onder meer de plas De Grote Hegge ontstond. Deze plas met omgeving wordt benut als natuur- en recreatiegebied.

Natuur en landschap

Thorn ligt aan de rand van het laagterras van de Maas, dat hier erg breed is, op een hoogte van ongeveer 25 meter. Ten zuiden van Thorn lopen Itterbeek (die grensbeek met België is) en verderop de Thornerbeek, in oostelijke richting. Ten zuidoosten van Thorn is dit gebied sterk vergraven door grindwinning, met name het gebied Koningssteen. Hier ontstond de plas De Grote Hegge welke in verbinding staat met de Maas. Het geheel is ingericht als natuurgebied. Een ander natuurgebied, het Meggelveld, ligt ten noordoosten van Thorn. Het is ontstaan rond kleiputten van een Wessemse steenfabriek. Het natuurgebied Vijverbroek ligt ten westen van Thorn in België.

Diverse lange-afstandwandelingen lopen door Thorn: Het Pelgrimspad en een tak van de Jacobsweg.

Legende

Volgens de overlevering lag er ooit tussen Thorn en Kessenich een legendarisch verdwenen dorp met de naam Vijvere. Dat zou verzonken zijn als straf van God. Daar ligt nu het moeras het Vijverbroek.

Verenigingsleven

In Thorn is een zeer uitgebreid Verenigingsleven. oa.

Hengelsportvereniging "het Alfje"
Windsurf vereniging Thorn
Toneel vereniging Applaus Thorn
Jeugdwerk Thorn
Diverse buurtverinigingen: De Tram, Kapelzicht, De Waterkant, De Munt, De Pomp en Den Hemel
Schutterij St. Ansfried
Schutterij St. Michaël
VV de Geitebuk
FC Maasgouw
Zaalvoetbalveriniging Amicitia/Bert Zeegers
EHBO vereniging Thorn
Bridgeclub Thorn a tous
Dartvereniging de Pegelpikkers
postduivenvereniging De gevleugelde Vrienden
Harmonie St. Michaël
Thorensis vrouwenkoor
Koninklijke Harmonie van Thorn

De beide harmonieorkesten van Thorn genieten landelijke faam. In 1999 maakte Hans Heijnen voor de NPS de documentaire Bokken en geiten, over de rivaliteit tussen deze twee harmonieorkesten. In deze documentaire, die geheel in het lokale dialect is opgenomen, wordt indringend geschetst hoe deze rivaliteit het sociale leven in het dorp bepaalt.

Bereikbaarheid

Thorn is te bereiken met het openbaar vervoer door Veolia Transport vanaf Weert (lijn 72) en Roermond (lijn 72 en 73). De snelweg A2 heeft een afslag Grathem/Thorn.

Geboren of woonachtig geweest in Thorn

Henrie Adams, dirigent en hoboïst, een bepaalde tijd tweede dirigent van het Harmonieorkest St. Michaël Thorn; nu dirigent van de Banda Sinfónica de la Sociedad Musical "La Artística" te Buñol (Spanje)
Léon Adams, dirigent, muziekpedagoog, directeur van het Centrum voor de Kunsten "Stichting Kreato" te Thorn
Leon van Acht, onderwijzer Heythuysen en dirigent van de kerkkoor van de Sint-Michaëlskerk te Thorn en het Harmonieorkest St. Michaël Thorn (1919-1951)
Frans van den Berg, Nederlands schilder, woonde te Thorn
Jan Cober dirigent, klarinettist, van 1984 tot 2004 dirigent van de Koninklijke Harmonie van Thorn
Truus Coumans, beeldend kunstenares, woonde in de jaren 80 op 'de Grote Hegge'
Jan Mathijs Dodé, notaris te Thorn, aldaar vermoord
Guido Geelen, beeldhouwer
Willem Hermans, orgelbouwer
Pierre Kuijpers, dirigent, hoboïst, van 1986 tot 1996 chef-dirigent van de Koninklijke Militaire Kapel
Pieter Hubertus Baltazaar Motké, inspecteur-generaal van financiën in Nederlands-Indië
Mia Rubens-Cuypers, kunstschilder, woonde op de Spiekert
Harry H.M. Ramakers, componist, dirigent bij verschillende harmonie- en fanfareorkesten en contrabassist bij de Koninklijke Harmonie van Thorn
Mat Schreurs, dirigent en trompettist
Désirée Tonnaer, beeldhouwer, keramist
Jos Tonnaer, architect
Thijs Tonnaer, dirigent en klarinettist

Fotogalerij

Thorn aan de Maas en de Maasplassen
Zuil opgericht voor Pieter Hubertus Baltazaar Motké (1826-1872)

Trivia

Op Koninginnedag 2011, 30 april bracht koningin Beatrix en haar familie een bezoek aan Thorn. Dit bezoek werd gecombineerd met een bezoek aan Weert.^[4]

Nabijgelegen kernen

Kessenich, Ittervoort, Panheel, Wessem

Zie de categorie Thorn (Netherlands) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

[1] Het witte dorp AbsoluteFacts, bezocht 5-10-2012

[2] ttp://www.vvv-middenlimburg.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=85

[3] ttp://kunst-en-cultuur.infoyo.nl/overige/9908-limburgs-witte-stadje-thorn.html

[4] ttp://www.nu.nl/binnenland/2504333/koninklijke-familie-komt-in-thorn.html

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Regel 46: / Regel 46: @@
 *De [[Abdij van Thorn]] werd na 1797 gesloopt. Enkele overblijfselen zijn: Een 16e-eeuwse laatgotische muur aan de Hofstraat die mogelijk een restant is van het paleis van de abdis; de puntgevel van de schuur aan Hofstraat 10; de voormalige abdijkeuken (Hofferkeuken) aan Hofstraat 12; delen van de immuniteitsmuur aan Kloosterberg en Wijngaard; één van de zeven immuniteitspoorten aan de Kloosterberg; de boerderij aan Hofstraat 14 die fungeerde als [[neerhof]].
 *Het voormalig [[Begijnhof (Thorn)|Begijnhof]], aan Kloosterberg 1.
+*De Vihof aan de Holstraat 9. Via een loopbrug wandelt u omhoog de sprookjestuin in waar u alle kapellen van Thorn in het klein ziet staan.
-*De Vihof
 *Diverse [[Kanunnikenhuizen (Thorn)|kanunnikenhuizen]]
 *Het voormalig ''Munthuis'' aan Daalstraat 3. Thorn verkreeg in de 10e eeuw [[muntrecht]], wat in 1582 officieel werd opgeheven, maar tot in de 17e eeuw hebben de abdissen nog munten geslagen. Het huidige huis heeft een 18e-eeuws aanzien.