Limburgse GTW

Velios
Type	Vier varianten: GTW 2/6 (1) GTW 2/8 (2) GTW-E 2/6 (3) GTW-E 2/8 (4)
Aantal	6 (1); 10 (2); 5 (3); 3 (4);
Aanschafkosten	Order: € 50 miljoen, € 3,5 miljoen (verlenging) voor type 1 en 2. Type 3 en 4 onbekend.
Serie	7201-7206 (1); 7351-7360 (2); 7501-7505 (3); 7651-7653 (4);
Fabrikant	Stadler Rail werk Bussnang en werk Siedlce (Polen)
Vervoerder	Veolia Transport Nederland
Inzetgebied	Maaslijn (1+2) Heuvellandlijn (3+4)
Indienststelling	2007 - 2009 (1+2); 2008 (3+4)
Samenstelling	Bk-m-ABk (1+3) Bk-m-B-ABk (2+4)
Aantal delen	2 (1+3); 3 (2+4)
Asindeling	2' Bo' 2' (1+3) 2' Bo' 2' 2' (2+4)
Massa	68 ton (1+3); 87 ton (2+4)
Lengte over buffers	40,890 m (1+3) 55,937 m (2+4)
Breedte	2.950 mm (1+2) 2.950 / 2.990 mm (3+4)
Hoogte	4,300 m
Maximumsnelheid	140 km/h
Dienstsnelheid	125 km/h
Vloerhoogte	hoog: 996 mm laag: 830 mm
Deurbreedte	1.300 mm
Aantal zitplaatsen	totaal: 124 (1+3); 193 (2+4)
Zitplaatsen 1e klas	16 (1 t/m 4)
Zitplaatsen 2e klas	108 (1+3); 177 (2+4)
Aantal staanplaatsen	40 (1+3); 60 (2+4)
Techniek
Stroomsysteem	1500 V = (3+4)
Aandrijving	Dieselelektrisch (1+2); Elektrisch (3+4)
Vermogen	2 x 300 kW (1+2) 1.100 kW (3+4)
Trekkracht	80 kN
Treinbeïnvloeding	ATB-EG (1 t/m 4) ATB-NG (1+2)
Treinradio	GSM-Rail
Koppeling	Scharfenberg
Bijzonderheden	Mogelijkheid om gemengd (elektrisch en diesel) in treinschakeling te rijden
Portaal    Openbaar vervoer Verkeer & Vervoer

Velios is de naam die Veolia Transport Nederland gebruikt voor de dieselelektrische en elektrische treinstellen van het type GTW van de Zwitserse fabrikant Stadler Rail.

Geschiedenis

Een dieselstel te Venray.

Op de Maaslijn loste Velios het oude Wadloper-materieel in eerste instantie af op het spitstraject Nijmegen-Venray. Naarmate meer nieuw materieel werd afgeleverd, werd Velios ook ingezet op het traject Nijmegen-Roermond. Op de Heuvellandlijn loste Velios het Mat '64 af.

Op 6 oktober 2006 maakte Veolia bekend dat het 16 dieseltreinstellen bij Stadler had besteld voor de inzet op de Maaslijn (Nijmegen – Venlo – Roermond), waarvan tien stuks GTW2/6 (stelnummers 7201-7210) en zes stuks GTW2/8 (stelnummers 7351-7356). Deze lijn zou per 10 december van dat jaar samen met de Heuvellandlijn door Veolia van de NS worden overgenomen, maar de treinen konden pas aan het einde van 2007 geleverd worden. Om die periode te overbruggen werden tijdelijk afgedankte Wadlopers gehuurd van de NS, in plaats van de Buffels die daarvoor op de Maaslijn reden; deze had NS zelf nodig en kon het slechts voor een periode van 10 jaar verhuren. De Wadlopers konden de snelheden van de moderne GTW's echter niet halen. Dit resulteerde in vertragingen, uitval en aangepaste dienstregelingen, waarbij enkele stations voorlopig werden geschrapt.

Begin 2007 bestelde Veolia ook acht elektrisch aangedreven GTW's, nu voor op de Heuvellandlijn (Maastricht Randwyck, Maastricht, Heerlen en Kerkrade Centrum). Deze bestelling betreft vijf GTW2/6 (stelnummer 7501-7505) en drie GTW2/8 (stelnummers 7651-7653). Deze treinen zijn in het najaar 2008 geleverd en kregen dezelfde kleurstelling als de Velios van de Maaslijn. Op de Heuvellandlijn kon nog gebruikgemaakt worden van het al dienstdoende materieel Mat '64, waardoor van vertragingen e.d. nauwelijks sprake was.

Op vrijdag 12 oktober 2007 vond de "roll out" van het eerste treinstel (stelnummer 7201) plaats bij Stadler Rail AG in Bussnang. De treinstellen rijden sinds november 2007 op het traject Nijmegen – Roermond, om te beginnen de spitstreinen Nijmegen – Boxmeer. Sinds 9 december 2007 worden ze structureel ingezet op het gehele traject Nijmegen – Roermond.

Op woensdag 25 juni 2008 vond de "roll out" van het eerste elektrische treinstel met de aanduiding The Flying Dutchman plaats bij Stadler Rail AG in Bussnang. Op 19 september 2008 reed de eerste elektrische Velios op de Heuvellandlijn.

Omdat na verloop van tijd bleek dat het aantal reizigers op de Maaslijn sinds de komst van Veolia sterk was toegenomen, besloot het bedrijf om de capaciteit op die lijn uit te breiden. In september 2008 bestelde Veolia extra tussenrijtuigen om vier dieselelektrisch aangedreven GTW2/6 voor de Maaslijn te verlengen tot GTW2/8. De treinstellen 7207 - 7210 zijn omgenummerd naar respectievelijk 7357 - 7360, waarna Veolia beschikt over 10 driedelige en 6 tweedelige stellen Velios. Om die periode te overbruggen had Veolia twee Buffels, die voorheen op de Maaslijn reden, gehuurd van de NS. Eind november arriveerde ook het laatste treinstel in Nederland, waarmee een einde kwam aan de inzet van de Buffels.

Inrichting

De treinstellen hebben een instap op perronhoogte door een uitschuiftrede waardoor rolstoelgebruikers zelfstandig kunnen reizen, er zijn stopcontacten 230 volt ~ voor onder meer laptop in de eerste klas en is er een stopcontact aanwezig op elk balkon, airco, TFT- én LED-informatieschermen door de gehele trein en toiletten met gesloten systeem geschikt voor rolstoelgebruikers. De sociale veiligheid wordt vergroot met camera's en noodknoppen. De stellen zijn voornamelijk wit geschilderd, met horizontale rode en grijze streep en rode deuren. Ook is op de zijkant van het "powerpack" (kort rijtuig met daarin de energievoorziening en aandrijving) een portret te zien van de persoon naar wie het treinstel vernoemd is. Verder zijn de treinstellen voorzien van spiegels.

Dankzij een donker getinte glazen cabinedeur hebben passagiers een vrij uitzicht over machinist en spoorweg. De tweede klas heeft een voor Nederland ongebruikelijke "2+3"-opstelling van de zitplaatsen (vis-à-vis). De eerste klas heeft de "2+2"-opstelling. Dertien treinstellen met drie rijtuigen (GTW2/8) bieden ieder 193 zitplaatsen en elf treinstellen met twee rijtuigen (GTW2/6) bieden ieder 124 zitplaatsen. Alle treinstellen hebben 16 zitplaatsen in de eerste klas.

Constructie en techniek

Het treinstel is opgebouwd uit een aluminium frame met een frontdeel van GVK. Het treinstel heeft een lagevloerdeel. Bij de diesel-elektrische versie drijven twee MAN dieselmotoren ieder een dynamo met een elektromotor aan. Deze treinstellen kunnen tot vier stuks gecombineerd rijden. De treinstellen zijn uitgerust met luchtvering.

Onderhoud

De treinstellen van de Maaslijn werden bij Voith technisch onderhouden. Hiervoor werd in 2006 in Blerick een werkplaats gebouwd. In februari 2014 zijn de Nederlandse onderhoudsvestigingen van Voith overgenomen door Stadler Rail. De treinstellen van de Heuvellandlijn werden tot februari 2014 bij NedTrain te Maastricht technisch onderhouden. Dit onderhoud werd verplaatst naar de werkplaats van Stadler Rail te Blerick.

Interieurfoto's

• 
  Interieur van Velios 203, tweede klas, met "2+3"-opstelling.
• 
  Interieur van Velios 352, eerste klas met ruime "2+2"-opstelling.
• 
  De multifunctionele ruimte van Velios 352. Rechts buiten beeld het toilet.
• 
  De cabine van Velios 354.

Inzet

De treinstellen worden in dienstregeling 2015 ingezet op de volgende treinseries:

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
32200 RS 11	Stoptrein (Arriva)	Nijmegen – Venray – Venlo – Roermond
32300 RS 11	Stoptrein (Arriva)	Nijmegen – Venray – Venlo	Rijdt niet 's avonds en in het weekend. De laatste drie ritten vanaf Nijmegen gaan tot Venlo.
32400 RS 12	Stoptrein (Arriva)	Maastricht Randwyck – Maastricht – Sittard – Roermond

Veolia gebruikt 16 dieseltreinstellen op de Maaslijn (Nijmegen – Venlo – Roermond), waarvan 6 stuks GTW2/6 (stelnummers 7201-7206) en 10 stuks GTW2/8 (stelnummers 7351-7360).

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
32000 RS 18	Stoptrein (Arriva)	Maastricht Randwyck – Maastricht – Heerlen – Landgraaf – Eygelshoven – Chevremont – Kerkrade Centrum
32100	Sneltrein (Arriva)	Maastricht Randwyck – Maastricht – Heerlen	Opgeheven per dienstregeling 2019.

Veolia gebruikt 8 elektrisch aangedreven GTW's, en vijf GTW2/6 (stelnummer 7501-7505) en drie GTW2/8 (stelnummers 7651-7653), in dezelfde kleurstelling op de Heuvellandlijn (Maastricht Randwyck, Maastricht, Heerlen en Kerkrade Centrum)

De dieseltreinstellen worden sporadisch ook in Zuid-Limburg ingezet; tijdens Pinkpop 2009 reden enkele treinstellen de sneltrein tussen Maastricht en Heerlen, terwijl de trein naar Landgraaf versterkt was met uit deze treinserie afkomstige elektrische treinen.

Vergelijkbare GTW-treinen worden ook gebruikt door Arriva; deze vervoerder gebruikt voor de serie de naam Spurt.

Bekende personen

Velios 7354, nog portretloos, verlaat Station Boxmeer

Op 21 november 2007 werd bekend dat Veolia alle Velios-treinstellen zal gaan vernoemen naar bekende personen, en dan met name naar bekende Limburgers en enkele Brabanders en Gelderlanders, die uit de provincies komen waar de treinen rijden. Reizigers was gevraagd om suggesties en de meest populaire namen zullen worden gebruikt. Ook zal op de buitenzijde van het treinstel een portret van de persoon worden aangebracht en kunnen er op de informatieschermen in de trein soms achtergronden over deze persoon worden getoond. In onderstaande tabel staan de namen die gebruikt worden.

Voor eventuele nieuw te bestellen treinstellen zegt Veolia ongeveer dertig namen "achter de hand" te hebben, waaronder die van zangeressen Chantal Janzen en Brigitte Heitzer. Met enkele naamgevers wordt nog onderhandeld. De vernoeming van een trein naar oud-VVD-gedeputeerde Mat Vestjens mag opmerkelijk genoemd worden, aangezien deze verantwoordelijk was voor het feit dat zoveel van het Limburgse openbaar vervoer werd aanbesteed aan Veolia. Gezien de forse opstartproblemen bij Veolia, voornamelijk op de Maaslijn, had Vestjens zich weinig populair gemaakt. Directeur Van Setten benadrukte dat Vestjens door reizigers was gekozen.

Treinstel 7210 is als enige vernoemd naar een bekende buitenlander, namelijk de Zwitser Wilhelm Tell. Veolia wilde dit treinstel oorspronkelijk Mariken van Nieumeghen dopen, maar omdat men van haar geen goede afbeelding kon vinden, werd dit plan gewijzigd. Ook omdat de 7210 de vierhonderdste GTW van Stadler is, is besloten dit te eren door deze trein naar de bekende Zwitser te vernoemen.

Maaslijn						Heuvellandlijn
Stelnummer	Naam	Afbeelding	Stelnummer	Naam	Afbeelding	Stelnummer	Naam	Afbeelding
7201	Jan van Kuyk		7353	Jack Poels		7501	Pieke Dassen
7202	Pater Karel		7354	Titus Brandsma		7502	Jo Coenen
7203	Bart Brentjens		7355	Connie Palmen		7503	Beppie Kraft
7204	Mat Vestjens		7356	Chriet Titulaer		7504	Sint Servaas
7205	Jan Klaassens		7357 (7207)	Gé Reinders		7505	Sjeng Kremers
7206	Jan Linders		7358 (7208)	Pierre Cnoops		7651	Sjef Diederen
7351	Willem Nijholt		7359 (7209)	Pierre Cuypers		7652	Jac. P. Thijsse
7352	Joris Ivens		7360 (7210)	Wilhelm Tell		7653	André Rieu

De nummers tussen de haakjes waren de oorspronkelijke stelnummers van de trein. Deze treinen zijn vernummerd nadat deze met een extra tussenbak verlengd zijn.

Bijzondere treinstellen

• Na een ongeval op 8 december 2009 bij het Limburgse Houthem, waarbij de 7651 tegen een vrachtwagen met betonplaten reed, is dit treinstel met trailers terug naar Zwitserland vervoerd voor herstel. Ter vervanging is tijdelijk een treinstel van de Maaslijn naar de Heuvellandlijn gehaald. Met ingang van 13 december 2010, een jaar na datum van aanrijding, is het treinstel dat betrokken was bij het treinongeval in Houthem, weer ingezet op de Heuvellandlijn.
• Ter promotie van de Floriade in Venlo was treinstel 7202 bestickerd met reclame voor deze Wereldtuinbouwtentoonstelling.
• Op 19 maart 2012 is de 7354 betrokken geweest bij een ongeluk in Nijmegen op spoor 35 waarbij 2 lichtgewonden zijn gevallen.

Mediabestanden

Zie de categorie Velios van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

• (de) document Maaslijn Stadler Rail
• (de) document Heuvellandlijn Stadler Rail

· ·

Nederlandse treinstellen