Agathe Uwilingiyimana

Agathe Uwilingiyimana (23 mei 1953 - 7 april 1994) was een Rwandees politica. Zij was premier van Rwanda van 18 juli 1993 tot 7 april 1994. Haar regering eindigde na minder dan een jaar omdat ze werd omgebracht tijdens de eerste fase van de Rwandese genocide.

Eerste deel van haar leven

Agathe Uwilingiyimana, van gemengde afkomst vader Hutu, moeder Tutsi, werd in 1953 geboren in het dorpje Nyaruhengeri, ongeveer 140 kilometer ten zuidoosten van Kigali, de hoofdstad van Rwanda. Haar ouders waren agrariërs. Kort na haar geboorte emigreerde de familie van de grensregio Butare om te gaan werken in Belgisch-Congo. Haar vader liet de familie terugverhuizen naar Butare toen ze vier jaar oud was. Na succesvolle examens werd ze opgeleid aan de Notre Dame des Citeaux-hogeschool en verkreeg het certificaat om humanities te onderwijzen op haar twintigste.

Toen ze dertig was (in 1983) studeerde ze scheikunde aan de Nationale universiteit van Rwanda. Dit was financieel mogelijk omdat haar man een baan op het universitair laboratorium had bemachtigd, wat een twee keer zo hoog salaris opleverde als dat van een wiskunde-onderwijzer. Ze haalde haar BSc-titel in 1985, en gaf vier jaar lang scheikunde op de academische scholen in Butare. De Rwandese media bekritiseerde haar later voor haar scheikundestudie, omdat werd gedacht dat meisjes geen wetenschap zouden moeten studeren.

Opkomst tot premier

In 1986 richtte ze een spaar-en krediet coöperatieve sociëteit op onder het personeel van de Butare academische school, en haar opvallende rol in de zelfhulp-organisaties bracht haar onder de aandacht van de Kigali-autoriteiten. Deze wilden beslissingsnemers aanwijzen uit het ontevreden zuiden van het land. In 1989 werd ze aangenomen in het ministerie van Commercie.

Ze werd lid van de Republikeinse en Democratische Beweging (MDR), een partij in de oppositie, in 1992, en vier maanden later werd ze aangewezen als minister van onderwijs door Dismas Nsengiyaremye, de eerste oppositie-premier onder het macht-verdelend schema uitgevaardigd door president Juvénal Habyarimana en vijf grote oppositiepartijen.

Op 17 juli 1993, na een ontmoeting met president Habyarimana en alle vijf de oppositiepartijen, werd Agathe Uwilingiyimana de eerste vrouwelijke premier van Rwanda, Dr Nsengiyaremye vervangend, de man die haar tot minister van onderwijs had benoemd, welke impopulair was bij de andere partijen. Aangezien Uwilingiyimana niet de machtsbasis had van de andere kandidaten, en niet geliefd was door de Habyarima, geloofden de meeste observatoren dat haar aanstelling als eerste minister gebaseerd was op een politieke berekening van de president, zodat zij de oppositie zou verdelen, waardoor deze beheersbaar werd. (Indien dit het geval was, had de president gelijk, maar de oppositiepartijen het fout.) Op de dag van haar aanstelling, schortte Nsengiyareme haar lidmaatschap van de MDR op. (De MDR was tegen de formatie van een interim-regering zonder de rebellenbeweging RPF)

Voorganger: Dismas Nsengiyaremye

Premier van Rwanda 18 juli 1993 – 7 april 1994

Opvolger: Jean Kambanda